باید گفت که حمل مواد غذایی و آب یکی از چالش‌هایی است که فضانوردان مدت‌هاست با آن روبه‌رو هستند. به طور مثال، هر فضانورد در فضا به دلیل کار سنگین روزانه، حداقل باید 2/5 لیتر آب بنوشد.

انتقال این مقدار آب از زمین به فضا به وسیله‏ یک سفینه بدون سرنشین، قبلا تقریبا 6000 دلار هزینه داشت. با توجه به حضور دائمی 6 کیهان‏‌نورد در ایستگاه فضایی بین‏‌المللی، سالانه مبلغ زیادی صرف انتقال آب تازه و قابل آشامیدن به ایستگاه‏‌های فضایی می‏شود. البته اخیرا سازمان فضایی ناسا دستگاه پیشرفت‌ه‏ای ساخت که به ایستگاه فضایی برده شد. این دستگاه می‌‏تواند در هر ساعت 6 لیتر آب بسیار پاک از حدود 90 درصد مایعات و فاضلاب‏‌های موجود در ایستگاه به وجود آورد. این مساله تا آنجا مهم است که حتی با کاهش ذخیره آب در ماموریت‌های فضایی، امکان استفاده از ادرار فضانوردان و پردازش آن برای تولید آب آشامیدنی وجود دارد.

اینکه فضانوردان در فضا به چه املاح یا ویتامین‌هایی نیاز دارند و با چه نوع غذاهایی که مناسب بردن به فضاست، می‌توانند این ویتامین‌ها را تامین کنند، یکی از مسایلی است که همرده کشف روش‌های تکنیکی ساخت و پرتاب فضاپیما مهم جلوه می‌دهد.

ایستگاه فضایی بین‌المللی در 400 کیلومتری سطح زمین و در مدار زمین قرار گرفته است. بیش از 200 فضانورد از 15 کشور مختلف در این ایستگاه زندگی می‌کنند. در مرکز این ایستگاه، لابراتوار شناوری وجود دارد که شش خدمه آن به مدت شش ماه در آن کار کردند، ورزش می‌کنند، می‌خوابند و می‌خورند.

دانشمندان ناسا در حال بررسی مواد غذایی مورد نیاز فضانوردان

اما دانشمندان غذایی در مرکز فضایی جانسون در هوستون کار بررسی روی رژیم غذایی این فضانوردان را به عهده دارند. مایا کوپر یکی از اعضای این تیم است که مسئولیت 40 درصد غذاهایی که به فضا ارسال می‌شود را به عهده دارد. او می‌گوید که تیمش تمام سعی‌شان را می‌کنند که توازنی بین غذاهایی که فضانوردان در خانه می‌خورند و غذاهایی که در فضا برای سلامتی‌شان مفید است، ایجاد کنند.

مایا کوپر در حال تست پیتزایی که برای فضانوردان درست کرده است

رژیم غذایی در فضا

مایا کوپر می‌گوید: «موارد بسیاری وجود دارند که می‌توانند در منوی غذا‌ی فضانوردان جا بگیرد اما اخیرا بدن فضانوردان با کاهش بسیار سدیم مواجه شده‌اند. از همین رو سعی داریم که محتوای سدیم را در این منو قرار دهیم. پس مجبور شدیم که سدیم را در مواد غذایی قرار دهیم اما در شرایطی که مزه آن تغییر نکند و غذای نهایی تفاوت آنچنانی که فضانورد در خانه می‌خورد، نداشته باشد».

غذا فضانوردان در گذشته به شکل بسته‌های پودری بود اما هم‌اکنون (عکس پایینی) به شکل غذاهای کامل و با ظاهری اشتهاآور است

درست است که کوپر یک آشپز است اما فضانوردان او را نیز به مثابه یک دانشمند و فضانورد مثل خود می‌دانند. زیرا وی باید با تمامی شرایط فضانوردان آشنایی داشته باشد و غذاهایی را برای آنها درست کند که از همه لحاظ به مذاق آنها خوش بیاید.

این غذاها باید در عین سبک بودن، انرژی زیادی داشته باشند. زمانی که بدن در شرایط ‌جاذبه صفر قرار می‌‌گیرد، به طور کامل نمی‌تواند استراحت کند. به همین دلیل ‌فضانوردان باید با مقادیر کم غذا حدود 3000 کالری در روز بخورند.

در محیط کنترل‌شده در ایستگاه فضایی بین‌المللی، دانشمندان می‌توانند به دقت روی فرآیندهای فیزیولوژیکی بدن فضانوردان مطالعه کنند. کوپر می‌گوید: «ما دقیقا می‌دانیم که آنها چه می‌خورند و اطلاعات کافی از این داریم که غذاها چگونه روی بدن‌شان تاثیر می‌گذارند».

لابراتواری در خارج از جهان

به این ترتیب، غذا به واسطه نیازهای فضا، روی بدن فضانوردان اثر می‌کند. فضایی که به مدار زمین فرستاده می‌شود، باید توسط یک سیستم حرارتی نگهداری شود تا هم به مدت طولانی قابل ذخیره باشند و هم تمامی مواد و ویتامین‌های خود را حفظ کنند.

عبور از این موانع، چالش‌هایی هستند که کوپر برای درست کردن غذای مقوی و در عین حال با ظاهری اشتهاآور مواجه است.

خوردن غذا یا قرص؟

تصوری که اکثر ما برای غذاهای فضانوردان داریم، معمولا به ایده‌های فیلم «2001: یک ادیسه فضایی»، اثر استنلی کوپریک برمی‌گردد که در آن فضانوردان به جای غذا یک قرص معجزه‌ای می‌خورند.

در روزهای اولیه برنامه فضایی پروژه سفر به عطارد ناسا، دانشمندان پیشنهاد غذاهایی شبه‌مایعی را دادند که در تیوب‌هایی شبیه به تیوب خمیردندان پر می‌شدند و با مکعب‌هایی از ژلاتین پوشیده می‌شدند تا مواد غذایی در فضا فرار نکنند. اما این طرح‌ها با یک بازخورد فضانوردان مواجه شد: «ظاهر این غذاها واقعا حال‌به هم‌زن بودند».

اما امروزه، غذاهای فضایی بیشتر شبیه به کوردون بلو (گوشت پیچیده شده در پنیر) ‌هستند یا غذاهای میکس‌شده بی‌رنگ و رو.

در ایستگاه فضایی بین‌المللی هیچ یخچال فریزری وجود ندارد و تمامی غذاها باید دقت زیاد به گونه‌ای ذخیره شوند که فاسد نشوند. یکی از راهکارها منجمد خشک کردن غذاها روی زمین و آب‌رسانی آنها در فضاست.

نحوه بسته‌بندی غذای فضانوردان روی زمین

کوپر در این خصوص می‌گوید: «برای بسته‌بندی غذاها با چالش‌های جدیدتری روبه‌رو هستیم. اندازه کیسه‌های غذا محدودند و در هر بسته اندازه محدود و خاصی می‌توانیم جا دهیم».

وی می‌افزاید: «مسئله بعدی تعداد کالری‌های این غذاهاست. ما دقیقا می‌دانیم که فضانوردان در غذای اصلی چند کالری نیاز دارند و چند کالری نیز می‌توانند از طریق دسر به دست آورند. تمامی اینها اساس کار ما برای بسته‌بندی غذاهاست».

منوی فضانوردان

در میان غذاهای سالمی چون ماهی کاری هندی و کیک‌ خرچنگ، دسرهای متنوعی نیز در منوی فضانوردان ناسا وجود دارد که شامل پودینگ شکلات، کیک لیمو و پای زردآلو می‌شود. کوپر معتقد است که غذا بدون دسر لذت چندانی ندارد و فضانوردان نباید از این لذت دور باشند.

جالب است بدانید که حتی ناسا برای روز تولد فضانوردان، کیک تولد برای‌شان می‌فرستد.