گاهی لایه‌های پیدا و پنهان جامعه؛ آبستن اتفاقات عجیبی است؛ زنی، با اجاره دادن تکه‌ای از بدنش، جنین زوجی نابارور را پرورش می‌دهد تا در ازای دریافت پول، چند صباحی زیربار هزینه‌ها، خم به ابرویش نیاید.

 

می‌گویند در این توافق، هر سه طرف برنده‌اند، مشروط به اینکه متقاضی اصلی توافق، (زوج نابارور) دارای تمکن مالی باشد. این وسط «مادر میانجی» سهمش را می‌گیرد، دلال هم به نان و نوایی می‌رسد. متقاضی از قرار باید میلیون‌ها تومان وجه ناقابل را دودستی تقدیم کند. گویا نرخ‌ها در این بازار بی‌سامان، متفاوت است اما شنیده‌ها حکایت از آن دارد که تولد یک نوزاد به شیوه «حمل جایگزین» به‌طور تقریبی بیش از 100 میلیون تومان به‌عنوان ودیعه و ماهانه یک تا دو میلیون تومان آب می‌خورد.

 

با تمام این اوصاف چند سال می‌شود که اصطلاح «رحم اجاره‌ای» به ادبیات ما راه یافته و آن‌قدر در میان مردم رایج شده است که آگهی‌های آن در شبکه‌های اجتماعی به‌وفور دیده می‌شود. این موضوع آن‌قدر در بین مردم جاافتاده است که بسیاری از سریال‌های داخلی هم به این موضوع پرداخته‌اند و از آن گفته‌اند.

 

آمارهای سال گذشته می‌گویند سه میلیون زوج در ایران نابارورند و مطابق گفته‌های معاون درمان وزارت بهداشت، سالانه حدود 88 ‌هزار زوج نابارور به این جمعیت افزوده می‌شوند. برخی پزشکان و متخصصان، «حمل جایگزین» را شیوه‌ای مؤثر برای درمان ناباروری می‌دانند اما تاکنون هیچ قانونی در این زمینه به تصویب نرسیده و تنها بر اساس فتوای برخی مراجع و فقها این روش به کار گرفته می‌شود. از سوی دیگر به نظر می‌رسد، اجرای چنین شیوه درمانی از مسیر اصلی خود منحرف‌شده، به دلیل اینکه دلال‌ها برای جیب متقاضی کیسه می‌دوزند. ضمن اینکه خلأ بانک اهدای جنین و تخمک در برخی مراکز درمانی باعث شده دلال‌ها پا به میدان بگذارند.

 

به گفته گروهی از پزشکان به دلیل نبود قانون، برخی از این طریق دلالی می‌کنند، افرادی که شاید صلاحیت علمی هم نداشته باشند. آن‌ها معتقدند در رابطه با رحم جایگزین و اهدا تخمک و جنین، نیازمند قوانین دقیق و سامانه‌ای برای ثبت هستیم. برخی از پزشکان هم به این نکته اشاره‌کرده‌اند که در حال حاضر مشخص نیست که فرد چندبار تخمک خود را اهدا کرده به همین علت ممکن است، بارها این اقدام را انجام داده باشد که تکرار آن، در آینده باعث گسترش بیماری‌های ژنتیکی در جامعه و مسائل حقوقی مرتبط با اهداشده و ازنظر ازدواج با محارم، دردسرساز خواهد بود. از طرفی مشخص نیست، والد ژنتیکی آن‌ها چه کسی است.

 

«امکان دارد خیلی از نوزادان، خواهر و برادر بیولوژیک باشند یعنی ازنظر ماهیت تخمکی عین هم باشند و ممکن است خانمی به چند مرکز تخمک بدهد.» این عبارت را دکتر مهناز اشرفی، جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان و نایب‌رئیس هیئت‌مدیره انجمن ناباروری ایران می‌گوید.

 

او تأکید می‌کند: در حوزه تخمک اهدایی مشکلات ما بیشتر از رحم اجاره‌ای است زیرا هنوز سامانه ثبت اطلاعات نداشته و نمی‌دانیم چه افرادی به دیگران تخمک اهدا می‌کنند، به نظر می‌رسد در این حوزه، وزارت بهداشت کم‌کاری کرده است.»