ایلنا: شهادت سپهبد قاسم سلیمانی در عراق و در پی آن پاسخ موشکی ایران به پایگاه نظامی آمریکا در عراق از یکسو سبب شد تا رسانه‌های بین‌المللی خبرهایی از وقوع جنگ احتمالی در خاورمیانه مخابره کنند. سقوط هواپیمای اوکراینی و انتشار خبرهایی از لغو پروازهای بین‌المللی دیگر حادثه مهم این روزهای ایران بود. هریک از این خبرها به تنهایی کافی بود تا فضای تحریم‌های ظالمانه علیه ایران را بیش از گذشته گسترده کند.
خبرسازی‌ها علیه کشورمان قوت گرفت و ایران بار دیگر در معرض روایت‌های دروغین رسانه‌های بیگانه قرار گرفت تا از بار آمد و شدها به کشورمان بکاهند. آنها این‌بار امنیت در کشور را نشانه رفته بودند تا به مردم دیگر کشورها هشدار داده باشند سفر به ایران کاری بس خطرناک است. تعدادی از کشورها ازجمله آمریکا و کانادا و چندین کشور اروپایی به گردشگران خود هشدار دادند از سفر به ایران اجتناب کنند. این هشدارها سبب شد تا شاهد لغو تعداد زیادی از تورهای گردشگری باشیم. تورهایی از اروپا، آفریقا، آمریکا، کانادا و حتی آسیا سفر خود به ایران را کنسل کردند که ضرر زیادی را متوجه گردشگری ورودی ایران کرد.
تورهای چین هم تعلیق شدند
اما ایران بازار هدف گردشگری را نه تنها در حوزه کشورهای اروپایی و البته کشورهای همسایه متمرکز کرده بلکه روی جذب گردشگر از چین نیز سرمایه‌گذاری کرده است. از یکسو درصدد لغو صدور ویزا به صورت یکطرفه با چین برآمد و از دیگر سو نشست‌های B۲B را با فعالان گردشگری و تورگردانان چینی برگزار کرد. اما این‌بار حادثه دیگری در چین رقم خورد. چین درگیر شیوع ویروس کرونا شد و تورهای گروهی خروجی خود را به حالت تعلیق درآورد.
دولت چین تلاش دارد برای جلوگیری از شیوع ویروس کشنده و جدید کرونا از روز دوشنبه تمامی تورهای گروهی به خارج از این کشور را تعلیق کند. البته تورهایی که در میانه سفر خود هستند می‌توانند با نظارت دقیق بر سلامت مسافران به سفر خود ادامه دهند اما سایر تورهایی که از هفتم بهمن‌ماه قرار بود برگزار شوند، به حالت تعلیق درآمده‌اند. گفته می‌شود همزمان با آغاز سال نو چینی، بیش از ۳۵ میلیون گردشگر چینی قادر نخواهند بود تا اطلاع ثانوی به سفر خارجی بروند. این درحالی است که چین بزرگترین منبع تامین گردشگر در سطح جهان است و ترس از شیوع این بیماری می‌تواند با تاثیرات مخربی بر گردشگری این کشور و همچنین گردشگری جهانی همراه شود.
در این نقطه است که عرصه بر گردشگری ایران تنگ آمده و این نیاز احساس می‌شود که باید راهکارهای دیگری برای برون‌رفت از این دوره را اندیشید. علی‌اصغر مونسان (وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) جایی در جمع تعدادی از تورگردانان گفته است: می‌دانم شرایط سخت است و اتفاقاتی که افتاده اثرات منفی آن هنوز تداوم دارد، اما باید تلاش کنیم تا بتوانیم از بحران پیش‌آمده برای این صنعت عبور کنیم. در همین خصوص برنامه خوبی را معاونت گردشگری کشور آماده کرده که منتظر این هستیم و از روز شنبه هفته آینده برنامه‌های خود را آغاز می‌کنیم که یکی از مهم‌ترین آنها تقویت معرفی ایران در کشورهای مختلف است.
هرچند تقویت فعالیت سفارتخانه‌ها، تقویت ارتباط با سفرا، اطلاع‌رسانی درخصوص امنیت ایران و البته شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری به عنوان راهکارهای برون‌رفت از این شرایط عنوان شده اما این سوال مطرح می‌شود که آیا مسئولان وزارتخانه میراث و گردشگری تاکنون این راه‌ها را برای معرفی ایران و نشان دادن چهره واقعی از این به گردشگران دنیا در پیش نگرفته بودند که اکنون و در شرایط کنونی که گردشگری ایران بیش از سایر بخش‌ها در تحریم به سر می‌برد، از این راهکارها به عنوان راهکار برون‌رفت یاد می‌شود؟
ضمن آنکه چندی پیش نیز تعدادی از فعالان گردشگری ایران در نمایشگاه فیتور اسپانیا که یکی از تخصصی‌ترین نمایشگاه‌های حوزه گردشگری است شرکت داشتند و با این وجود نمایندگان بخش خصوصی موضوع عدم صدور بیمه مسافرتی از سوی شرکت‌های اسپانیایی برای مسافران ایرانی، درخواست دولت اسپانیا از شهروندان برای تعویق سفر خود به ایران و کمبود راهنمایان گردشگری مسلط به زبان اسپانیایی را به‌عنوان سه مسئله اساسی در بازار گردشگری اسپانیا مطرح کردند که مانع سفر گردشگران اسپانیایی به ایران می‌شود.
مسائل خرد و کلان گردشگری
محمود ضیایی (استاد دانشگاه علامه طباطبایی) با تاکید بر آنکه شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری و انجام تبلیغات و بازاریابی، مسائل خرد در حوزه گردشگری هستند، گفت: همه این موارد فرعیات گردشگری هستند و اصل چیز دیگری است. باید همزمان این اصل‌ها و فرعیات را با یکدیگر حل کنیم و هماهنگ عمل کنند. باید همه مسئولان در سطح خرد و کلان به یک هدف واحد و آن هم توسعه گردشگری پایدار برسند تا بتوانیم شاهد رشد و توسعه در این حوزه باشیم. لازم است همه اجزای دخیل در حوزه گردشگری به صورت واحد با یکدیگر همکاری داشته باشند و به این حوزه باور داشته باشند و کار را پیش برند. اما اکنون چنین شرایطی فراهم نیست.
البته او معتقد است: تمام این مسائل بیش از ۴۰ سال است که همواره تکرار شده و مسئولان گوش نداده‌اند از این رو تکرار چند باره آنها، اضافه‌گویی است. تا زمانی که در سطح کلان مدیریت کشور نگاه به گردشگری تغییر نکند و عزم ملی برای توسعه آن نباشد، گردشگری رونق نخواهد یافت. گردشگری باید از عنوان برادر ناتنی به یک عضو تنی خانواده اقتصاد ایران تبدیل شود.
رفاه گردشگران داخلی و تبلیغات توسط جوامع محلی
حمید ضرغام بروجنی (استاد گردشگری دانشگاه علامه طباطبائی) نیز با تاکید بر آنکه گردشگری فعالیت زمان صلح است، گفت: هر جا که جنگ و مقابله وجود داشته باشد، قطعا گردشگری آسیب می‌بیند. استکبار با تبلیغات زیاد سعی کرده تا محیط کشورمان را ناامن و غیرقابل پذیرش برای غریبه‌ها اعلام کند. از این رو آنچه اهمیت پیدا می‌کند این است که تلاش‌مان را برای حفظ وفاق ملی بگذاریم. چیزی که تا حدی به نظر می‌رسد این روزها خدشه‌دار شده و تجارب زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد، گردشگری قدرتمندترین ابزار برای حفظ وفاق ملی، توسعه تنوع اقتصادی، اتکای مردم به یکدیگر و بازتاب یک چهره دوستداشتنی و امن از کشور است.
او ادامه داد: اکنون موقعیت به گونه‌ای‌ست که وزارتخانه متولی گردشگری باید بتواند ابزار لازم برای رفاه و تسهیل سفرهای داخلی را برای گردشگران فراهم کند. در فقدان گردشگر خارجی می‌توان با توسعه گردشگری داخلی می‌توان تصویری از امنیت و توسعه گردشگری را به نمایش گذاشت.
اما در سفر داخلی نیز مشکلاتی مانند گران شدن بنزین و اعمال مالیات‌های مختلف برای سفر و نهادهای وابسته به گردشگری هستیم، ضرغام در این خصوص گفت: اوضاع کمی پیچیده است اما قطعا بدون اتکا و توسعه و رونق گردشگری داخلی و بهبود شرایط گردشگری داخلی امکان نخواهیم داشت که بتوانیم پذیرنده گردشگری بین‌المللی باشیم. تجربه ثابت کرده که انعکاس رفاه و توسعه گردشگری داخلی می‌تواند زمینه پذیرش گردشگران بین‌المللی را فراهم کند.
این استاد دانشگاه گفت: حتی در این شرایط هم می‌توان انگیزه‌ای برای جذب گروه‌های مشتاق گردشگری ایجاد کرد اما زیرساخت‌ها باید فراهم شود. بخصوص زیرساخت‌های نرم که این روزها در ایران شرایطش فراهم نیست، باید مرتفع شود. می‌توان از تجربیات سایر کشورها مانند بیروت، کرواسی و ویتنام استفاده کرد. آنها از دل جنگ جاذبه گردشگری ساختند. ایران می‌تواند در حوزه تبدیل رویدادهای فرهنگی به جاذبه‌های گردشگری فعال‌تر عمل کند. باید بتوان شرایط را برای رضایتمندی مردم، جذب سرمایه‌گذار و... فراهم کنیم در چنین شرایطی جوامع کوچک محلی می‌توانند مبلغ گردشگری ایران شوند.