روزنامه توسعه ایرانی: بعد از رفتن شبانه شهرداد روحانی از ایران، در دی‌ماه گذشته که با استقبال بنیاد رودکی نیز مواجه شد؛ ارکستر سمفونیک تهران تاکنون بدون رهبر مانده است و علی‌رغم شیوع بیماری کرونا اکنون این ارکستر در حال تمرین برای اجراست که در این شرایط و اجبار به رعایت فاصله اجتماعی و تعطیلی تمامی کنسرت‌ها امری عجیب به‌حساب می‌آید. ضمن اینکه احتمال ابتلا به کووید-۱۹ و سرایت به اعضای ارکستر نیز وجود دارد و البته ارکستر در وضعیتی نیست که بتواند بعد از شش ماه تعطیلی، برنامه‌ای برگزار کند.
با ارسلان کامکار، آهنگساز و نوازنده ویولن،که ۳۵ سال سابقه نوازندگی ویولن در ارکستر سمفونیک تهران را دارد و سال‌ها کنسرت‌مایستر آن بوده درباره شرایط کنونی ارکستر سمفونیک تهران گفتگو کرده‌ایم و جویای شرایطی شده‌ایم که هر روز اعضای ارکستر را ناراضی‌تر از قبل می‌سازد. این آهنگساز هرچند امیدی به تغییر و بهبود شرایط ندارد، اما حداقل بر خود لازم می‌داند که بی‌تفاوت از کنار وضعیت ایجاد شده عبور نکند و صدایی باشد برای نوازندگان بی‌پناهی که سال‌ها در این ارکستر بدون هیچ چشمداشتی کار کرده‌اند و امروز حداقل انتظار حفظ جان خویش را دارند.
نظر شما درباره فعالیت این روزهای ارکستر سمفونیک چیست؟ اصلاً اطلاعی از فعالیت‌ها و تمرین‌هایشان در این روزهای کرونایی دارید؟
از طریق کانال و گروه‌های مجازی با بچه‌های ارکستر در ارتباط هستم و در جریان تمرینشان قرار می‌گیرم. فکر می‌کردم این روزها به علت شیوع بیماری کرونا ارکستر تعطیل است اصلاً باور نمی‌کردم که الآن در این وضعیت ارکستر سمفونیک تمرین داشته باشد.
می‌دانید برای چه تمرین دارند؟
آخر ارکستری که رهبر ندارد برای چه دارد تمرین می‌کند؟ وضعیت ارکستر خیلی بد است اما این‌ها بماند به کنار چون اصلاً فکر نمی‌کردم ارکستر سمفونیک تمرین داشته باشد چراکه ارکستر سمفونیک مثل شرکت‌ها نیست که به قول خودشان بتوانند پروتکل‌ها را رعایت کنند یعنی امکانش نیست. در ارکستر فاصله اعضا با هم بیشتر از نیم متر نیست و اگر بیش از این باشد گروه‌نوازی اصلاً امکان ندارد. در ارکستر باید فاصله‌ها کم باشد و اعضا در کنار هم و هم‌نفس هم باشند؛ غیرازاین امکان ندارد و به همین دلیل دارند در حق این بچه خیانت و چه‌بسا جنایت می‌کنند. چون هرکدام از نوازنده‌ها می‌توانند آلوده به بیماری باشند.
گویا چند نفر از نوازندگان هم اطلاع داده‌اند که مشکوک به ابتلا هستند و یا مبتلا شده‌اند!
بله، چند نفری هم مبتلا شده‌اند.
اعلام‌شده که اعضای ارکستر در حال تمرین یکی از برنامه‌هایی هستند که سال‌ها پیش به‌واسطه مدیران بالادستی ازجمله معاونت هنری وقت در رپرتوار اجرا گنجانده شده بود، قطعه پسر آقای خادم؛ با توجه به اینکه یک‌بار این قطعه به‌صورت سفارشی و خارج از رپرتوار اجرایی ارکستر سمفونیک تهران به‌واسطه مسائل غیرفنی ارکستر اجراشده، اکنون اجرای مجدد آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا چنین قطعه و برنامه‌ای اصلاً در سطح ارکستر سمفونیک تهران هست؟ در این شرایط کرونایی آیا این‌قدر مهم است؟
به نظر من هیچ‌چیزی واجب‌تر از حفظ سلامت و جان بچه‌ها (نوازنده‌ها) نیست. گفتم این‌ها دارند به بچه‌ها خیانت می‌کنند. بعدازآن همه دعوا و مرافعه سر حقوق و مسائل مالی که خودم 35 سال شاهد آن بودم هیچ‌گاه با ارکستر راه نیامدند و الآن هم دارند جان نوازندگان را به خطر می‌اندازند. می‌خواهم بگویم آقای سهرابی مسئول جان و سلامت بچه‌هاست. حالا هرکسی به او دستور داده و از هرکسی دستور می‌گیرد من او را هم مسئول جان بچه‌ها می‌دانم.
ایشان زیر نظر مدیرعامل بنیاد رودکی، آقای افضلی، هستند.
همه مسئول جان این بچه‌ها هستند. آقای افضلی یا هر کس دیگری، و حتی اگر رئیس‌جمهور دستور داده مسئول جان نوازنده‌ها است. معلوم نیست بالاخره مردم باید پروتکل‌ها را رعایت کنند یا خیر؟ اصلاً معلوم نیست سیاست چیست و بالاخره مردم باید چه‌کار کنند؟
شما قطعه موردنظر را شنیده‌اید؟
قطعه را نشنیده‌ام و نمی‌توانم نظر قطعی بدهم؛ اما تا جایی که می‌دانم پسر آقای خادم با برادر کوچکش شاگرد من بود و سر کلاس من می‌آمدند. بچه خوب و بااستعداد و باادبی بود و برای پدرشان هم احترام قائلم اما فکر نمی‌کنم به این زودی بتواند در این حد باشد که برای اجرای ارکستر سمفونیک قطعه‌ای بدهد. و قطعه‌اش در حد اجرای ارکستر سمفونیک باشد. من چنین چیزی را بعید می‌دانم.
بیشتر این مساله را وابسته به منافع مالی بنیاد رودکی و رفاقت‌ها می‌دانند. شما هم موافقید؟
صد در صد. جز این نمی‌تواند باشد.
شما به‌عنوان نوازنده‌ای که 35 سال در ارکستر سمفونیک تهران بوده و سال‌ها کنسرت‌مایستر این ارکستر بوده‌اید اکنون انتخاب و محول کردن رهبری ارکستر به بردیا کیارس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چون گویا قصد بر این است که ولو شده در این شرایط خطرناک کرونایی یک اجرا با ایشان حتماً به انجام برسد. آیا ایشان برای رهبری ارکستر سمفونیک تهران مناسب هستند؟
سال‌ها در ارکستر با بردیا کیارس با هم کار کردیم. او را به‌عنوان یک فرد بااستعداد در نوازندگی ویولن و حتی برای رهبری می‌شناسم. حتی به‌عنوان یک ویولونیست خوب او را حساب می‌کنم و حتی استعداد بسیاری دارد که روزی رهبر خوبی شود؛ اما ارکستر الآن حال و وضع خوبی ندارد و بیمار است و شفای آن کار هر کسی نیست. به عبارت دیگر به پا کردن این ارکستر کار معدود کسانی است. بارها گفتم این ارکستر را مثلاً آقای علی رهبری می‌تواند نجات دهد و به پا کند. کیارس هم می‌تواند رهبری کند نمی‌گویم بلد نیست ولی الآن مهم‌تر این است که ارکستر اول باید سر پا بایستد، از این وضع خراب بلند شود و بایستد و سرحال بشود و بعدازآن کیارس می‌تواند اجرایی را هم رهبری کند. اما الآن احیای ارکستر کار ایشان نیست و کار یک رهبر بسیار حرفه‌ای و مدیر است. یعنی فردی که به‌غیراز اینکه رهبر است مدیر هم باشد و بتواند ارکستر را از این وضعی که گرفتار آن است، نجات بدهد.
آیا فکر می‌کنید مدیرانی که در بنیاد رودکی بر ارکستر حاکم هستند، چنین نگاهی دارند که بخواهند ارکستر سمفونیک تهران را نجات بدهند و احیا کنند؟
نه، آن‌ها فقط می‌خواهند یک برنامه مثل دهه فجر را از سر بگذرانند. اگر این دیدگاه را داشتند که تلاش می‌کردند از بالا، یعنی از مجلس برای ارکستر بودجه بگیرند. بالاخره ارکستری که 40 سال است کار می‌کند آیا نتوانسته حداقل خودش را ثابت کند؟
ارکستری که به جبهه‌ها هم رفته و در خیابان‌ها هم بوده هنوز نتوانسته خودش را ثابت کند که بودجه‌ای به‌اندازه یک میلیونیوم فروش نفت بودجه بگیرد. حتی یک‌صدم این اختلاس‌هایی که انجام می‌شود می‌تواند به‌اندازه 20 سال جوابگوی ارکستر باشد. من این حرف‌ها را به که بگویم؟
بنیاد رودکی برای ارکستر بودجه دارد. از زمانی که ارکسترها را از انجمن موسیقی به بنیاد رودکی واگذار کردند این ارکستر بودجه دارد و دلیل واگذاری به بنیاد رودکی همین گرفتن بودجه برای ارکستر بود. الآن ارکسترها بودجه دارند.
یعنی این پول و بودجه به نوازندگان رسیده؟ پس چرا نوازندگان ارکستر از حقوقشان راضی نیستند؟
موضوع همین است به‌رغم اینکه ارکستر چند سال است که بودجه دارد، اما وضعیت حقوقی نوازندگان درست نشده است.
بله، البته اطلاع نداشتم که ارکستر بودجه دارد و معلوم نیست همه این سال‌ها چگونه خرج شده است. یعنی بودجه سالانه دارد؟
بله؛ در دوران معاونت آقای مرادخانی به‌قصد گرفتن بودجه، ارکستر را از انجمن موسیقی گرفتند چون بودجه‌ای ندارد و به بنیاد رودکی سپردند که می‌تواند از دولت بودجه بگیرد و به همین دلیل ارکستر از چند سال گذشته بودجه مخصوص خود را دارد. مثلاً در یک سال حدوداً چند صد میلیون تنها دستمزد رهبر ارکستر بوده است. حتی شنیده‌ها حاکی از آن است که برای دستمزد آقای شهرداد روحانی بعلاوه سایر هزینه‌ها نزدیک ماهانه 50 میلیون هزینه میشده است.
این دستمزد برای یک رهبر ارکستر خیلی بالاست؛ البته اگر پرداخت شود؛ هرچند در کشور ما هر اتفاقی ممکن است. اما به نوازنده‌ها هم باید از بودجه مبلغ شایسته‌ای برسد. نه اینکه دستمزد نوازنده یک‌صدم دستمزد رهبر باشد. حتی اگر آن رهبر بهترین رهبر هم باشد همچون آقای علی رهبری که من به‌شخصه ایشان را در رهبری قبول دارم. اما باید حقوق و دستمزد نوازنده هم متناسب با رهبر ارکستر باشد. مثلاً رهبر ارکستر دو برابر یا سه برابر کنسرت مایستر بگیرد. نه اینکه حقوق نوازنده یک‌شصتم حقوق رهبرش باشد. پول‌ها باید در حقوق نوازنده‌ها سرشکن بشود.
الآن مساله همین است که نوازندگان در این شرایط کرونایی حقوق مناسبی ندارند و هرکدام که به علت شرایط واگیردار بیماری کرونا اعلام کرده‌اند نمی‌توانند در تمرین ارکستر حاضر شوند عذر آن‌ها خواسته شده است.
این نامردی است در حق بچه‌ها. این خیانت است به‌حق بچه‌ها.
الآن چه اجرایی آن‌قدر لازم و حیاتی است که انجام شود که به خاطرش نوازندگان را به سر تمرین در این شرایط کرونایی می‌برند؟
آخر الآن چه کسی می‌آید کنسرت را ببیند؟ مگر مردم می‌آیند؟ مگر در سالن می‌شود کنسرت داد؟ در این شرایط ترس و وحشت از واگیر بیماری کرونا چه کسی می‌آید با فاصله چهار صندلی کنسرت ببیند؟ کسی نمی‌آید.
در نیوکاسل انگلستان در زمینی به‌اندازه 6 زمین فوتبال که گنجایش 450هزار نفر را داشته، هفته گذشته کنسرت پاپی را با رعایت شرایط فاصله اجتماعی برای عدم انتقال کرونا تنها با حضور 2500 نفر برگزار کرده‌اند.
مگر این‌گونه بخواهند با ارکستر سمفونیک تهران در فضای باز بزرگی اجرا برگزار کنند وگرنه در تالار وحدت که نمی‌شود کنسرت داد. مگر اینکه در آن گنجایش 750 نفری تنها 30 نفر بیایند و اجرا را با رعایت فاصله اجتماعی حداقل یک و نیم تا دو متر از هم ببینند.
در سال‌های گذشته همیشه ارکستر در دو ماه محرم و صفر اجرایی نداشته است، امسال چه شده است که باید در شرایط کرونا و درحالی که ارکستر اجرایی ندارد، سر تمرین برود و بخواهد برنامه‌ای ویژه داشته باشد؟
همان‌گونه که بارها اشاره کردم، در این موقعیت تمرین در حق بچه‌ها خیانت است. حالا اگر اوضاع عادی بود می‌شد بگوییم کیارس هم باشد، اما با این اوضاع درست نیست.
امیدوارم این صحبت‌های شما در وضعیت ارکستر اثرگذار باشد.
نمی‌دانم اثرگذار باشد یا خیر، اما من نمی‌توانم سکوت کنم و حرف‌هایم را نگویم.