مدت‌هاست کارشناسان اقتصادی اعم از نمایندگان مجلس و اساتید دانشگاه ها مخالفت خود را با افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اعلام کرده اند، اما هیچکدام رسانه ای به رسمیت رسانه ملی و زمانی به اندازه یک برنامه متن-حاشیه برای دفاع از نظریات خود نداشتند. به همین دلیل لازم است تا پاسخ برخی از مطالبی را که آقای مشاور در برنامه مذکور به زبان آوردند (که البته پاسخ آنها در مصاحبه های کارشناسان به وفور آمده است) به صورت دسته بندی شده، مستند و علمی داده شود.

1- دبیر شورای عالی مناطق آزاد مدعی شد در مناطق آزاد قاچاق صورت نمی گیرد و البته دقایقی بعد حرف خود را نقض کردند و گفت مسئول قاچاق از مناطق آزاد به سرزمین اصلی ناجا و گمرک است و ریاست مناطق آزاد هیچگونه مسئولیتی در قبال آن ندارد.

در ابتدای امر لازم است بگوییم نیروی محترم انتظامی و سازمان گمرک با افزایش مناطق آزاد مخالفند. از این رو سردار زمانیان رییس پلیس سابق مبارزه با قاچاق کالا و ارز پلیس آگاهی ناجا از مناطق آزاد به عنوان یکی از نقاط کلیدی و تأثیرگذار در قاچاق کالا و ارز یاد کرده و گفته بود: جابجایی کالا بدون پرداخت سود و عوارض گمرکی در مناطق آزاد و خلأ یک قانون مدون جهت برخورد با خودروهای خروجی ازاین مناطق زمینه شکل گیری بخشی از قاچاق است.

در جلسات کمیسیون اقتصادی با دبیر شورای عالی مناطق آزاد نمایندگان ناجا و گمرک مخالفت صریح خود را با افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اعلام کردند. با این فرض آیا ناجا و گمرک که خود مخالف طرح ارائه شده هستند مسئول قاچاق در مناطق آزادند؟

اثبات قاچاق در مناطق آزاد کار سختی نیست. هم اکنون مناطق آزاد به پناهگاهی برای قاچاقچیان تبدیل شده‌اند، به نوعی که اگر مناطق آزاد وجود نداشت قاچاقچی مجبور بود کالای قاچاق خود را حداقل تا 50 کیلومتر از کشور مبدا تا ایران بیاورد و این استرس و ریسک قاچاق را بسیار بالا می برد. اما حالا با وجود مناطق آزاد به عنوان مثال منطقه آزاد قشم قاچاقچی به راحتی جنس قاچاق را از بندر خصب عمان می آورد و پس از آن وارد سرزمین اصلی می کند.

در نتیجه استرس و ریسک بالای قاچاق از 50 کیلومتر به 2 کیلومتر رسیده است. آنهم 2 کیلومتری که اگر نیروی انتظامی آن را بگیرد قاچاقچی می تواند در دادگاه ثابت کند که طبق بند «و» ماده 112 قانون برنامه پنجم توسعه ما در شعاع 800 متری منطقه آزاد قرار داشتیم و تخلفی را مرتکب نشده ایم. در نتیجه قاچاقچی تبرئه می شود و تمام زحمات نیروی انتظامی به باد می رود.

از سوی دیگر به عنوان مثال در منطقه آزاد ارس نیز در انبارگردانی بارهای بسیاری گم می شود. این را بازرسی های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز می گوید. بنابراین کالای قاچاق به راحتی در مناطق آزاد وارد می شود و البته گمرک و ناجا هم وظیفه خود را انجام می دهند ولی مسئول قاچاق در این مناطق نیستند.

2- هم اکنون 90 درصد مبادی ورودی کشور را منطقه آزاد و ویژه اقتصادی کردیم بنابراین 90 درصد قاچاق اگر از این مبادی وارد کشور شوند، خیل دور از ذهن نیست. معمولا مدیریت مناطق ویژه اقتصادی با شرکت های خصولتی است اما بر همگان واضح است که متولی اداره مناطق آزاد یک شرکت دولتی به نام دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد است.

همچنین طبق قانون مدیر منطقه آزاد بالاترین مقام اجرایی در منطقه است که در غالب مناطق وی، رییس شورای تامین نیز هست که کنترل قاچاق و حتی برقراری امنیت منطقه به عهده او است. بنابراین آقای ترکان نمیتوانید بگویید بحث قاچاق از مناطق آزاد به ما مربوط نیست. مدیر شما اتفاقا مسئول مستقیم کنترل قاچاق است.

3- یکی دیگر از مواردی که دبیر شورای عالی مناطق آزاد در برنامه دیشب مطرح کرد، فنس کشی و محصور بودن مناطق آزاد است. بهتر است ایشان گشتی در منطقه آزاد ارس بزنند تا متوجه شوند که فنس کشی در این منطقه کامل نیست. همچنین جزیره قشم و کیش هم توسط دریا محصور شده اند که در بند اول توضیح راه دور زدن آن را دادیم. همچنین مناطق آزاد دیگر مانند ماکو، انزلی و … هم قاچاق توسط کالای مسافری صورت می گیرد که طبق اظهار نظر وزیر صنعت به درستی کنترل نمی شود و اجناس قاچاق پس از ورودشان توسط مسافران به داخل کشور تجمیع می شوند و به مراکز کشور ارسال می شوند.

باید این سئوال را از آقای دبیر پرسید حصاری که از آن یاد می کنید، چقدر توانسته جلوی قاچاق را بگیرد؟

4- در برنامه دیشب دبیر شورای عالی مناطق آزاد یکبار دیگر هدف ایجاد مناطق آزاد را به ملت گوشزد کرد. او معتقد بود چون از اول انقلاب ایران تحریم است ما مناطق آزاد را ایجاد می کنیم تا جذب سرمایه گذار کنیم و باعث رشد اقتصاد کشور شود.

مجری به وی یادآور شد که تحریم ها از سال 91 شروع شد. اما دبیر شواری عالی مناطق آزاد پاسخ داد ما از اول انقلاب تحریم بودیم و وقتی کل کشور تحریم است بنابراین مناطق آزاد هم گرفتار تحریم ها است.

وقتی که کل کشور و مناطق آزاد به تبع آن در تحریم است و منجر به جذب سرمایه گذاری نمی شود، پس افزایش این مناطق چه توجیهی می تواند داشته باشد؟

5- به گفتار اولیه آقای مشاور  برمی‌گردیم. وی گفته بود قاچاق در مناطق آزاد به ما ربطی ندارد. بر همگان واضح است که واردات بی رویه در مناطق آزاد روز به روز افزایش می یابد. طبق قانون 15 درصد از سود بازرگانی کالاها نیز به مناطق آزاد می رسد. به عبارت دیگر درآمد مناطق آزاد از واردات بدست می آید. اگر ایشان معتقد است که قاچاق از این مناطق هیچ ربطی به مدیریت مناطق آزاد ندارد پس بهترین کار این است که درآمد مناطق آزاد از واردات را تقطیع کنیم.

سوال اینجاست چگونه است که آقای دبیر مناطق آزاد را در بحث قاچاق فقط یک گذرگاه می داند ولی در بحث صادرات، هرچه صادرات سرزمین اصلی که از گذرگاه مناطق آزاد عبور می کند را جزو آمار صادرات مناطق آزاد حساب می کند؟

6-دبیر شورای عالی مناطق آزاد حتی به اشراف قوه قضائیه هم اعتماد ندارد و با ارائه مطالب مغالطه آمیز سعی در گمراه کردن ذهن مخاطبان را دارد. در بحث شرکتهای صوری وی معتقد است در مناطق آزاد شرکتهای خصوصی وجود دارند که برای چند روز یک میز به شرکتی که می خواهد نام خود را ثبت کند، اجاره می دهد و پس از آن چند روز شرکت های تازه ثبت شده مراجعه می کندد و آدرس جدید خود را اعلام می کنند.اما  آن چند روز، 20 سال است که پایان نیافته است.

دبیر شورای عالی مناطق آزاد معتقد است که سامانه ثبت شرکت های منطقه آزاد به سامانه ثبت اسناد قوه قضاییه متصل است. با صرف نظر کردن از این مورد که طبق بررسی های شده چند منطقه آزاد اصلا سامانه ثبت شرکت ندارند، اما این حرف یعنی آماری که ناصر سراج رییس سازمان بازرسی کل کشور اعلام کرد درست نبوده است.

به عبارت دیگر به نماینده قوه قضاییه اتهام بی اطلاعی زده است. همان نماینده ای که می تواند به راحتی به سامانه ثبت اسناد دستگاه قضا دسترسی داشته باشد.  بنابراین قطعا سراج بدون بررسی سامانه ثبت اسناد هیچ آماری را اعلام نمی کرد.

7- دبیر شورای عالی مناطق آزاد در برنامه «حاشیه-متن»  گفت مناطق آزاد وضع بهتری نسبت به سرزمین اصلی دارند. بد نیست وی سری به آمار بزنید و با مردم شفاف و روراست صحبت کند.

طبق آمار رسمی کشور حجم سرمایه گذاری خارجی در مناطق آزاد یک صدوپنجاهم قاچاق مناطق آزاد است. یه عبارت دیگر قاچاق در مناطق آزاد 150 برابر سرمایه گذاری خارجی در این مناطق است.

همچنین در سال 400 میلیون دلار کالای همراه مسافر بدون گمرکی به سرزمین اصلی از مناطق آزاد وارد می شود اما میانگین 5 ساله سرمایه گذاری در مناطق آزاد فقط 50 میلیون دلار بود.

8- مشاور رئیس‌جمهوری  به نقشه ای که تعداد مناطق آزاد و ویژه موجود در کشور را نشان می داد انتقاد کرد. در صورتیکه این نقشه با نظر کارشناسان مناطق آزاد طراحی شده بود و آبکش شدن کشور را نشان می داد. همچنین تمام مناطق فعال و غیرفعال را آن نقشه نشان داده بود. هم کانون 7 منطقه آزاد و 28 منطقه آزاد ویژه اقتصادی فعال داریم. در طرح پیشنهادی قرار شده 7 منطقه آزاد دیگر و 72 منطقه ویژه اقتصادی به کشور اضافه شود.

با یک حساب سرانگشتی اگر این طرح تصویب شود یعنی در کشوری به اندازه ایران، 146 منطقه آزاد و ویژه اقتصادی وجود خواهد داشت. یعنی در هر استان بیش از 4 منطقه آزاد یا ویژه اقتصادی… این یعنی فاجعه. مناطقی که 35 عدد از آنها تاکنون برای اقتصاد کشور هیچ کاری نکرده اند.

9- دبیر شورای عالی مناطق آزاد همچنین از تمام کارشناسان و نمایندگان مجلس  مخالف طرح افزایش مناطق آزاد به شدت انتقاد کرد. به نظر می‌رسد هیچکس در این دنیا از اقتصاد و معایب و مزایای افزایش مناطق آزاد سردر نمی آورد به جز ایشان.