روزنامه اعتماد: حذف چهار صفر از پول ملي بالاخره كليد خورد. اين لايحه پس از كشمكش‌هاي فراوان در اواخر فروردين ماه ۱۳۹۹به تصويب دولت و تاييد مجلس شوراي اسلامي رسيد.
اين در حالي است كه اين طرح اولين‌بار در سال ۱۳۷۲ مطرح شده بود. البته از پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۹۸ اسكناسي تحت عنوان اسكناس ۵۰ هزار توماني جديد، توسط بانك مركزي در كشور توزيع شد و اخيرا هم اسكناس‌هاي صد هزار توماني با كمرنگ شدن چهار صفر توزيع شده است.
اين طرح از همان ابتدا با انتقاداتي هم همراه بود و برخي كارشناسان همچنان معتقدند كه حذف چهار صفر به دليل اينكه تغييري در ارزش پول و كالا ايجاد نمي‌كند يك طرح خنثي به شمار مي‌رود و اجراي اين طرح نمي‌تواند تاثير بزرگي بر متغيرهاي اقتصادي كشور داشته باشد.
تبديل واحد پولي از ريال به تومان، در واقعيت تاثير چنداني بر ارزش پول ملي نخواهد داشت، زيرا ارزش آن تغيير نمي‌كند. مخالفان اين طرح مي‌گويند دولت در لايحه حذف چهار صفر از پول ملي، ساده‌سازي نحوه محاسبه حساب‌هاي ملي و اثر رواني حذف صفر از پول ملي را دنبال مي‌كرد، در صورتي كه اولويت امروز كشور اصلاح ساختار اقتصادي است و اين اقدام مي‌تواند در كوتاه‌مدت از نظر رواني تاثير مثبتي داشته باشد.
كاهش پي در پي ارزش پول ملي در سال‌هاي گذشته و قرار گرفتن صفر‌هاي متعدد جلوي رديف‌هاي بودجه و هزينه در دفاتر حسابداري، از گلايه‌هاي فعالان رسته حسابداري است. وجود صفر‌هاي متعدد و طولاني شدن رقم‌هاي مربوط به بودجه بخش‌هاي مختلف گاهي اوقات باعث اشتباه نيز شده است. البته برخي كارشناسان موافق اين طرح معتقد هستند حذف چهار صفر گام بزرگي براي اصلاح اين روند و تسهيل امور حسابداري مهم است.
صرفه‌جويي در چاپ اسكناس
جعفر خيرخواهان، اقتصاددان و استاد دانشگاه فردوسي مشهد درمورد حذف ۴ صفر از پول ملي مي‌گويد: چند سالي است كه اين موضوع داغ شده و اميدوارم كه اجرايي شود، زيرا مي‌تواند در چاپ اسكناس صرفه‌جويي شده و در حسابداري‌ها موثر باشد.
او با بيان اينكه متاسفانه در حال حاضر نسبت ريال در برابر پول‌هاي رسمي دنيا به‌شدت نازل است و در عين حال سكه و به اصطلاح پول خرد نيز از چرخه مبادلات خارج شده است با تاكيد بر اينكه ارزش پول ملي در اوايل انقلاب بسيار بيشتر بود، مي‌گويد: در ابتداي انقلاب اسكناس ۱۰۰۰ توماني درشت‌ترين اسكناس آن زمان بود در امريكا هم درشت‌ترين اسكناسي كه چاپ مي‌شد ۱۰۰ دلاري بود البته براي دوره كوتاهي ۱۰۰۰ دلاري هم چاپ شد كه خيلي زود انتشار آن را متوقف كردند. او ادامه مي‌دهد: در اوايل انقلاب هر دلار امريكا 7 تومان بود و ۱۰۰۰ تومان ايران معادل ۱۴۰ دلار امريكا مي‌شد و درشت‌ترين پول ما در ايران يعني ۱۰۰۰ تومان با درشت‌ترين پول امريكا يعني ۱۰۰ دلار تقريبا برابر بود. البته در آن زمان هم قدرت خريد مردم در امريكا ۲ تا ۳ برابر ايران بود.
خيرخواهان ادامه مي‌دهد: در حال حاضر و پس از ۴۰ سال درشت‌ترين پولي كه در ايران چاپ مي‌شود ۱۰ هزار توماني است البته به جز چك‌پول‌ها كه اين ۱۰ هزار تومان معادل نيم دلار يا ۵۰ سنت است و اين نشان مي‌دهد كه چقدر ما جا مانده‌ايم.
اين اقتصاددان مي‌گويد: حداقل بايد شرايط به‌گونه‌اي پيش برود كه درشت‌ترين پول ايران معادل ۱۰ يا ۵۰ دلار امريكا باشد. شرايطي را درنظر بگيريد كه يك گردشگر خارجي به ايران بيايد و بخواهد اسكناس خود را تبديل به پول ايران كند. براي تبديل يك ۱۰۰ دلاري بايد به اين گردشگر چقدر اسكناس ۱۰ هزار توماني بدهيم. اگر هر بسته اسكناس
۱۰۰ تايي باشد بايد بيشتر از دو بسته ۱۰۰ تايي ۱۰ هزار توماني بابت يك اسكناس به او بدهيم.
خيرخواهان با اشاره به جابه‌جايي اسكناس‌ها نيز مي‌گويد: در كشور سودان يك گردشگر براي خريد در يك بازار محلي به ازاي يك اسكناس ۱۰۰ دلاري ۲ تا ۳ جعبه بزرگ اسكناس گرفته و از اين اتفاق فيلم تهيه كرده و آن را در فضاي مجازي منتشر كرده بود. اين موضوع نشان از ورشكستگي و بي‌ارزش شدن پول ملي اين كشور فقير و جنگ‌زده دارد و ما هم براي اينكه بتوانيم از اين آبروريزي‌ها جلوگيري كنيم راهي جز تغييرات در پول ملي نداريم. او با تاكيد بر اينكه در سال‌هاي گذشته اين اقدام مهم بايد انجام مي‌شد و نبايد اين موضوع اين‌قدر عقب مي‌افتاد، ادامه مي‌دهد: شمارش اسكناس‌هاي كنوني در حوزه حسابداري زحمت و دقت بالايي را مي‌طلبد و در صورتي كه صفرها كم شوند براي جمع و ضرب و عمليات بانكي وضعيت آسان‌تر خواهد شد.
اين اقتصاددان با تاكيد بر تورم كنوني مي‌گويد: زماني كه درشت‌ترين پول ايران معادل ۱۰ دلار هم نيست براي ۱۰ دلار بايد ۲۱۰ يا ۲۲۰ هزار تومان پول پرداخت كرد. اين اقدام بايد از ۱۰ يا ۲۰ سال پيش به صورت جدي پيگيري مي‌شد و اگر مسوولي كمي دانش اقتصادي داشته باشد به اهميت اين موضوع پي مي‌برد اما متاسفانه با افرادي روبه‌رو هستيم كه تاكنون از اجراي اين اقدام سر باز زده‌اند و زيربار اين زحمت و انتقادات آن نرفته‌اند.
او مي‌گويد: متاسفم براي نماينده مجلسي كه هنوز معني تورم را نمي‌داند و اين آتش تورم هر روز پول ايران را بي‌ارزش‌تر مي‌كند. همه مي‌دانيم كه تورم ۵۰ تا ۷۰درصدي خوب نيست و بايد كاري كرد تا بتوانيم تورم را يك‌رقمي كنيم و اين نكته هم مهم است كه نبايد امروز ۴ صفر را برداريم و ۵ سال بعد هم بخواهيم مجدد صفر‌هاي بعدي را برداريم پس بايد همه مسائل به صورت جزء به جزء با مطالعه و كارشناسي پيش برود.
اين اقتصاددان در پاسخ به اين پرسش كه آيا چاپ اسكناس‌هاي جديد براي كشور هزينه‌بر است يا خير؟ مي‌گويد: اين هزينه به نفع دولت است، زيرا به جاي اينكه هزار تا اسكناس چاپ كند از اين پس ۱۰ اسكناس چاپ مي‌كند.
فرهنگ‌سازي براي استفاده از اسكناس‌هاي جديد
خيرخواهان درخصوص فرهنگ‌سازي چاپ اسكناس‌هاي جديد در شهرها و روستاهاي دورافتاده نيز مي‌گويد: باتوجه به گسترش شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توان با ساخت كليپ‌هايي از اين اسكناس‌ها مردم را آگاه كرد تا براي خريد و فروش آموزش‌هاي لازم را ببينند و سرشان كلاه نرود. البته تا مدتي اسكناس‌هاي قبلي در بازار خواهند بود و به تدريج اسكناس‌هاي جديد جايگزين خواهند شد.
او با بيان اينكه تصميم به اجرا گذاشتن طرح حذف چهار صفر از پول ملي بسيار لازم است و بايد زودتر از اينها انجام مي شد، مي‌گويد: باتوجه به شرايط كنوني اسكناس‌هاي قبلي بايد به مرور جمع‌آوري شوند تا در ارتباطات خارجي تناسبي بين پول ملي با ارزهاي خارجي برقرار شود، ضمن آنكه در بلندمدت اين قضيه موجب صرفه‌جويي در بحث چاپ و كاغذ خواهد شد و حمل آن هم به مراتب آسان‌تر مي‌شود.
براساس اين گزارش به گفته همتي، رييس بانك مركزي در حال حاضر ۸ ميليارد اسكناس در كشورمان داريم كه ۵ ميليارد آن زير ۲ هزار توماني است، سكه‌هاي دو توماني به جاي اسكناس دو هزار توماني به مرور زمان وارد صحنه پولي و بانكي كشور خواهد شد، ضمن اينكه سكه ۵ توماني هم به جاي اسكناس ۵ هزار توماني عملياتي خواهد شد.
سالانه هزينه زيادي صرف امحاي اسكناس‌هاي فرسوده و مستهلك قديمي و چاپ اسكناس‌هاي جديد مي‌شود به‌طوري كه همتي، رييس كل بانك مركزي هزينه ۴۰۰ ميليارد تومان اعلام كرده است.