فرارو: از رفتارهای دونالد ترامپ رئیسجمهور منتخب آمریکا و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه کاملاً مشخص است که این دو نسبت به یکدیگر نظر مثبتی دارند. حداقل هردوی آنها یکدیگر را بیشتر از باراک اوباما قبول دارند.
روابط روسیه و آمریکا در دوران ریاست جمهوری اوباما بر سر برخی مسائل به اختلافهای زیادی برخورد؛ ازجمله مسائل لیبی، سوریه، اوکراین (کریمه و سپس شرق اوکراین)، ناتو، تحریمهای غربی علیه روسیه و اخیراً، دخالت روسیه در انتخابات.
آیا با ریاست جمهوری ترامپ این اختلافها حلوفصل خواهد شد و بهبود چشمگیری در روابط این دو کشور حاصل میشود؟ علاقهی وافر ترامپ به پوتین نشان میدهد که رئیسجمهور آمریکا به بهبود روابط مشتاق است. علاقه کم حرارتتر پوتین نسبت به ترامپ، امتناع او از مقابلهبهمثل با اخراج دیپلماتهای روسیه و تحریمهای جدید اوباما به دلیل دخالت در انتخابات آمریکا، نشان میدهد پوتین نیز به روابط بهتر میان دو کشور امیدوار است.
اما آیا پوتین و ترامپ به این بهبود در روابط دست خواهند یافت؟ تا حد زیادی به این مسئله بستگی دارد که دو کشور بتوانند بخش اعظم مشکلاتشان را حل کنند. توافقهایی که میان مسکو و واشنگتن حاصل میشود باید علاوه بر پوتین و ترامپ، مورد قبول حامیان این دو نیز باشد؛ مخصوصاً جمهوری خواهان در کنگره آمریکا و سرویسهای امنیتی در روسیه.
خواستههای پوتین واضح است: او میخواهد واشنگتن الحاق کریمه به روسیه را به رسمیت بشناسد، تحریمهای وضعشده علیه روسیه لغو شود (با این امید که با لغو تحریمها توسط آمریکا کشورهای متحد اروپایی نیز به این کار ترغیب خواهد کرد)، اوکراین عضو ناتو یا اتحادیه اروپا نشود، دولت اسد و رهبریِ روسها در حل درگیریهای سوریه، به رسمیت شناخته شود.
ممکن است ترامپ تمام این شرایط را قبول کند: همین الان نیز کریمه ازدسترفته است، تحریمها برای تجارت آمریکا خوب نیست، اروپای غربی تمایلی چندانی به حضور اوکراین، بلاروس یا مولداوی در ناتو یا اتحادیه اروپا ندارند، و دولت اسد از تروریستهای حاضر در این کشور بسیار بهتر است. اما حتی اگر ترامپ حاضر شود به تمام خواستههای پوتین از آمریکا تن دردهد، با مشکلات جدی روبرو خواهد شد.
زیرا نهتنها دولت اوباما، بلکه رهبر سازمان اطلاعات آمریکا نیز اعلام کرد روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا دخالت کرد تا به کلینتون آسیب برساند و به ترامپ کمک کند. ترامپ میتواند هر چه قدر میخواهد دخالت روسها در انتخابات را رد کند، بگوید از این ماجرا اطلاعی نداشته یا کل این ماجرا چندان اهمیتی ندارد؛ اما تمام این واکنشها تنها نگرانیها درباره روابط با مسکو را افزایش میدهد.
اگر ترامپ بخواهد روابط روسیه و آمریکا را طوری بهبود دهد که نگویند فریب پوتین را خورده، باید در ازای تمام امتیازاتی که به پوتین در مسائل اوکراین، سوریه، تحریمها و غیره میدهد، امتیازات مفید و معناداری هم از او بگیرد.
ترامپ چه امتیاز بهدردبخوری میتواند از پوتین درخواست کند که او نیز مایل به انجام آن باشد؟ یکی از احتمالات این است که درازای به رسمیت شناختن کریمه بهعنوان بخشی از روسیه، پوتین باید دست از حمایت جداییطلبان در شرق اوکراین بردارد و اداره آن را به کیف بسپارد.
در ازای عدم پیوستن اوکراین، بلاروس و مولداوی به ناتو یا اتحادیه اروپا، ترامپ میتواند اصرار کند که مسکو از گسترش ناتو و اتحادیه اروپا در دیگر مناطق اروپا جلوگیری نکند.
در ازای لغو تحریمها، مسکو دخالت در جریان انتخاباتی دیگر کشورها را متوقف کند. و در عوض حذف اصرار آمریکا به کنارهگیری اسد، مسکو اسد را متقاعد کند که برای انتخابات بعدی کاندیدا نشود و دولتی فدرال در سوریه تشکیل دهد که هر یک از جوامع متنوع آن قلمرو مربوط به خود را اداره کنند.
بهعبارتدیگر، برای اینکه ترامپ به منتقدان داخلی ازجمله جمهوری خواهان تندرویی مانند سناتور جان مککین و لیندسی گراهام نشان دهد که موضع آسان و راحتی در برابر روسیه ندارد، باید درازای تمام امتیازاتی که به پوتین میدهد، چیزی از او بگیرد. و ازآنجاکه ترامپ خود را "معاملهگری" حرفهای میداند، پس نباید با این رویکرد مشکل داشته باشد.
اما آیا پوتین حاضر خواهد بود برای رسیدن به توافق امتیازاتی به آمریکا دهد؟ مشخص نیست. درواقع، انگار پوتین تصور میکند دادن این امتیازات به روسیه وظیفه آمریکا است و بنابراین نیازی نمیبیند لطفهای آمریکا را جبران کند.
با اینحال حتی اگر پوتین حاضر به سازش شود، ترامپ نمیتوان بهتنهایی با او معامله کند. دولتهای دیگر (بهخصوص آنهایی که کشورشان تحت تأثیر مذاکرات روسیه- آمریکا قرار میگیرد)، کنگره آمریکا و افکار عمومی غرب، همگی با دادن امتیازات زیاد به روسیه مخالفت خواهند کرد. بهطور خلاصه: دخالت آمریکا در جریان آخرین انتخابات آمریکا و تلاش ترامپ برای آرام کردن نگرانیها دراینباره، تنها موانع موجود بر سر راه بهبود روابط دو کشور را افزایش میدهد.