در این باره با «امان‌الله قرایی مقدم»، جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی گفت‌وگو کرده ایم. 

 

 

«قرایی‌مقدم» در توصیف وضعیت امروز جامعه گفت: «جامعه یک منظومه‌ی متعدد الابعاد و متعددالاجزاء، با سطوح، جنبه‌ها و جلوه‌های گوناگون است که هر لحظه به رنگی درمی‌آید. به این جهت، هرنوع نسخه‌نویسی مثل همین لایحه عفاف و حجاب و امثال آن، نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. مثال دیگرش، این دختران و پسران دهه هشتادی امروز است که نتیجه ۲۰ سال فعالیت معلمان پرورشی بعد از انقلابند. در طول تاریخ نیز، هرکس برای جامعه نسخه‌ای نوشت، با شکست مواجه شد. از افلاطون که برای اولین بار، مدینه فاضله را نوشت و ارسطو که گفت زاد و ولد باید با اجازه دولت باشد، تا آنتوان سیمونوویچ  و ایده تاسیس مدارس تربیت کمونیست در روسیه و ده‌ها مورد دیگر، نشان داد که نمی‌توان برای جامعه نسخه پیچید. جامعه آزمایشگاه فیزیک و شیمی نیست. شکی در این نیست که لایحه عفاف و حجاب نیز همانند نسخه‌های قبلی که آقایان نوشتند و به کار بردند، با شکست مواجه می‌شود».

 

او در ادامه گفت: «همین الان هم جوانان با لباس، پوشش و رفتارشان دارند با این نسخه‌ها مخالفت می‌کنند. معتقدم این گونه مصوبه‌ها، جز بالا بردن تضاد گروهی، تاثیرات روانی، پرخاشگری، خشونت، مردم را در مقابل مردم قرار دادن، نارضایتی سیاسی، کاهش میزان اعتماد عمودی بین مردم و حاکمیت، نتیجه‌ای نخواهد داشت و فقط مردم را در مقابل یکدیگر قرار می‌دهد. علاوه بر این، چنین رفتارهایی افراد خاکستری و حتی بعضا موافقان حجاب را نیز دچار تغییر نگرش خواهد کرد. در نتیجه این‌گونه مصوبه‌ها، آسیب‌زا، بی‌فایده و مضر است. چرا که از نظر جامعه‌شناسی، جامعه، به ویژه در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی، خودش کار خودش را انجام می‌دهد و نمی‌توان برای آن نسخه نوشت. در این زمینه، به جمله رهبری در مشهد، در اول فروردین‌ماه ۹۷ اشاره می‌کنم. ایشان فرمودند «فناوری، فرهنگ و سبک زندگی می‌آورد». این همان نظریه تکنوکراسی است. طبق این نظریه، آنچه زندگی بشر را در طول تاریخ تغییر داده، تکنیک است. از سنگ چخماخ و چرخ تا اتومبیل و یخچال و موبایل و فضای مجازی».

 

این جامعه‌شناس در ادامه گفت: «مردم ایران، با توجه به ریشه‌ها، اعتقادات و باورهای دینی‌شان، خودشان می‌دانند چطور جامعه را کنترل کنند. این جامعه، خود به خود ناهنجاری‌ها را مهار می‌کند. مگر در زمان شاه، مردم در خیابان برهنه شده بودند؟ امروز هم این بی‌حجابی‌هایی که می‌بینیم، برای دهن‌کجی به همین نسخه پیچیدن‌ها است».

 

 

این پژوهشگر مسایل اجتماعی ضمن بیان اینکه در لایحه ۷۰ ماده‌ای عفاف و حجاب، یک مساله شرعی را اقتصادی کرده‌اند، گفت: «با این لایحه، مساله را طبقاتی کرده‌اند. هرکه پول دارد، حجاب را رعایت نمی‌کند و جریمه‌اش را می‌پردازد. قطعا مطلوب هیچ حکومتی نیست که تضادهای درون‌گروهی و اجتماعی افزایش پیدا کند اما این لایحه، خود به خود، این بحران را ایجاد می‌کند. یعنی تضاد اجتماعی به وجود می‌آورد و مردم را خود به خود در مقابل یکدیگر قرار می‌دهد. علاوه بر این، این مصوبه بی‌اعتمادی مردم به حکومت و حکومت به مردم را تشدید می‌کند. این یک آسیب است. چون تمام نسخه‌های پیشین که برای جامعه نوشته شده، بر باد بود. خود این آقایان دیدند و تجربه کردند. ۲۰ سال، مربیان پرورشی در مدارس روی دانش‌آموزان کار کردند تا این بچه‌ها را اسلامی کنند؛ نسخه اسلامی‌شان شده این‌هایی که امروز می‌بینیم. این نوجوانان و جوانان، فرزندان همان مربیان پرورشی هستند».

 

او در پایان تاکید کرد: «این لایحه شکست خواهد خورد و موجب آبروریزی خواهد شد. زحمات این آقایان هم به باد خواهد رفت. امروز میزان نارضایتی در میان مردم زیاد است. علاوه بر گرانی و وضعیت معیشتی، جامعه از نظر فکری نیز نغییر زیادی کرده است. این جامعه هرگز به روزهای پیش از فوت مهسا امینی برنمی‌گردد. شما ببینید در ایام محرم امسال، در هیأت‌ها چه شعارهایی می‌دادند. این هما نظر رهبری است که فرمود فناوری با خودش فکر می‌آورد. فناوری، ذهن، خواسته‌ها، امیال، زندگی و سبک زندگی را تغییر می‌دهد. جوانان ما امروز دیگر سنت‌گرایی را زیر پا گذاشته‌اند. امروز از عقل و خرد و درک و دانش خودشان پیروی می‌کنند و دنباله‌رو فضای مجازی‌اند. امروز چرا وقتی رهبری توصیه به زاد و ولد می‌کنند، جوانان چنین کاری نمی‌کنند؟ زیرا به تبع فناوری، از عقل خودشان پیروی می‌کنند. از این جهت، به نظر من این نسخه پیچیدن‌ها نیز، نتیجه نخواهد داد. به قول شاعر اما، هنوز بر سر میراث گذشته نشسته‌ام و سنگ سراچه دل را به الماس آبِ دیده می‌شویم...»