روزنامه آرمان: از دیر باز درباره فواید سفر بسیار گفته و شنیده ایم، اما سفر مناسب هم برای خود از راه و رسم ویژه ای برخوردار است تا به واسطه آن بتوان اوقاتی شاد، مفرح و همراه با تجربیات مناسب را برای خود و خانواده به ارمغان آورد. برخی افراد به شکل غلط مسافرت رفتن را نیازمند صرف هزینه های گزاف می دانند. باید دانست که این نوع برداشت ها از سفر و گذران اوقات فراغت در دنیا دیگر نخ نما شده است و افراد در کشورهای توسعه یافته با صرف هزینه های کاملا اندک به سهولت و به کرات در طول سال به مسافرت می روند. ما متولدان دهه شصت در ایران، سفر را از همان کودکی با جمع آوری اسباب و وسایل در ماشین پدرمان تجربه کرده ایم. جالب است بدانید که هنوز هم این نوع سفرها در بین اغلب خانواده های ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و همگان به جای مسافرت های گروهی و استفاده از ظرفیت تورهای گردشگری ترجیح می دهند سفر را به شکل شخصی یا خانوادگی تجربه کنند. این در حالی است که بیشتر مردم کشورهای پیشرفته دنیا برای اینکه خیال خود را از بابت هزینه‌ها و سردرگمی در کشور یا کشورهای مقصد راحت کنند به سراغ تورها و آژانس‌های مسافرتی می‌روند.

گردشگری از سه حوزه گردشگری ورودی، خروجی و داخلی تشکیل شده است که در حقیقت درآمد زایی واقعی در بخش گردشگری ورودی است. ۱۵عامل برای توسعه گردشگری وجود دارد که اگر این عوامل دست به دست هم دهند، در کشور به یک صنعت گردشگری قابل قبول خواهیم رسید. در حال حاضر باید به موضوع گردشگری به طورکلان نگاه کرد. در این زمینه در دنیا سه دیدگاه وجود دارد که دیدگاه اول دیدگاه فرهنگی، دیدگاه دوم جاذبه‌های مبتنی برطبیعت و دیدگاه سوم نیز خواستگاه طبیعتگردی است. امروزه گردشگری جهان متفاوت شده است و می توان در این زمینه اطلاع رسانی و فرهنگسازی انجام شود تا جاذبه های گردشگری برای گردشگران آشنا شود. در کشور برای توسعه صنعت گردشگری دو دیدگاه وجود دارد که دیدگاه اول موافق توسعه این صنعت است و دیدگاه دوم مخالف توسعه این صنعت به دلایل متعدد است که این دیدگاه‌ها باعث فرسایش در حوزه گردشگری کشور شده است. باید سیاست‌های کلی و کلان در این حوزه با ابلاغ سیاست های کلی به دستگاه‌های مربوطه به طور منظم تغییر کند تا این حوزه از چرخه فرسایشی بیرون آید.

انواع و اقسام سفر

هر یک از سفرها با اهداف گوناگونی انجام می شوند و هریک نیازمند فوت و فن خاص خود هستند. برای مثال در اغلب مسافرت های داخلی رفتن به مسافرت برای خود انواع و اقسامی دارد و هر فردی بنابر قصد سفر خود باید با در نظر گرفتن شرایط تصمیم به مسافرت بگیرد. برای مثال چنانچه فردی قصد مسافرت به خارج از کشور را دارد و از شناخت کافی نسبت به زبان و قوانین کشور مقصد برخوردار نیست، بهتر است از قبل با یک تور درباره میزان هزینه ها اطلاعاتی کسب کند تا به این ترتیب بتواند از سفر خود لذت برده و به اهدافش از آن سفر برسد. در این حالت اکثر مردم دنیا، برای اینکه خیال خود را از بابت هزینه‌ها و سردرگمی در کشور یا کشورهای مقصد راحت کنند به سراغ تورها و آژانس‌های مسافرتی می‌روند. هرچند ممکن است در تور مذکور،‌ هزینه‌های اضافی به فرد تحمیل شود. برای مثال بازدید از برخی مراکز ممکن است هزینه سفر را افزایش دهد یا اقامت در هتل‌هایی که نسبت به هتل‌های اطراف، هزینه‌های بیشتری دریافت می‌کنند نیز می تواند باعث افزایش هزینه ها شود، اما با تمام شرایط فوق، باز گردشگر حاضر است که با تور مسافرت کند. این در حالی است که در سفرهای داخلی نیز اگر افراد به شکل شخصی و بدون حضور خانواده باشند سفرهای گروهی با دوستان را ترجیح می دهند. حتی در سفرهای ناآشنا هم افراد به دلیل هراس از گم شدن، سرگردانی واتلاف وقت خواستار مسافرت به شکل گروهی هستند. در مقایسه هزینه های سفرهای شخصی با تور، ناآشنایی از مقصد و پیدا کردن دوستان جدید و بهره مندی از حمایت های آنها و در نهایت سفرهایی که فقط گروهی امکان آن وجود دارد، به افراد انگیزه ثبت نام در تورها و استفاده از آژانس‌ها و راهنماهای گردشگری را می‌دهد. با این تفاسیر هنوز هم مردم ما از عملکرد تورهای گردشگری اطلاعات چندانی ندارند.

مسافرت‌های گروهی در ایران نیازمند فرهنگسازی است

چندی پیش در تعطیلات به مناسبت عید فطر شاهد حضور اتومبیل های تک سرنشین و سفرهای خانوادگی در جاده های کشور بودیم. اغلب مردم در روزهای تعطیل با هدف بهره گیری از این فرصت و خلاصی از آلودگی هوای کلان شهرها مسافرت را انتخاب می کنند، اما همین امر با ایجاد بار ترافیکی و تصادفات گسترده در کشور همراه بوده است. با توجه به گزارش های راهنمایی و رانندگی کشور در آن روزها، استان های خراسان رضوی، فارس، قم و استان‌های شمالی کشور بیشترین تصادفات و فوت مسافران را به خود اختصاص دادند. به گفته مسئولان راهنمایی و رانندگی میزان قابل توجهی از تصادفات به دلیل عدم تمرکز و خواب آلودگی راننده و عدم توجه او به جلو گزارش شده است. این در حالی است که با فرهنگسازی می توان به میزان قابل توجهی از شدت تصادفات، ترافیکی جاده ای و حوادث ناشی از آن کاست. بنابراین در سال‌های اخیر سازمان میراث فرهنگی در زمینه امنیت تورهای گردشگری و چگونگی نظارت بر فعالیت آنها با فرمانداری، نیروی انتظامی و... هماهنگی های لازم را انجام داده و دستور العمل‌های مربوطه به دفاتر گردشگری ابلاغ شده است. در کشور ما فقط سه تا ۵/۳ درصد از مسافران داخلی با تور مسافرت می کنند و هرگونه اعمال سختگیرانه در این زمینه باعث کاهش میزان مسافرت ها خواهد بود. یکی از اقدامات فرهنگی در زمینه ارتقای فرهنگ گردشگری در کشور احترام به هماهنگی های سازمانی است. باید دانست که سفرهای گروهی به نفع همه سازمان هاست، چون در این قبیل سفرها جاده ها خلوت تر می شود و آمار تصادفات نیز کاهش می یابد. برای مثال در سفر با ماشین های شخصی میزان تصادفات جاده ای از شدت و حدت فراوانی برخوردار است و مسافرت به شکل گروهی و برنامه ریزی در قالب آن به نفع همه سازمان هاست.

عدم‌وجود زیرساخت‌ها برای ارتقای مسافرت‌های گروهی در کشور

یک کارشناس گردشگری درباره سفرهای گروهی به « آرمان» می گوید: افراد در این گونه سفرها باید با ارتقای صبر، گذشت، تعامل و همکاری بتوانند از مزایای سفر بهره‌مند شوند. در اصل سفرهای گروهی را می توان به دو دسته تقسیم کرد که عبارتند از: سفر خانوادگی و فامیلی و دیگری سفرهای گروهی با موضوعات شغلی، سنی و... . همچون سفر گروهی دانشجویان. سفرها با خانواده دارای چند ویژگی عمده همچون شناخت یکدیگر، ایجاد روحیه تعامل، همکاری، تفاهم، گذشت و صبر است، اما از دیگر مزایای سفرهای گروهی می‌توان افزایش دوستی ها را برشمرد. ناصر پازوکی می افزاید:‌ سفرهای گروهی علاوه بر سه ویژگی عنوان شده برخی نتایج ویژه دیگری را نیز به دنبال دارند. برای مثال در سفرهای دانشجویی افراد به بهانه دستیابی به هدف خاص دور یکدیگر جمع می شوند که شامل تبادل دانش و اطلاعات، افزایش آگاهی و شناخت از محیط و افزایش تجربه از طریق بهره گیری از تجارب دیگران است. در این نوع سفرها شاهد انتقال تجربه، ارتقای شناخت عمومی، آموزش زندگی اجتماعی، تنظیم و ساماندهی رفتار فرد هستیم. برای مثال افراد در خلوت خود بنابر تمایل و خواسته شان زندگی می کنند، اما در مسافرت‌های گروهی باید رعایت برخی نکات و هماهنگی با جمع مورد توجه قرار گیرد. او درباره عدم استقبال ایرانی‌ها از مسافرت‌های گروهی می گوید: سفرهای گروهی در مقایسه با سفرهای خانوادگی گران قیمت هستند. برای مثال در سفرهای خانوادگی افراد با استفاده از وسیله نقلیه خود و با تدارک تجهیزات حداقلی همچون استفاده از چادر مسافرتی و صرف هزینه اندک به مسافرت می‌روند. این در حالی است که در سفرهای گروهی افراد مطابق با گروه موظف به پرداخت هزینه غذای خاصی و اسکان در هتلی مورد پسند گروه هستند. هنوز در کشور ما امکانات و زیرساخت‌های موجود پاسخگوی نیاز افراد در امر توجه به مسافرت های گروهی نیست. به عنوان مثال اگر افراد برای سفر به مشهد به موقع برای خرید بلیط اقدام نکنند دیگرقادر به ادامه مسافرت نخواهند بود و همین نارسایی را می توان در دیگر خدمات سفر همچون رزرو هتل شاهد بود. چون این شیوه مسافرت در کشور ما پاسخگوی نیاز افراد نیست به نسبت افراد ترجیح می‌دهند با استفاده از ماشین شخصی خود مسافرت کرده و در نقاط مختلف و بنابر خواسته خود به اتراق در اماکن گوناگون بپردازند. با وجود اینکه سفرهای شخصی با ترافیک، تصادفات و بروز دیگر ناکامی ها همراه است، اما با وجود این نابسامانی‌ها نمی توان از مردم انتظار توجه به سفرهای گروهی را داشت. برای ارتقای ظرفیت سفرهای گروهی در کشور باید دست اندرکاران و برنامه ریزان کشور و مسئولان امر زیر ساخت ها را مناسب سازی کنند. برای مثال وقتی در شهر تهران اکثر مردم به دلیل وجود ایرادات متعدد به سیستم حمل و نقل عمومی تردد با خودروی شخصی را ترجیح می دهند دیگر چگونه می توان از مردم انتظار توجه به سفرهای گروهی را داشت؟!