حسن فراهانی درباره مساحت پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار اظهار کرد: مساحت پارک ملی سرخه حصار ۸۶۹۵ هکتار و پارک ملی خجیر  ۱۰ هزار و ۶۹۲ هکتار و منطقه حفاظت شده جاجرود ۵۵ هزار و ۴۲۴ هکتار است. در مجموع این سه محدوده ۷۴ هزار و ۸۱۱ هکتار وسعت دارند که دربرگیرنده پنج شهرستان هستند، به عبارتی ما تداخل شهرستانی و تقسیمات سیاسی داریم. قسمتی از حوزه حفاظت شده ما در شهرستان ری، قسمتی با پاکدشت، قسمت عمده‌ای با شهرستان پردیس، قسمتی با شمیرانات و قسمتی با تهران تداخل دارد.

 

وی افزود: ما به عنوان یک جزیره اینجا واقع شده‌ایم و این شهرستان‌ها به نوعی این مجموعه  را احاطه کرده‌اند. بدین جهت برخی مسائل اداری و حفاظتی ما به‌صورت مشترک با ادارات مختلف در موضوعات مختلف مانند مبارزه با زمین‌خواری، جلوگیری از ساخت و ساز و ... انجام می‌شود.

 

گونه‌های جانوری بومی خجیر و سرخه حصار

 

رئیس پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار درباره گونه‌های غالب در این منطقه گفت: گونه‌های غالب در پارک ملی سرخه حصار قوچ و میش البرزی، گوسفند ارمنی، کل و بز، آهو بومی منطقه که از سنوات گذشته در این منطقه زیست می‌کرده، از گربه سانان پلنگ، از سگ‌سانان گرگ، کفتار، روباه، شغال، گربه پالاس هستند همچنین انواع پرندگان شکاری و پرندگان مهاجر مانند بالابان، عقاب طلایی از گونه‌های اصلی منطقه در سرخه‌حصار و خجیر هستند که تخم‌گذاری و جوجه‌آوری‌شان در این منطقه انجام شود سپس به سمت جنوب مهاجرت می‌کنند.

 

فراهانی ادامه داد: به علت اکوسیستم منطقه و شکل‌گیری دریاچه به دلیل سد ماملو و سد لتیان، زیستگاه آبی مصنوعی برای حضور پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی ایجاد شده است. در اوایل فصل پاییز زمان حضور آن‌ها است و بعد به جنوب مهاجرت می‌کنند همچنین پرندگان خشک‌زی مانند کبک، تیهو و کبوتر در این منطقه وجود دارند.

 

پوشش و گونه‌های گیاهی خجیر و سرخه حصار

 

وی خاطرنشان کرد: پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار یک مجموعه منحصربه‌فرد هستند چراکه قدیمی‌ترین منطقه حفاظت شده ایران محسوب می‌شوند. این مناطق در گذشته قرق بودند و توجه ویژه‌ای به آن‌ها می‌شد و از سال ۶۱ به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست ارتقا پیدا کرده‌اند.

 

فراهانی درباره پوشش گیاهی منطقه توضیح داد: سرخه حصار دارای پوشش گیاهی غنی، گونه‌های گیاهی و جانوری بسیار متنوع و ارزشمندی است. گونه پسته وحشی در رویشگاهی غیر از غرب تنها در منطقه خجیر وجود دارد. این یک نعمت خدادادی است که باید برایش ارزش قائل شویم، قدر آن را بدانیم و از آن به نحو احسن حفاظت کنیم. این موارد ارزش این منطقه را دوچندان می‌کند. بدین جهت باید فکر و همت جدی‌تری در راستای حفاظت از این گونه‌ها و نعمت‌های خدادادی این مناطق داشته باشیم.

 

وی افزود: پوشش گیاهی این مناطق عموما مرتعی است. گیاهان آن از خانواده گندمیان هستند همچنین گونه‌های بادام وحشی، بنه، سروهای درخت و درختچه‌ای نیز وجود دارد.

 

رئیس پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار ضمن اشاره به پوشش گیاهی در دو منطقه شمالی و جنوبی - کویری -  اظهار کرد: تنوعی از گیاهان دارویی علفی و مرتعی در این دو منطقه در حال رویش هستند و خوشبختانه از بین نرفته‌اند.

 

محیط‌بانان و کمبود تجهیزاتشان

 

فراهانی درباره کمبود تجهیزات محیط‌بانان پارک ملی سرخه حصار و خجیر اعم از خودرو، موتور، لباس، دوربین روی لباس و ... اظهار کرد: یگان حفاظت محیط زیست یگان نوپایی است و تنها چند سال است که تشکیل شده اما باتوجه به شرایط و دستورالعمل‌های موجود باید ردیف‌های بودجه‌ای برای برخی موضوعات تخصیص داده شود و بر اساس ردیف و اعتبارات پیگیری‌های لازم صورت بگیرد تا کمبودها و نواقص برطرف شود.

 

وی افزود: سازمان حفاظت محیط زیست سالانه تعدادی استخدام‌ برای جذب نیروهای محیط‌بان انجام می‌دهد اما ارائه تجهیزات تابع قوانین و مقررات است. ابتدا محیط‌بان باید دوره‌های آموزشی تخصص‌های لازم را ببیند و گواهینامه‌های مخصوص را نیز کسب کند تا بتوانیم تجهیزات در اختیار او قرار دهیم. به عنوان نمونه موتورسیکلت‌های جدید را به برخی محیط‌بانان تحویل دادند اما برخی محیط‌بانان گواهینامه موتور ندارند و تحویل موتور به آن‌ها از نظر قانونی دچار مشکل است.

 

به گفته فراهانی برخی از محیط‌بانان دوره‌های بدو خدمت محیط‌بانی را نگذرانده‌اند و تنها از طریق آزمون‌ جذب شدند. این افراد اکنون در مرحله فرستادن به آموزشگاه‌ها و گذراندن دوره‌های تخصصی هستند.

 

رئیس پارک ملی سرخه حصار و خجیر درباره کمبود تجهیزات ادامه داد: تجهیزات هست و ما می‌توانیم آن‌ها را در اختیار همکاران قرار دهیم. نوع تجهیزات و وسایلی که محیط‌بانان ما استفاده می‌کنند به میزان اعتبارات بستگی دارد. ما به وسایل و تجهیزات به‌روز مانند دوربین‌های مجهز برای گشت‌های شبانه نیاز داریم. برای این تجهیزات درخواست داده‌ایم و امیدواریم تا در نیازسنجی انجام شده از طریق استان این موضوعات بررسی شود، اعتبارات تخصیص داده شود و وسایل خریداری شود تا محیط‌بانان بتوانند از این امکانات و تجهیزات در راستای حفاظت از این مواهب الهی بهره‌مند شوند.

 

وی درباره اینکه تجهیزات خریداری و توزیع شده توانسته بخشی از نیازهای پارک ملی خجیر و سرخه حصار را برطرف کند، توضیح داد: قطعا این اتفاق افتاده و تعدادی تجهیزات مورد نیاز خریداری شده است.

 

فراهانی درباره منابع بودجه‌ گفت: منابع بودجه‌ای ما محدود است و نیاز داریم کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و سازمان برنامه و بودجه ب دیدی بازتر به محیط زیست و محیط‌بانان نگاه کنند چراکه تجهیزات محیط‌بانان مانند موتور، خودرو و ... ۲۴ ساعته در محیط‌های طبیعی، کوهستان، کویر، دریا و جنگل مورد استفاده قرار می‌گیرد. محیط‌بانان نمایندگان مردم در حوزه محیط زیست برای حفظ و حراست هستند. بدین جهت باید تجهیزات و امکانات مناسبی در اختیارشان قرار دهیم تا به حراست بهتر بپردازند. ما هرچه تجهیزات به روز داشته باشیم، فرصت تجاوز به عرصه‌های منابع طبیعی و محیط زیست را به متخلفین نمی‌دهیم. ما باید از متخلفان جلوتر حرکت کنیم نه اینکه آنان از ما جلو بزنند.

 

تعداد محیط‌بانان پارک ملی خجیر و سرخه حصار

 

رئیس پارک ملی خجیر و سرخه حصار ضمن اشاره به تعداد محیط‌بانان در این دو منطقه گفت: محیط‌بانان ما بسیار محدود هستند و خیلی کمبود داریم. شرایط کار و نحوه انجام ماموریت محیط‌بانان بسیار سخت است و جوانان کمتر برای ورود به این حوزه راغب هستند. مگر افرادی که علاقه‌مند یا در رشته مرتبط تحصیل کرده باشند که برایشان انگیزه فعالیت در این حوزه ایجاد شود.

 

وی افزود: ما براساس استانداردهای جهانی بسیار عقب هستیم اما سازمان درحال جبران آن است، به طوری‌که مجوزهایی را از مجلس شورای اسلامی و سازمان مدیریت امور استخدامی اخذ کرده است. امیدواریم به جذب و به‌کارگیری نیروها نگاه ویژه‌ای شود و سهمیه‌های مورد نیاز سازمان تخصیص داده شود تا به عنوان سربازان محیط زیست در عرصه‌های منابع طبیعی به پاسداری بپردازند.

 

فراهانی ضمن اشاره به اینکه اکنون ۳۵ نفر در مجموعه اداری خجیر و سرخه حصار فعالیت می‌کنند، ادامه داد: پارک ملی با بخش ادارات محیط زیست متفاوت است. در ادارات پارک، کارشناسان اجرایی پارک فعالیت می‌کنند همچنین در مناطق حضور فیزیکی نیز دارند. به علت اهمیت، ارزش و کارکرد پارک‌های ملی این افراد باید به صورت مداوم در پارک‌ها حضور داشته باشند همچنین از نظرات و پیشنهادات آنان استفاده خواهیم کرد و آنان محیط‌بانان را همراهی و با آن‌ها همفکری می‌کنند تا خدشه‌ای به پارک وارد نشود.

 

همکاری سازمان محیط زیست با سازمان فنی حرفه‌ای

 

فراهانی با اشاره به همکاری اخیر سازمان حفاظت محیط زیست با سازمان فنی حرفه‌ای افزود: رشته‌ای به عنوان آموزش محیط‌بانان راه اندازی شده است که امیدواریم تقویت شود و علاقه‌مندان به این حوزه ورود پیدا کنند. پس از آموزش و آشنایی با منابع طبیعی و محیط زیست، نیروی جوان در جهت پاسداری و حفاظت از سرمایه‌های خود به محیط‌بانان ما کمک می‌کنند.

 

اهمیت جلب مشارکت محلی در امر حفاظت

 

رئیس پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار درباره اهمیت جلب مشارکت جوامع محلی درامر حفاظت توضیح داد: جلب مشارکت جوامع محلی قطعا تاثیرگذار است و این بر کسی پوشیده نیست. ما نماینده مردم در محیط زیست و عرصه‌های طبیعی هستیم و سرمایه آن‌ها را حفاظت می‌کنیم چراکه انفال هستند و اگر مردم در حفاظت از اموال خودشان در کنار ما باشند، طبیعتا تاثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود. جوامع محلی به علت تجارب و آشنایی با منطقه خواه ناخواه با محیط‌بانان ما ارتباط می‌گیرند و به آن‌ها در امر حفاظت کمک می‌کنند.

 

وی ادامه داد: کاری که جوامع محلی انجام می‌دهند را یک وسیله نقلیه نمی‌تواند در کار حفاظت و حراست انجام دهد. تاثیرگذاری و کمک آن نیز بسیار بیشتر است. ما در این حوزه با انجمن‌های زیست‌محیطی قراردادهایی منعقد کردیم و تفاهمنامه‌هایی نیز برای آموزش داریم. ابتدا محیط‌بانان را آموزش می‌دهند و این موضوع مستند است. به غیر از آن مسئولان محلی مانند شوراها، دهیاری‌ها، در سطح استان و اداره  کلاس‌هایی را برای شناخت بهتر از محیط زیست و آموزش‌ آن‌ها نیز برگزار کرده‌اند، به عبارتی اصول اولیه که یک مسئول محلی باید برای حفاظت از محیط زیست خود بداند را آموزش می‌بینند.

 

فراهانی تاکید کرد: قطعا مشارکت مردم محلی تاثیر گذار است و با دل و جان آن را می‌پذیریم.

 

رئیس پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار تصریح کرد: آموزش‌ها در زمینه مشارکت مردمی جوامع محلی و محیط زیست است یعنی به محیط‌بان آموزش می‌دهند که چگونه می‌تواند با جوامع محلی ارتباط برقرار کند و این ارتباط‌ها باید در چه سطحی باشد. به عبارتی اینکه چه اقداماتی انجام دهند و چه مشارکت‌هایی از جانب مردم محلی می‌تواند صورت بگیرد. مردم جوامع محلی دارای تخصص‌های مختلفی هستند و هر فرد باتوجه به تخصص و تبحری که دارد می تواند به نوعی متفاوت به محیط زیست کمک کند.

 

آموزش‌های ارائه شده به محیط‌بانان کافی است؟

 

وی در پاسخ به سوال که آیا آموزش‌های ارائه شده به محیط‌بانان برای شرایط شغلی آن‌ها کافی است، اظهار کرد: آموزش به استمرار و به‌روزسانی نیاز دارد. به عبارتی ما باید استاندارهای منطقه‌ای، کشوری و بین‌المللی را رعایت کنیم. ما باتوجه به وجود اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) باید از تجربه دیگر کشورها استفاده کنیم که چه اقداماتی کردند، چه آسیب‌هایی در مسیر متوجه آن‌ها شده و در راستای فروکش کردن آسیب‌ها به چه نتیجه‌ای رسیدند. ما باید تمامی این موارد را با جامعه خود تطبیق دهیم و بررسی کنیم که آیا آسیب‌های ما متفاوت است یا خیر؟ در صورت مغایرت باید با متخصصان حوزه به دنبال راهکار باشیم.

 

فراهانی درباره عملکرد سازمان محیط زیست در این حوزه گفت: ادارات آموزش و مشارکت سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این زمینه به اقداماتی پرداخته است. کلاس‌های آموزشی، کلاس‌های توجیهی و آموزش‌های مجازی در سطح شهرستان‌ها و پاسگاه‌ها از این موارد است. به نوعی این آموزش به روز است و محیط‌بانان ما در حال به روز شدن با آموزش‌های مختلف مانند سلاح، کمک‌های اولیه، کنترل خشم، مشارکت، حیات وحش، آب و آلودگی هستند. در پاسگاه‌ها کتب مختلف آموزشی در اختیار آن‌ها قرار گرفته است. با این اقدامات محیط‌بانان به نوعی به علم روز واقف می‌شوند و قطعا این موضوع در کارکرد آنان تاثیر مثبت دارد.

 

اما و اگرهای استفاده از سلاح برای محیط‌بانان

 

رئیس پارک‌های ملی خجیر و سرخه حصار درباره مشکلات محیط‌بانان برای استفاده از سلاح توضیح داد: محیط‌بانان در صورت اعزام به ماموریت باید کلیه موارد و دستورالعمل‌ها را مدنظر قرار دهند. دستگیری متخلف با هر شیوه‌ای موضوعی است که از فکر همکاران بنده خارج شده است. آن‌ها با استفاده از ترفندها، راهکارهای مختلف و با اتخاذ تمهیدات اصولی افزاد متخلف را دستگیر می‌کنند. موارد قانونی نیز وجود دارد که در صورت بروز مشکل از طریق راهکارهای قانونی اقدام می‌کنیم. این اقدام با اخذ دستور قضایی از مقام قضایی و سیر مراحل قانون رخ می‌دهد.

 

وی افزود: لزوما استفاده از سلاح به صورت متقابل اصلا توصیه نمی‌شود. اصل بر برخورد قانونی و اصولی است که این آموزش‌ها به‌ویژه کنترل خشم نیز به همین علت داده می شود تا اتفاق ناگواری برای متخلف و محیط‌بان رخ ندهد.

 

فراهانی در پایان تاکید کرد که تاکنون در زمینه استفاده از سلاح در پارک‌های خجیر و سرخه حصار مشکل جدی نداشته‌ایم.