خبرگزاری مهر: تولید دارو، آنطور هم که فکر می‌کنیم، راحت و آسان نیست. زیرا، اگر ایمنی پرسنل خطوط تولید رعایت نشود، عوارض دارو‌های تولیدی، سلامت آن‌ها را به خطر انداخته و تبدیل به فاجعه می‌شود.

 

فعالیت در صنعت داروسازی با مخاطرات زیادی همراه است که در این بین، سلامت پرسنل و نیرو‌هایی که در خطوط تولید دارو حضور دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا، اگر تولید دارو بر اساس استاندارد‌های لازم صورت نگیرد، مشکلاتی را در کیفیت محصولات تولیدی شاهد خواهیم بود. مسئله دوم، سلامت افرادی است که این دارو‌ها را تولید می‌کنند و به نوعی در خطوط تولید دارو حضور دارند.

در زمینه تولید فرآورده‌های دارویی دو مسئله اساسی وجود دارد، یکی کیفیت فرآورده که به دلیل اهمیت سلامتی بیمار باید موردتوجه قرار بگیرد و دیگری سلامت کارکنان که متاسفانه در ایران در بسیاری مواقع زمینه دارو‌های پرخطر مغفول مانده است.

راهنما‌های بالینی معتبری درباره تولید دارو‌های پرخطر در دنیا وجود دارد. از سال ۱۹۳۹ این موضوع در دنیا به عنوان «حد مجاز مواجهه شغلی» مطرح‌شده است که برای کارگران و کارکنان تولید تمامی مواد شیمیایی از جمله مواد اولیه دارویی در نظر گرفته می‌شود. یعنی رعایت حدود مجاز مواجهه شغلی مسئله‌ای نیست که تازگی داشته باشد. اما آیا این الزامات در صنعت داروسازی کشورمان به درستی اجرا می‌شود. آیا افرادی که در خطوط تولید دارو‌های پرخطر مانند دارو‌های ضدسرطان یا دارو‌های هورمونی مشغول به کار هستند از خطراتی که سلامتی آن‌ها را تهدید می‌کند آگاه هستند. «دارو‌های پرخطر» طیف وسیعی از دارو‌ها بالاخص دارو‌های شیمیایی ضدسرطان، دارو‌های هورمونی و حتی برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و دارو‌های شیمیایی را شامل می‌شود.

این مواد می‌توانند برخی عوارض مزمن یا حاد ایجاد کنند. بسته به میزان تماسی که فرد با مواد پرخطر دارد می‌تواند از حساسیت‌های پوستی، استفراغ، درد‌های شکمی تا عوارضی مانند ناباروری، تغییرات ژنتیکی، سرطان و... را شامل شود. متاسفانه برخی از این عوارض مانند ناباروری یا سرطان، مشکلاتی نیستند که پس از مدتی کوتاه یا چندماهه آشکار شوند و ممکن است افرادی که در این خطوط تولیدی کار می‌کنند اثرات آن را چندین سال بعد ببینند.

موضوع نگران کننده این است که اگر ما الزامات تولید دارو‌های ضدسرطان را مانند سایر کشور‌ها رعایت نکنیم، نیروی انسانی مشغول به کار در خطوط تولید دارو با بیماری‌های متعدد و حتی سرطان دست‌وپنجه نرم خواهند کرد.

در ایران جز چند شرکت معدود و انگشت‌شمار، سایر شرکت‌های دارویی الزامات تولید دارو‌های پر خطر را رعایت نمی‌کنند و کارکنانی که با مواد پرخطر سر و کار دارند از خطرات آن آگاهی ندارند. موارد متعددی وجود دارد که افرادی با دارو‌های هورمونی کار کرده‌اند و پس از مدتی تغییرات هورمونی حتی در ظاهر آن‌ها تاثیرات خود را آشکار کرده است.

در حال حاضر در برخی شرکت‌های دارویی در کشور ما تصور می‌شود اینکه یک پوشش مناسب مانند روپوش، دستکش و حداکثر داشتن ماسک کفایت می‌کند درحالی‌که بسته به نوع دارویی که تولید می‌شود الزامات خاصی باید رعایت شود. از سوی دیگر، تولید دارو‌های پرخطر باید در خطوط تولید اختصاصی انجام شود. این امکان وجود ندارد که در خطی که دارو‌های معمول تولید می‌شود دارو‌های پرخطر را هم تولید کرد.

عدم نظارت سازمان غذا و دارو بر شرایط تولید کنندگان دارو

به دنبال آتش سوزی ناشی از عدم رعایت مسائل ایمنی در کارخانه داروسازی ارسطو در هفته گذشته، دو نفر از کارگران این شرکت بر اثر شدت جراحات ناشی از سوختگی جان خود را از دست دادند. حال این سئوال پیش می‌آید که چرا سازمان غذا و دارو نظارت دقیقی بر چگونگی شرایط تولید و رعایت استاندارد‌های زیان آور ندارد و هر بار که سعی می‌شود در فضایی آرام و بدون حاشیه در مورد نقایص جدی تولید دارو بحث شود، دست اندرکاران با پاسخ‌های احساسی، فضای نقد را متشنج می‌کنند؟! بسیاری از دارو‌ها ذاتا خطرناک و زیان آور هستند و کارخانجات داروسازی ایران توجهی به حفاظت از جان کارگران نداشته و صرفا با تولید انبوه آمار بالای تولید داخل را ارائه می‌نمایند.