تبیان: در ماه رمضان می خواهیم با هم یک مرور کوتاه و هم اندیشی ساده درباره ی این ایام و فریضه ی روزه داری در خانواده داشته باشیم. این ایام یکی از ماه های ویژه ی عبادی برای ما مسلمانان محسوب می شود و با توجه به پیوستگی زمانی آن یکی از بهترین ایام برای تمرین و تثبیت عادات محسوب می شود.
 
اما ما چطور از این ایام استفاده می کنیم و چه عادت هایی را با تکرار یک سری رفتارها برای خودمان و خانواده رقم می زنیم؟ وقتی در یک خانواده زندگی می کنیم و به ویژه وقتی با کودکی سر و کار داریم موضوع یادگیری و به ویژه یادگیری مشاهده ای حرف اول را می زند. مهم نیست شما درباره ی این ماه چه چیزهایی به فرزندتان می گویید، آنچه تاثیر اصلی را می گذارد، دیده ها و تجربه های شخصی او از شما و فضای خانواده است. این یادگیری می تواند هم مثبت باشد و هم منفی.

بنابراین اگر می خواهید تاثیر مثبتی روی فرزندتان بگذارید و درضمن حداکثر استفاده را از این ایام بعنوان یک موقعیت آموزشی برای خودتان یا فرزندتان داشته باشید، همین امروز هم دیر نشده، زمانی را در نظر بگیرید و شروع کنید.

شرایط را توضیح دهید

با اعضای خانواده یک قرار کوتاه بگذارید، مثلا بعد از افطار، دور هم بنشینید و درباره ی این ایام صحبت کنید. بخصوص اگر روزه اولی  در خانواده دارید یا کودکی که با مشاهده ی روزه داری شما (یادگیری مشاهده ای) تمایلش را برای روزه گرفتن اعلام می کند. طبیعتا روزهای پیش رو  و عبادات ویژه ی این ماه بسیاری از مسایل خانواده نظیر برنامه ی غذایی، خواب، ورزش، مطالعه و ... را تحت الشعاع قرار می دهد. پس بهتر است درباره این شرایط با هم صحبت کنید.

فهرست کردن کارها یا رفتارهایی هست که در طی این چند روز می توانید تمرین کنید و آنها را به یک عادت رفتاری مثبت تبدیل کنید

محدودیت های خودتان و تغییراتی که در برنامه ی روزمره ی هر کدامتان اتفاق می افتد را مرور کنید. این کار شاید در نگاه اول ضروری به نظر نرسد، اما در افزایش درک شما از شرایط یکدیگر بسیار موثر است. بخصوص اینکار برای بچه های کم سن و سال تر لازم هست؛ اینکه بدانند چرا باید به تنهایی وعده های غذایی را دریافت کنند یا چرا برنامه ی تفریح روزانه شان کمی تغییر کرده یا اینکه شما نیاز به استراحت بیشتری دارید. این آگاهی دادن درواقع آمادگی آنها را برای پذیرش و کنار آمدن با محدودیت های شما افزایش داده و نگرانی شان را کاهش می دهد.
وظایف را تقسیم کنید

با توجه به شرایط هر فرد، وظایف و کارهای روزمره را در یک زمان بندی صحیح بین همه اعضا تقسیم کنید تا گذر از این ایام برای همگی به خوبی اتفاق بیفتد و اینطور نباشد که بعضی از اعضای خانواده بخصوص مادر بار مضاعفی را متحمل شود.

آستانه ی تحمل خود را پیش بینی کنید

داشتن یک شناخت درست از وضعیت بدنی خود و نیازهای ویژه تان و تطبیق آن با شرایط این ایام بسیار مهم است. بسیاری از روزه داران بخاطر عدم توجه به این آستانه تحمل، شرایط را بر خودشان دشوار کرده و به سادگی از کوره در می روند. این عصبانیت اگرچه از زاویه ی فیزیولوژیک قابل توجیه هست، اما فراموش نکنید که ادامه ی همین روال ساده در طی چند روزنه تنها به یک عادت رفتاری دامن میزند، بلکه خاطره ی ناخوشایندی برای دیگران باقی گذاشته و در عین حال خودپنداره ی مثبت شما درباره ی خودتان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

بنابراین اگر حس می کنید در آستانه پایان تحمل تان قرار دارید، این را اعلام کرده و از جمع فاصله بگیرید یا محیط را ترک کنید. این به ویژه برای کسانی که با کودک و نوجوان در ارتباطند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

فهرستی از کارهای مورد علاقه تان تنظیم کنید

این یکی از  کارهای مفرحی هست که نه تنها بچه ها از آن بعنوان یک فعالیت استقبال می کنند، بلکه فضای ذهنی مثبتی را برای خودتان رقم خواهید زد. فهرستی تهیه کنید از انجام کارهایی که می تواند برای شما لذت بخش باشد و این ایام را در ذائقه ی شما و بچه ها شیرین کند. این فعالیت ها می تواند از رفتن به استخر بعد از افطار تا مهمانی گرفتن یا دور هم کتاب خواندن یا بازی های فکری انجام دادن، تماشای یک فیلم یا شرکت در مراسم مذهبی و ... را شامل شود. در نظر داشته باشید که این فهرست را در طی هفته تقسیم کنید و همه ی اعضای خانواده را لحاظ کرده باشید.

وظایف و کارهای روزمره را در یک زمان بندی صحیح بین همه اعضا تقسیم کنید تا گذر از این ایام برای همگی به خوبی اتفاق بیفتد و اینطور نباشد که بعضی از اعضای خانواده بخصوص مادر بار مضاعفی را متحمل شود

قسمت دوم تمرین؛ فهرست کردن کارها یا رفتارهایی هست که در طی این چند روز می توانید تمرین کنید و آنها را به یک عادت رفتاری مثبت تبدیل کنید. ترک عادت هم می تواند در این فهرست قرار بگیرد. البته در نظر داشته باشید که سنگ بزرگ علامت نزدن است. قرار نیست یک برنامه سخت و خارج از دسترس تنظیم کنید. یادگیری وقتی موثر است و تثبیت می شود که به تدریج اتفاق افتاده باشد. ترک یک عادت در طی سی روز یا رقم زدن حتی یک عادت رفتاری مثبت در طی سی روز قطعا در افزایش عزت نفس شما موثر است و انگیزه ی شما و بچه ها را تقویت خواهد کرد. اما تنظیم یک فهرست دشوار و نشدنی که بعد از چند روز از انجامش ناامید شوید، هیچ فایده ای ندارد و فقط خودپنداره ی شما را منفی خواهد کرد و اراده تان را کاهش خواهد داد.

جشن بگیرید

این گفتگوی خانوادگی را با طرح ایده ی یک جشن یا اجرای آن پایان دهید. حتی می توانید هدیه هایی را هم برای هر یک از اعضای خانواده و بخصوص بچه ها و روزه اولی ها تهیه کنید و البته فراموش نکنید که در طی این ماه تمام ملزومات سلامت جسمی را هم رعایت کنید.

روزه داری قرار هست به رشد روانی و روحی شما و اعضای خانواده منجر نشود و نه آسیب های جسمی و روحی. امیدواریم این تمرین کوتاه در ایام روزه شما و خانواده تان را به هم نزدیک تر کند و نتایج مثبت آن را تجربه کنید. فراموش نکنید شما هم می توانید موارد دیگری را برای استفاده ی آموزشی از این ایام و رشد فردی و اجتماعی به آن اضافه کنید و با ما در میان بگذارید.