جام جم: نان به‌عنوان قوت غالب و پرمصرف‌ترین ماده غذایی در سبد خانوارهاست که کیفیت آن دارای اهمیت زیادی است، اما شاهد آن هستیم که طی سال‌های اخیر کاهش کیفیت انواع نان ازجمله لواش، سنگک و بربری یکی از اصلی‌ترین شکایات مردم از نانوایان بوده است.
این درحالی‌است که در نقطه مقابل این شکایات مردمی، آخرین بررسی مرکز پژوهش‌های غلات شرکت بازرگانی دولتی ایران نشان‌دهنده آن است که کیفیت انواع آرد و نان سنتی کشور در بهار امسال در وضعیت مطلوب قرار دارد. بااین‌حال نانوایان نیز علاوه بر مردم به‌صراحت کاهش کیفیت نان را تایید می‌کنند و دلیل اصلی آن را افزایش قابل‌توجه هزینه‌ها و تغییرنکردن قیمت نان طی چند سال اخیر می‌دانند. از سوی دیگر طی چند ماه گذشته جریانی در فضای مجازی به دنبال این بود که گندم تولیدشده در ایران مطلوب نیست و قصد داشت خودکفایی گندم را زیر سؤال ببرد و از این رو کیفیت نان را مطرح کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد کیفیت نان به‌دلیل بی‌کیفیتی گندم نیست بلکه جداسازی مواد مغذی آن از آرد است. دراین‌باره گزارشی تهیه کرده‌ایم که جزئیات آن را در ادامه می‌خوانید.
از ابتدای دولت سیزدهم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان در دستورکار قرار گرفت ولی کارشناسان معتقدند این طرح نتوانسته آنچنان که انتظار می‌رفت
به کیفیت نان منجر شود. اکنون در اغلب شهرهای ایران نان با افزایش قیمت و کاهش کیفیت روبه‌رو شده است. همچنین تعیین قیمت نان بر عهده استانداری‌ها گذاشته شده که این موضوع هم نارضایتی‌هایی را به دنبال داشته است.
دلیل کم‌فروشی و کاهش کیفیت نان
علی بشیری، رئیس سابق اتحادیه نانوایان شهرری در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: تهیه نان باکیفیت و تحویل آن به مردم طبیعتا به نوع آرد استفاده‌شده توسط نانوایان برمی‌گردد.
وی افزود: طی سال‌های اخیر نرخ نان برای فروش نانوایان تغییر نکرده است اما مایه خمیر از ۶۰۰ هزار تومان به یک‌میلیون و ۳۰۰هزار تومان رسیده و به‌طورکلی می‌توان گفت هزینه‌های نانوایان با افزایش محسوسی روبه‌رو شده است.
این فعال صنفی تصریح کرد: تا زمانی که آزادسازی نان در کشور صورت نگیرد و نرخ را به‌موقع اعلام نکنند طبیعتا با مشکل کاهش کیفیت نان ارائه‌شده به مردم مواجه هستیم. بااین‌حال در دولت نهم و دهم وقتی آزادسازی نرخ صورت گرفت با بهترین کیفیت نان ارائه‌شده توسط نانوایان روبه‌رو بودیم.
بشیری تصریح کرد: نانوایان با توجه به دخل‌و‌خرجی که دارند به‌سختی می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند یا دستمزد کارگران خود را بپردازند. با هوشمندسازی یارانه آرد و نان که به اعتقاد بنده کارشناسی‌شده نبود کیفیت نان همچنان مثل قبل بوده و افزایش نیافته است.
وی درباره راهکار اصلی افزایش کیفیت آرد و نان گفت: باید آزادسازی قیمت نان صورت گیرد تا نانوایان هر کیسه آرد را به قیمت تمام‌شده واقعی خریداری کنند و با قیمت ارزان به دست مصرف‌کننده بدهند و مابه‌التفاوت آن را دولت هر روز به حساب نانوایان واریز کند.
بشیری گفت: نانوایان لواشی روزانه دومیلیون و ۲۰۰هزار تومان نان می‌فروشند که پول آرد، دستمزد کارگران و ایاب‌وذهاب نانوایی را باید از این میزان کم کنیم. طبیعتا وقتی روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان برای نانوایان باقی می‌ماند آنها به کم‌فروشی و کاهش کیفیت نان رو می‌آورند.
دولت به داد نانوایان برسد
اصغر پابرجا، رئیس سابق اتحادیه نانوایان سنگکی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم دراین‌باره گفت: معتقدم قیمت نان باید به‌صورت عادلانه تعیین شود، به‌همین‌دلیل دولت نباید سیاست دستوری و سرکوب قیمت را در پیش گیرد. وی افزود: طبیعتا با اجرای این امر نانوایان از پس هزینه‌های خود و دستمزد کارگران‌شان برمی‌آیند و شاهد آن خواهیم بود که نان باکیفیت‌تری به مشتریان خود عرضه کنند.
رئیس سابق اتحادیه نانوایان سنگکی خاطرنشان کرد: در طرح هوشمندسازی آرد و نان به هزینه‌های نانوایان توجه چندانی نشده است و در سه سال اخیر نرخ نان تغییری نکرده؛ این درحالی‌است که همین نانوایان با تورم ۱۵۰ درصدی روبه‌رو بوده‌اند.
پابرجا با اشاره به این‌که درآمدهای نانوایان صرفه اقتصادی برای آنها ندارد، تاکید کرد: طبیعتا با این روند و کمبود آرد نانوایان شاهد کاهش کیفیت نان در سراسر کشور خواهیم بود، بنابراین دولت باید به‌سرعت به داد نانوایان برسد چون بسیاری از آنها برای تامین آرد مورد نیاز خود همچنان در روز چند کیسه آرد آزاد خریداری می‌کنند.
افزایش کیفیت با اجرای طرح هوشمندسازی یارانه
محمد جلال، مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌جم دراین‌باره گفت: در مرحله اول طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، کیفیت آرد و نان جزو اهداف مد نظر نبود لکن در مراحل بعدی کیفیت آرد و نان جزو برنامه‌های اصلی هوشمندسازی یارانه نان است.
وی افزود: بنابراین می‌توان گفت دولت به افزایش کیفیت آرد و تجربه خرید مردم در طرح هوشمندسازی آرد و نان توجه ویژه‌ای دارد و به دنبال آن است که با اجرای راهکارهایی جلوی کاهش کیفیت نان را بگیرد.
یارانه مستقیم به خانوار
برخی کارشناسان بر این باورند دولت به‌جای این‌که آرد را به‌صورت یارانه‌ای بین نانوایان توزیع کند نرخ آن را آزاد و یارانه مشخصی فقط برای دهک‌های پایین درآمدی در نظر بگیرد. از سوی دیگر با آزادسازی قیمت نان دولت توانایی برخورد با گران‌فروشی و کاهش کیفیت را دارد اما در شرایط فعلی عنوان می‌شود که دولت اجازه افزایش قیمت را در کنار رشد هزینه‌ها نمی‌دهد و نمی‌توان در این شرایط انتظار بهبود خدمات داشت. برخی نانوایان به‌دلیل افزایش هزینه‌ها به‌دنبال تغییر شغل هستند که به نظر می‌رسد دولت در این زمینه باید نظارت ویژه‌ای داشته باشد تا این اتفاق نیفتد. درواقع اصل نظارت دولت باید در این بخش معطوف شود که نانوایان نیز باید از درآمد کافی برخوردار شوند.