روزنامه دنیای اقتصاد: واکنش‌ها به ماجرای ارسال 400 میلیون دلار پول نقد به تهران در ازای آزادی آمریکایی‌های ایرانی تبار از زندانهای ایران که نخستین بار در سیزدهم مرداد از سوی روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال مطرح شد، همچنان ادامه دارد.
در آخرین واکنش‌ها، مارک کرک، دیوید پردو و جانی ایساکسون، سه سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در نامه‌ای به جان کری، وزیر خارجه این کشور خواستار انتشار جزئیات پرداخت میلیون‌ها دلار پول نقد به ایران در زمان اجرای توافق اتمی شدند.
آنها در این نامه همزمانی پرداخت ۴۰۰ میلیون دلار با آزادی زندانیان آمریکایی در ایران را زیر سوال برده و ضمن ابراز نگرانی از فقدان شفافیت در این مورد خواستار روشن شدن شیوه پرداخت این پول شدند. در این نامه سناتورها خواستار بیان جزئیات در مورد پرسش‌های مختلفی هستند؛ مثلا روش پرداخت این پول، ارتباط آن با آزادی زندانیان آمریکایی در ایران و فقدان شفافیت در مورد این جریان. این سناتورها همچنین در اظهاراتی بی‌پایه و اساس مدعی شدند که احتمال دارد این پول صرف حمایت از تروریسم شود.
همزمان با پرداخت این پول در ژانویه سال جاری هفت زندانی آمریکایی در ایران آزاد شدند و آمریکا نیز با آزادی هفت ایرانی زندانی در این کشور و لغو حکم بازداشت ۱۴ ایرانی دیگر موافقت کرد.
گزارش جنجالی وال‌استریت‌ژورنال
این نامه که دوشنبه (۸ ژوئیه/ ۱۸ مرداد) نوشته شد و سه‌شنبه انتشار یافت، بعد از آن منتشر می‌شود که روزنامه وال‌استریت‌ژورنال جزئیات جدیدی از پرداخت این پول در ژانویه امسال را منتشر کرده است. روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال سیزدهم مرداد گزارش داد که دولت باراک اوباما همزمان با آزادی آمریکایی‌های ایرانی تبار از زندانهای ایران، معادل ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد را با هواپیما به تهران فرستاده است. این پول نیز به‌صورت ارزهای یورو، فرانک سوئیس و سایر ارزها تحویل ایران شده است.
تکذیب دولت آمریکا
گزارش وال‌استریت‌ژورنال بلافاصله با واکنش دولت آمریکا مواجه شد و آن را تکذیب کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از اسپوتنیک، جان‌کربی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در این باره به شبکه خبری فاکس گفت: «وجه پرداخت شده به ایران تنها مربوط به حل مناقشه قدیمی میان آمریکا و ایران در دادگاه لاهه بوده است. قرارداد فروش تسلیحات نظامی به ایران میان دو طرف پیش از وقوع انقلاب اسلامی به امضا رسیده بود که پس از انقلاب آمریکا از بازگرداندن وجه دریافتی سرباز زد.» او افزود: «مذاکرات در مورد حل اختلاف روی قرارداد تسلیحاتی کاملا از مذاکرات در مورد بازگرداندن ۴ شهروند آمریکایی زندانی در ایران جدا بوده است.» کربی تاکید کرد که حتی این مذاکرات توسط دو تیم مذاکراتی متفاوت انجام شد.
با وجود تکذیب این ادعا توسط دولت آمریکا اما مخالفان توافق هسته‌ای با ایران همزمانی پرداخت این پول با آزادی زندانیان آمریکایی در ایران را نگران‌کننده دانسته و این احتمال را مطرح کرده‌اند که آمریکا به ایران «باج» داده است.سه سناتور یادشده اینک می‌خواهند بدانند، چرا اطلاعات بیشتری در این مورد به وکلا داده نشد و چرا دولت آمریکا با پرداخت این پول موافقت کرده در حالی که تهران هنوز پول آمریکا را پیش خود نگه می‌دارد. آنها نسبت به این موضوع که دولت آمریکا با پرداخت این پول، تحریم‌ها علیه ایران را نقض کرده باشد ابراز نگرانی کرده‌اند. وب‌سایت هیل در این خصوص نوشت: «جمهوری‌خواهان که در ماه نوامبر از ۲۴ کرسی خود در سنا دفاع خواهند کرد بر پرداخت این وجه نقد و توافق هسته‌ای با ایران تمرکز کرده‌اند.»
اوباما: به کسی باج نمی‌دهیم
از سوی دیگر در شرایطی که جمهوری‌خواهان آمریکایی این مساله را به پرداخت باج به ایران تشبیه کرده‌اند، باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در واکنش به این سخنان در سخنرانی که 15 مرداد ماه داشت، پرداخت باج برای آزادی شهروندان آمریکایی از زندانهای ایران را تکذیب کرد. باراک اوباما در پاسخ به انتقاداتی که از پرداخت این پول شده، ضمن تاکید براینکه «ما باج به کسی نمی‌دهیم، در این مورد هم باج ندادیم و در آینده هم باج نخواهیم داد»، گفت که: «خانواده‌های آنان [گروگان‌های آمریکایی] آگاهند که سیاست ما این است که هرگز برای آزادی گروگان‌ها باج ندهیم بنابراین با عقل جور در نمی‌آید که در این مورد به خصوص که کاملا هم در مرکز توجه قرار داشت، باج‌دهی را شروع و پرداخت آن را اعلام کنیم، در حالی که به چشم خانواده‌های گروگان‌های دیگر نگاه می‌کردیم و می‌گفتیم که نه، ما هرگز باج نمی‌دهیم!» رئیس‌جمهوری آمریکا گفت که این پرداخت در ماه ژانویه، یعنی چند ماه پیش، اعلام شد و هیچ چیز محرمانه یا مخفیانه‌ای درباره آن وجود نداشت. او تاکید کرد: «ما کاملا در این مورد شفاف عمل کردیم و همه از آن مطلع بودند.»
دفاع کری از پرداخت 400 میلیون دلار
همزمان جان کری، وزیر خارجه آمریکا ضمن دفاع از پرداخت ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد به ایران تاکید کرد که این پرداخت پول در قبال آزادی چهار زندانی آمریکایی در ایران نبوده است. به گزارش خبرگزاری رویترز، جان کری در یک کنفرانس خبری گفت: «آمریکا هرگز پولی بابت آزادی زندانیان آمریکایی پرداخت نمی‌کند.» او همچنین تاکید کرد که انتقال این پول به ایران مربوط به اختلاف طولانی‌مدت میان آمریکا و ایران در دادگاه لاهه درخصوص قرارداد تسلیحاتی پیش از انقلاب اسلامی بوده است و مذاکره در این باره جدا از مذاکرات هسته‌ای انجام شده است.
ادعای واهی نامزد جمهوری‌خواه
از سوی دیگر پرداخت این مبلغ مورد انتقاد شماری دیگر از اعضای ارشد حزب جمهوری‌خواه، حزب مخالف دولت آمریکا و همچنین دونالد ترامپ، نامزد این حزب در انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفته است که آن را مغایر سیاست اعلام شده دولت این کشور در خودداری از باج‌دهی برای آزادی شهروندان این کشور دانسته و در مورد تبعات چنین پرداخت‌هایی هشدار داده‌اند.
ساعاتی قبل از سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا در دفاع از پرداخت ۴۰۰ میلیون دلار به ایران، دونالد ترامپ بار دیگر اتهامات خود را در یک نشست حزبی مطرح کرد و گفت که یک نوار ویدیوئی حاوی تصاویر هواپیمای حامل پول نقد برای ایران تهیه شده و افزود: «هواپیما وارد می‌شود، هواپیمای قشنگی است و تصور می‌کنم پول را از آن منتقل می‌کنند.» اما او همان روز یعنی جمعه، ۱۵ مرداد تاکید کرد که در مورد ویدئوی هواپیمای حامل پول نقد ارسالی دولت آمریکا برای ایران اشتباه کرده است.
ترامپ در توئیتر خود نوشت: «هواپیمایی که در فیلم خبری در تلویزیون دیدم، هواپیمای حامل گروگان‌ها در ژنو بود و نه هواپیمایی که ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد را به ایران حمل می‌کرد.» اشاره او به هواپیمایی است که چند شهروند آمریکایی ایرانی تبار را پس از آزاد شدن از زندان در ایران، به سوئیس برده بود تا از آنجا به آمریکا منتقل شوند. در این فیلم، هواپیمایی دیده می‌شود که در فرودگاه نشسته و ماموران پلیس در اطراف آن حضور دارند.
در مورد فیلم مورد نظر ترامپ اطلاعاتی در دست نیست اما روزنامه واشنگتن پست نوشته است که در گزارش تصویری خبرگزاری فاکس نیوز در مورد پرداخت این پول، تصویری از یک هواپیمای اختصاصی نشان داده شده که به نظر می‌رسد در روز پرداخت، در ژنو بوده است. این روزنامه نوشته است که ظاهرا این هواپیما صرفا به‌عنوان یک تصویر تزئینی در این گزارش به کار رفته اما ترامپ آن را همان هواپیمای حامل پول نقد برای ایران تصور کرده است.
سوءاستفاده انتخاباتی ترامپ
باوجودی که مشخص شد این اظهارنظر نامزد جمهوری‌خواهان آمریکا در انتخابات ریاست جمهوری اشتباه بوده است، اما او از متهم کردن دولت دموکرات‌ها در این رابطه دست نکشیده است. ترامپ یک روز بعد از این گاف، بار دیگر در اظهاراتی جنجالی، اوباما را به دروغگویی درباره حقیقت پرداخت 400 میلیون دلار به ایران متهم کرد. به گزارش «ایسنا» و به نوشته روزنامه واشنگتن پست، ترامپ افزود: «ما به تازگی درباره پرداخت 400 میلیون دلار باج به ایران مطلع شده‌ایم، اکنون اوباما می‌گوید که این مساله ارتباطی با آزادی زندانیان آمریکایی (در ایران) ندارد. این دروغی دیگر است، همانند تمام دروغ‌های دیگر.» همچنین دونالد ترامپ، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا و رقیب انتخاباتی خود از حزب دموکرات را متهم کرده که هنگام تصدی وزارت خارجه، زمینه گفت‌وگوهای منجر به توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی را فراهم کرده و در نتیجه، مسوول راه آمدن با ایران و باج‌دهی به دولت این کشور است.
تداوم فشار جمهوری‌خواهان
علاوه بر ترامپ، سناتورهای جمهوری‌خواه نیز از این مساله برای فشار بر دولت باراک اوباما استفاده می‌کنند. از جمله، سناتور جمهوری‌خواه مارک کرک در بیانیه‌ای بی‌پایه و اساس مدعی شده است که «پرداخت باج به آدم‌ربایان جان تعداد بیشتری از آمریکاییان را در معرض خطر قرار داده است.» در عین حال سناتور جمهوری‌خواه، تام کاتن نیز از جمله افرادی است که به تازگی در این مورد اظهار نظر کرده و در شبکه سی‌بی‌اس، گفته این پول «عملا باج بوده است».
سناتور کاتن که از منتقدان اصلی سیاست‌های اوباما در قبال ایران است، می‌گوید بخشی از مبلغ پرداختی با اسکناس‌های ۵۰۰ یورویی انجام شده که اتحادیه اروپا، به‌خاطر استفاده گسترده در امور مالی غیرقانونی، چاپ آن را متوقف کرده‌است.به گزارش «ایسنا» او در ادامه با تکرار ادعاهای بی‌اساس غرب و آمریکا علیه ایران، افزود: «به‌عنوان مثال ما نمی‌دانستیم این پول نقدی پرداخت می‌شود. همچنین ما نمی‌دانستیم که این پول می‌تواند برای تروریسم یا حمایت ایران از هم‌پیمانانش در منطقه هزینه شود.»
این سناتور آمریکایی گفت که حتی مقامات وزارت دادگستری نیز با پرداخت نقدی این پول مخالف بودند، زیرا ممکن است ایران آن را به‌عنوان باج در برابر آزادی شهروندان آمریکایی تعبیر کند. باوجودی که اوباما تاکید کرده است که آمریکا به کسی باج نمی‌دهد اما سناتور کاتن مدعی است آنچه رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده می‌گوید مهم نیست. همچنین اد رویس، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان نیز روز یکشنبه ۱۷مرداد ماه، در مقاله‌ای در «اورنج کانتی رجیستر» نوشته است پول پرداخت‌شده به «جسارت ایران برای گروگان‌گیری می‌افزاید».
شمخانی: 400 میلیون دلار طلب ما بود
همزمان با دولت آمریکا، مقامات ایران نیز نسبت به گزارش وال‌استریت‌ژورنال واکنش نشان دادند. علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران اعلام کرد دریافت طلب ۴۰۰ میلیون دلاری ایران از آمریکا ارتباطی به مذاکرات هسته‌ای نداشته و روند شکایت ایران در دادگاه لاهه همچنان ادامه دارد. علی شمخانی روز دوشنبه ۱۸ مرداد گفت: «۴۰۰میلیون دلار پرداخت شده از سوی آمریکا بخشی از حساب خرید‌های نظامی رژیم گذشته است و روند شکایت ما در دادگاه لاهه همچنان ادامه دارد.»
او با اشاره به اظهارات مطرح شده مبنی بر طرح موضوع استرداد این پول در جریان سفر مک فارلین به ایران و مخالفت او با این درخواست، افزود: «عدم پرداخت مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار در سال ۶۴ موجب شد که دولت آمریکا مجبور به پرداخت رقمی معادل 7/ 1میلیارد دلار به‌عنوان اصل و بهره طلب ایران شود.» شمخانی در سخنانش همچنین اظهارات مقامات فعلی و پیشین آمریکا در رابطه با پرداخت ۴۰۰ میلیون دلار به ایران را مرتبط با «جنجال‌های انتخاباتی» دانست. او اضافه کرد: «ترجیح می‌دهیم وارد جزئیات این پرونده نشویم تا کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا در فضای آشفته انتخاباتی در این کشور بیشتر ماهیت واقعی خود را برملا کنند.»