یک رسانه عرب زبان در گزارشی نوشت که بهرسمیتشناختن منطقه «سومالیلند» از سوی رژیم صهیونیستی، صرفاً یک اقدام نمادین دیپلماتیک نیست، بلکه گامی هدفمند در چارچوب رقابتهای ژئوپلتیکی، نظامی و امنیتی در شاخ آفریقا به شمار میرود؛ اقدامی که با حمایت و پوشش ضمنی آمریکا، میتواند موازنه قدرت در دریای سرخ و خلیج عدن را بهشدت تحت تأثیر قرار دهد.
به گزارش ایسنا، شبکه المیادین در یادداشتی درباره اقدام رژیم صهیونیستی در به رسمیت شناختن منطقه سومالیلند نوشت: از غرب آسیا تا شرق آفریقا، رژیم صهیونیستی دامنه مداخلات و سیاستهای بیثباتساز خود را گسترش داده است. تازهترین نمود این رویکرد، اعلام رسمی بهرسمیتشناختن سومالیلند بهعنوان «دولتی مستقل و دارای حاکمیت» است؛ اقدامی که بنا بر اعلام دفتر «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی، در چارچوب «توافقهای ابراهیم» انجام شده است.
با توجه به پیوند راهبردی تلآویو و واشنگتن، بلافاصله پس از این تصمیم، از «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا درباره احتمال همراهی واشنگتن با این اقدام سؤال شد. ترامپ در واکنشی تمسخرآمیز اعلام کرد که این موضوع «در دست بررسی است» و افزود: «اصلاً کسی میداند سومالیلند چیست؟»؛ اظهارنظری که ناظران آن را نه نشانه ناآگاهی، بلکه نوعی ژست سیاسی حسابشده تلقی کردهاند.
سومالیلند چیست؟
سومالیلند از نظر تاریخی بخشی از جمهوری متحد سومالی بوده که پس از فروپاشی دولت مرکزی در سال ۱۹۹۱، بهصورت یکجانبه اعلام جدایی کرد و شهر «هرجیسا» را بهعنوان پایتخت خود برگزید.
این منطقه، با وجود عدم شناسایی رسمی از سوی جامعه بینالمللی، دارای ساختار حکومتی، نظام سیاسی، نیروی پلیس، نهادهای اداری و واحد پول مستقل است و جمعیتی حدود ۵.۷ میلیون نفر را در مساحتی نزدیک به ۱۷۷ هزار کیلومتر مربع در خود جای داده است.
با وجود این وضعیت شبهدولتی، دولت فدرال سومالی همچنان سومالیلند را بخشی جداییناپذیر از خاک خود میداند و هرگونه به رسمیت شناختن خارجی آن را نقض آشکار حاکمیت ملی خود تلقی میکند.
موقعیت ژئوپلتیکی و اهمیت راهبردی
سومالیلند در امتداد خلیج عدن و در نزدیکی ورودی تنگه بابالمندب واقع شده است؛ آبراهی راهبردی که بنا بر گزارشهای مراکز پژوهشی بینالمللی، بخش قابل توجهی از تجارت دریایی جهان از آن عبور میکند.
این موقعیت حساس، سومالیلند را به نقطهای جذاب برای قدرتهای فرامنطقهای تبدیل کرده است؛ بهویژه در شرایطی که شاخ آفریقا به صحنه رقابت فزاینده میان آمریکا، چین و دیگر بازیگران جهانی بدل شده است.
ناظران امنیتی معتقدند بهرسمیتشناختن سومالیلند، مستقیماً در راستای منافع نظامی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی قرار دارد. این منطقه در فاصلهای حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتری از سواحل یمن قرار گرفته و میتواند بهعنوان پایگاهی پیشرفته برای رصد تحولات یمن، جمعآوری اطلاعات و حتی اجرای عملیات نظامی علیه این کشور مورد استفاده قرار بگیرد.
گزارشهای منتشرشده از سوی مراکز پژوهشی صهیونیستی حاکی است که سومالیلند قابلیت تبدیلشدن به سکوی عملیاتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در جنوب دریای سرخ را دارد؛ اقدامی که در صورت تحقق، عمق راهبردی این رژیم را بهطور بیسابقهای گسترش خواهد داد.
در کنار اهداف نظامی، رژیم صهیونیستی به دنبال بهرهبرداری اقتصادی از روابط با سومالیلند نیز هست. سرمایهگذاری در حوزههای کشاورزی، انرژی و زیرساختها از جمله محورهایی است که تلآویو آن را مکمل راهبرد «امنیت از راه دور» خود میداند؛ راهبردی که هدف آن، مهار تهدیدات پیش از رسیدن به مرزهای سرزمینهای اشغالی است.
پیوند با طرح کوچ اجباری غزه
ابعاد این پروژه به همینجا محدود نمیشود. رسانههای صهیونیستی اذعان کردهاند که به رسمیت شناختن سومالیلند میتواند بخشی از فشارهای سیاسی و دیپلماتیک برای اجرای طرح کوچ اجباری ساکنان نوار غزه باشد؛ طرحی که در قالب موسوم به «ریویرا غزه» از سوی دولت ترامپ مطرح شده است.
پیشتر نیز گزارشهایی از رایزنی آمریکا و رژیم صهیونیستی با سومالی، سودان و سومالیلند برای اسکان فلسطینیهای آواره منتشر شده بود.
در این رابطه رسانههای صهیونیستی نیز از توافقات تلآویو و سومالی لند پرده برداشتهاند که شامل به رسمیت شناختن این منطقه از سوی رژیم اشغالگر در ازای موافقت مقامات این منطقه با پذیرش آوارگان فلسطینی اهل غزه میشود.
روزنامه عبریزبان «یدیعوت آحارونوت» در این باره فاش کرده است که «عبدالرحمان محمد عبدالله» رئیس سومالیلند، در تابستان گذشته بهطور محرمانه به سرزمینهای اشغالی سفر کرده است.
در همین راستا، «گدعون ساعر» وزیر خارجه رژیم صهیونیستی با انتشار تصویری در شبکههای اجتماعی، دیدار خود با رئیس سومالیلند را تأیید کرد.
بر اساس این گزارش، عبدالرحمان محمد عبدالله در جریان این سفر محرمانه با «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی، وزرای جنگ و خارجه این رژیم و همچنین رئیس موساد دیدار و گفتوگو کرده است.
این دیدارها پیش از اعلام رسمی شناسایی سومالیلند بهعنوان یک «دولت مستقل» از سوی رژیم صهیونیستی انجام شده است.
شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی نیز گزارش داد که به رسمیت شناختن سومالیلند از سوی اسرائیل، در مقابل پذیرش و اسکان ساکنان نوار غزه است که قرار است بهصورت اجباری از سرزمین خود کوچ داده شوند؛ موضوعی که نگرانیها درباره طرحهای جدید برای آوارگی فلسطینیها را تشدید کرده است.
رقابت قدرتها در شاخ آفریقا
این تحولات در بستری از رقابت شدید میان آمریکا و چین در شاخ آفریقا رخ میدهد. کاهش نفوذ غرب و گسترش حضور چین، واشنگتن و متحدانش را به بازتعریف راهبردهای منطقهای سوق داده است.
در همین چارچوب، گزارشهایی از مذاکرات احتمالی میان آمریکا و سومالیلند برای ایجاد پایگاه نظامی در بندر راهبردی «بربره» منتشر شده است.
مقامات محلی سومالیلند نیز بهصراحت از تمایل خود برای دستیابی به شناسایی بینالمللی در ازای همکاریهای نظامی و امنیتی با آمریکا سخن گفتهاند؛ رویکردی که نشاندهنده همپوشانی منافع واشنگتن و تلآویو در این منطقه حساس است.
با وجود به رسمیت شناخته شدن سومالیلند از سوی رژیم صهیونیستی و فشارهای سیاسی آمریکا، دولت فدرال سومالی بهطور رسمی این اقدام را رد کرده و آن را نقض آشکار حاکمیت و تمامیت ارضی خود دانسته است. همزمان، کشورهایی چون ترکیه، مصر، ایران و جیبوتی نیز مخالفت شدید خود را با این روند اعلام کردهاند.
تحلیلگران هشدار میدهند که این مسیر میتواند به بیثباتی بیشتر منطقه، تقویت گروههای مسلح مانند الشباب و پیچیدهتر شدن معادلات امنیتی در شاخ آفریقا منجر شود.
در مجموع، بهرسمیتشناختن سومالیلند از سوی رژیم صهیونیستی را باید بخشی از راهبرد کلان مدیریت و بهرهبرداری از بیثباتی منطقهای دانست؛ راهبردی که با حمایت و پوشش آمریکا، در پی بازترسیم نقشه نفوذ نظامی و دریایی در شرق آفریقا و خلیج عدن است و پیامدهای آن، فراتر از مرزهای سومالی، کل منطقه را تحت تأثیر قرار خواهد داد.