سرویس اقتصادی فردا؛ روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: به تازگی اسنادی از سوی یک شرکت حقوقی و مالی پانامایی به نام « موساک فونسکا» به بیرون درز کرده که نشان می‌دهد چگونه برخی سیاستمداران، شخصیت‌ها و دیکتاتورهای جهان به پولشویی، دور زدن تحریم‌ها و عدم پرداخت مالیات مشغول بوده‌اند. این 11 میلیون سند – مشهور به «اوراق پانامایی»- که از این شرکت حقوقی به بیرون درز کرده نشان می‌دهد که چگونه این شرکت به مشتریان خود کمک می‌کرده که پولشویی کنند، تحریم‌ها را دور بزنند و مالیات نپردازند.

به تازگی اسنادی از سوی یک شرکت حقوقی ومالی پانامایی به نام «موساک فونسکا» (Mossack Fonseca) به بیرون درز کرده که نشان می‌دهد چگونه رهبران، شخصیت‌ها و دیکتاتورهای جهان به پولشویی، دور زدن تحریم‌ها و عدم پرداخت مالیات مشغول بوده‌اند. بسیاری از آنها شامل رهبران قبلی و فعلی جهان می‌شوند. به گزارش گاردین، این 11 میلیون سند – مشهور به «اوراق‌پانامایی»- که از این شرکت حقوقی به بیرون درز کرده نشان می‌دهد چگونه این شرکت به مشتریان خود کمک می‌کرده که پولشویی کنند، تحریم‌ها را دور بزنند و مالیات نپردازند. یکی از افرادی که در این سند ردپایی از اطرافیان او دیده می‌شود ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه است. به گزارش گاردین، شبکه‌ای از معاملات مخفی و وام‌هایی به ارزش 2 میلیارد دلار بسیاری از حلقه‌های نزدیک به پوتین را آلوده کرده است. این اسناد که با عنوان «پاناما لیکس» هم یاد می‌شود نشان می‌دهد که چگونه این پول باعث ثروتمند شدن برخی از هواداران رئیس‌جمهوری روسیه شده است. گاردین می‌افزاید اگرچه به‌طور رسمی نامی از پوتین در این اسناد برده نشده اما دوستان او بدون حمایت‌های وی نمی‌توانستند به چنین مبالغی دست پیدا کنند.


این اسناد نشان می‌دهد که خانواده پوتین هم از این پول‌ها بهره‌مند شده‌اند. گاردین با اشاره به اینکه این شرکت حقوقی چهارمین شرکت بزرگ فراساحلی در دنیاست افزوده این اسناد نشان می‌دهد که چگونه «ثروتمندان» و «قدرتمندان» توانسته‌اند از رژیم مالیاتی فراساحلی و مخفی به شیوه‌های مختلف سوءاستفاده کنند. مسیر این پول‌ها از پاناما شروع می‌شود و به روسیه، سوئیس و قبرس می‌رسد. البته بخشی از این اسناد به یک مکان تفریحی خصوصی برای اسکی اشاره دارد که کاترینا، دختر جوان پوتین، در سال 2013 مراسم ازدواج خود را در آنجا برگزار کرد. «اوراق پاناما» همچنین پرتویی می‌افکند به «سرگئی رولدوگین»، نوازنده حرفه‌ای ویولن سل، که از زمان نوجوانی با ولادیمیر پوتین آشنا بوده و پدرخوانده ماریا، دختر پوتین است. به نوشته گاردین «وی بهترین دوست پوتین است.» این گزارش می‌افزاید: رولدوگین، پوتین را به زنی به نام «لیودمیلا» معرفی کرد که رهبر کرملین بعدها با او ازدواج کرد.

این اسناد نشان می‌دهد که رولدوگین صاحب دو شرکت به نام «اینترنشنال میدیا‌اورسیز» و «سونت اورسیز» بوده و صدها میلیون دلار از معاملات مشکوک سود برده است. مدارک مربوط به شرکت رولدوگین نشان می‌دهد که «شرکت‌های وی، یک شرکت صوری برای پنهان کردن و محرمانه نگه داشتن هویت مالک و منتفع اصلی بوده است.» برای مثال، اسناد درز یافته نشان می‌دهد که شرکت «اینترنشنال میدیا اورسیز»، در سال ۲۰۰۷ شش میلیون دلار قرض گرفته است. سه ماه بعد این قرض تنها با پرداخت یک دلار تسویه شده است. در یک معامله مشکوک دیگر در سال ۲۰۱۱، شرکت اینترنشنال میدیا اورسیز تمام حقوق، از جمله بهره و بازپرداخت‌های یک وام ۲۰۰ میلیون دلاری را به قیمت تنها یک دلار خرید؛ در حالی که بازپرداخت سود این وام به تنهایی سالی ۸ میلیون دلار برای شرکت رولدوگین ارزش داشت.

گاردین می‌افزاید: رولدوگین به این دلیل برای چنین نقشی انتخاب شد که دارای پیشینه‌ای ناشناخته است. با این حال، وی هرگونه رابطه نزدیک با مقام‌های دولتی روسیه یا مقام‌های بانکی در سوئیس و لوکزامبورگ را رد کرده و همچنین اعلام کرده که «اصلا تاجر نیست.» این اسناد همچنین نشان می‌دهد که این دوست نزدیک و صمیمی پوتین 5/ 12 درصد از سهام بزرگ‌ترین آژانس تبلیغاتی روسیه، «ویدئو اینترنشنال»، را در اختیار دارد که درآمد سالانه این تلویزیون بزرگ دولتی روسیه حدود 800 میلیون پوند در سال می‌شود. پیش‌تر، مالکیت این تلویزیون مخفی نگه داشته می‌شد. همچنین به رولدوگین یک امتیاز مخفی دیگر هم داده شد و آن خرید سهام یک شرکت سازنده کامیون با نام «کاماز» است که خودروهای زرهی می‌سازد. او همچنین 15 درصد از سهام شرکت ثبت شده در قبرس را که «رایتار» نامیده می‌شود نیز دارد. با این حال، رولدوگین یکی از نام‌هایی است که مطرح شده است. اسناد فاش شده نشان می‌دهد برخی از سیاستمداران گذشته و فعلی جهان هم در پولشویی دست داشته‌اند. از جمله می‌توان به خانواده‌ها و نزدیکان کسانی چون حسنی مبارک و معمر قذافی، روسای جمهور پیشین مصر و لیبی اشاره کرد. همچنین نام زیگموندور گونلاگسون، نخست‌وزیر ایسلند مطرح است که در بانکی در این کشور منافع و دارایی‌های اعلام نشده داشته است.

رولدوگین همچنین مالک 2/ 3 درصد از بانک «روسیوا» در روسیه است. بانک خصوصی «سن پترزبورگ» هم به‌عنوان «بانک نزدیکان» پوتین توصیف می‌شود. ایالات‌متحده پس از تهاجم سال2014 به اوکراین تحریم‌هایی بر آن اعمال کرد. بانک «روسیوا» از سوی «یوری کووالچوک» اداره می‌شود. ایالات‌متحده ادعا می‌کند که وی «بانکدار شخصی» بسیاری از مقام‌های دولتی روسیه از جمله پوتین است. اوراق پاناما نشان می‌دهد که بانک «روسیوا» و «یوری کووالچوک» حدود یک میلیارد دلار پول به شرکتی به نام «سندالوود کنتینانتال» منتقل کرده‌اند. به نوشته گاردین، این پول‌ها از وام‌های کلان بدون ضمانت از بانک دولتی روسیه به نام «کامرشال بانک» (RCB) نشأت گرفته که در قبرس قرار گرفته است. روزنامه زود دویچه سایتونگ آلمان هم یکی از پایگاه‌های خبری است که به این اسناد دست یافته است. این روزنامه آلمانی می‌نویسد: با بررسی اسناد پاناما لیکس چنین به نظر می‌رسد که شرکت‌های «سونت اورسیز»، «اینترنشنال میدیا اورسیز»، «سانبارن» و «سندالوود کنتینانتال» ظاهرا از اقداماتی چون مبادله سهام تقلبی، مشاوره‌های صوری، وام‌های غیرتجاری و خرید زیرقیمت اموال سود برده‌اند. برای مثال، شرکت «سندالوود» مالی را به یک دلار خریده و سه ماه بعد آن را به قیمت ۱۳۳ میلیون دلار فروخته است.

این شرکت همچنین ۸۰۰ میلیون دلار از بانک دولتی روسیه وام گرفته اما در مدارک به دست آمده هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که سندالوود برای گرفتن این وام ضمانتی تامین کرده باشد یا آن را بازپرداخته باشد. گاردین می‌افزاید: «یک قایق بادبانی 6 میلیون دلاری هم از سوی سندالوود خریداری و به یک بندر در نزدیکی سنت پترزبورگ منتقل شد. پول‌هایی نیز به‌طور مستقیم به حلقه نزدیکان پوتین پرداخت می‌شد، اما این بار در قالب وام‌هایی ارزان و بدون ضمانت پرداخت بود که نرخ سود آن کمتر از یک درصد بود. معلوم نیست آیا این وام‌ها پرداخت شده یا خیر. در سال 2010 و 2011 سندالوود سه وام به ارزش 3/ 11 میلیون دلار به شرکتی به نام «اوزون» داد که مالک یک مرکز تفریحی اسکی ایگورا در منطقه لنینگراد است. این شرکت به کووالچوک و یک شرکت قبرسی تعلق دارد. پوتین یکی از حامیان جدی و از استفاده‌کنندگان این مرکز تفریحی است. 18 ماه پس از این وام «کاترینا» دختر پوتین مراسم ازدواج خود با «کیریل شامالوف» را در این مکان برگزار کرد؛ شامالوف فرزند یکی از دوستان قدیمی سن پترزبورگی پوتین است.

گاردین می‌نویسد: این اسناد را روزنامه آلمانی زوددویچه سایتونگ به دست آورده و آنها را در اختیار «کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی» (ICIJ) قرار داده است. برنامه پانورامای بی‌بی‌سی و روزنامه گاردین در میان ۱۰۷ رسانه‌ای در ۷۸ کشور جهان هستند که این اسناد را بررسی کرده‌اند، اما بی‌بی‌سی از هویت منبعی که این اسناد را در اختیار آن گذاشته مطلع نیست. جرارد رایل، رئیس کنسرسیوم روزنامه‌نگاران تحقیقی می‌گوید که این اسناد حاوی فعالیت روزانه شرکت موساک فونسکا در ۴۰ سال گذشته است. وی گفت: «گمان می‌کنم با توجه به گستردگی این اسناد، لو رفتن آنها احتمالا بزرگ‌ترین ضربه به فعالیت‌های پناهگاه‌های مالیاتی جهان باشد.» این اسناد نشان می‌دهد که حلقه نزدیک پوتین مانورهایی برای انتقال این پول‌ها به جاهای دیگر انجام داده‌اند.

«نواز شریف» نخست‌وزیر پاکستان هم از دیگر سیاستمدارانی است که شرکت «موساک فونسکا» در پاناما دارایی‌های او در خارج از کشور را آشکار کرده است. بر اساس اسناد موجود روی این سایت، «مریم»، «حسن» و «حسین» فرزندان نخست‌وزیر پاکستان قادر به انتقال پول چند شرکت‌ در کشورهای خارجی هستند. مریم نواز دختر نواز شریف، صاحب شرکت‌های «نلسون» و «نیسکول» در ایسلند است. پاناما لیکس آدرس این شرکت نلسون را ساختمان «سرور» در «جده» عربستان اعلام کرده است. به گزارش «داون نیوز»، مریم و حسین در سال 2007 میلادی اسناد وام 8/ 13 میلیون دلاری از بانک دویچه ژنو برای شرکت نلسون و سایر شرکت‌ها را امضا کردند.

این دو شرکت در سال 2014 میلادی به یک همکار دیگر فرزندان نخست‌وزیر پاکستان انتقال یافته‌اند. اسناد پاناما همچنین حسن نواز شریف فرزند دیگر نخست‌وزیر پاکستان را صاحب املاک «هینگون» معرفی کرده است. صاحب املاک هینگون در آگوست سال 2007 میلادی شرکت «کیسکون» در «لیبریا» را با هزینه 2/ 11 میلیون دلار خریداری کرده است.«ملک سلمان» پادشاه عربستان هم سیاستمدار دیگری است که به دارایی او و خانواده‌اش در خارج پرداخته شده است. براساس اسناد منتشر شده سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان در دو مرحله اموالی را به‌صورت استقراضی به شرکت «ورس دیفیلوبمنت کورب» و «انرو» از زیر مجموعه‌های شرکت مذکور داده است. بدهی شرکت ورس 26 میلیون دلار و بدهی شرکت انرو 8 میلیون دلار است.

این پول‌ها برای خرید منازل گران‌بها در مرکز لندن استفاده شده است. البته اسناد مذکور ارتباط مستقیم سلمان با این استقراض‌ها را مشخص نکرده، اما توضیح می‌دهد که این اموال متعلق به وی است. اسناد مذکور همچنین از یک کشتی تفریحی در لندن خبر می‌دهد که استفاده‌کننده اصلی آن سلمان بن عبدالعزیز است.خلیفه بن زاید رئیس دولت امارات یکی دیگر از قهرمانان سرمایه‌گذاری در این شرکت‌های غیرقانونی است. به نظر می‌رسد وی سهام دست‌کم 30 شرکت را در اختیار داشته که از سوی موسسه مذکور در انگلیس تاسیس شده است. وی همچنین منازل مسکونی و تجاری متعددی در مناطق مرفه لندن در اختیار دارد. اموال او در این شرکت بالغ بر 7/ 1 میلیارد دلار برآورد شده است. از دیگر شخصیت‌های عربی مرتبط با این پرونده می‌توان به حمد بن خلیفه آل‌ثانی امیر سابق قطر و حمد بن جاسم نخست‌وزیر وی، ایاد علاوی نخست‌وزیر اسبق عراق، علی ابو الراغب نخست‌وزیر اسبق اردن و احمد المیر غنی رئیس‌جمهور اسبق سودان اشاره کرد. همچنین نام 6 تن از اعضای مجلس اعیان انگلیس و سه تن از قانونگذاران سابق این کشور و ده‌ها تن از حامیان مالی احزاب سیاسی انگلیس هم در این اسناد دیده می‌شود. در این میان نام یکی از اعضای کمیته اخلاق فیفا نیز ذکر شده است.

گاردین در پایان گزارش خود از افراد دیگری همچون «آرکادی» و «بوریس روتنبرگ» نام برده که دوستان کودکی پوتین و حریف تمرینی او در جودو هستند. آنها غول‌ها و میلیاردرهای ساخت و ساز هستند. همچنین شرکت «سانبارن» متعلق به روتنبرگ هاست که در مجموع ۲۳۱ میلیون دلار وام گرفته است. اینجا هم نه شواهدی از تامین ضمانت دیده می‌شود و نه نشانه‌ای از بازپرداخت وام‌ها وجود دارد. در همان زمانی که این وام‌ها در اختیار شرکت سانبارن قرار گرفت، یکی از شرکت‌های روتنبرگ قراردادی بسیار پر سود برای کار کردن روی خط لوله گاز روسیه به اروپا به ارزش ۴۰ میلیارد دلار به‌دست آورد. پروژه گاز «مسیر جنوبی» بعدا لغو شد.

با این حال، دیمیتری پسکوف، سخنگوی رسمی پوتین از اظهارنظر در این باره خودداری کرده است. وی می‌گوید: جاسوسان و آژانس‌های اطلاعاتی غرب دست به کار شده‌اند تا پیش از فرا رسیدن انتخابات روسیه بتوانند دست به «حمله‌ای اطلاعاتی» زده و کشور را به سوی بی‌ثباتی سوق دهند. او می‌گوید روسیه «ابزارهای قانونی» لازم برای دفاع از وجهه رئیس‌جمهور را دارد. با این حال، با توجه به افزایش نرخ محبوبیت پوتین در تحولات سوریه برخی می‌گویند این اسناد می‌تواند ضربه اساسی بر اعتبار داخلی پوتین وارد آورد. «کارن داویشا» اندیشمند سیاسی آمریکایی می‌گوید غیرقابل تصور این است که دوستان پوتین بدون حمایت او پولدار شده باشند. او می‌گوید: «پوتین هر چه را می‌خواهد به دست می‌آورد. وقتی شما رئیس‌جمهور روسیه باشید نیازی به قرارداد رسمی و مکتوب ندارید. خودتان قانون هستید.»