فارس: فیلم سینمایی «زاپاس» در نگاه اول شاید فیلمی نباشد که به واسطه هنرپیشه‌ها یا داستان‌های جنجالی یا حواشی ساخته شده، بخواهد بیننده را به سالن‌های سینما بکشاند. اما فیلم کمدی درست و منطبق بر ساختار کمدی کلاسیک است و به نوعی تبلیغات دهان به دهان باعث دیده شدن فیلم و توجه مخاطب به این فیلم شد. فیلم مهر ورزی، کمک کردن به یکدیگر در مواقع سختی و به طور کلی تعریف ساده انسان بودن را آنقدر خوب بیان می کند که برای مخاطب باورپذیر است.

کارگردان توانسته از داستانی ساده و یک خطی، فیلمی بسازد که هم استانداردهای سینما را رعایت کرده باشد و هم مخاطب راضی از سالن سینما خارج شود. با بروز نیک نژاد (کارگردان) و امیر پروین‌حسینی (تهیه کننده) درباره فیلم به گفت‌وگو نشستیم که از نظرتان می‌گذرد.

کارشناسان گفتند زاپاس 2 میلیارد می‌فروشد

تصور شما از فروش فیلم «زاپاس» چقدر بود با توجه به این مهم که پیش از این فیلم سینمایی «من سالوادور نیستم» را روی پرده داشتید؟

پروین حسینی: آنچه از ابتدا اعلام کردیم بین 5 تا 7 میلیارد تومان بود. همه کارشناسان سینما درباره «زاپاس» گفتند 2 میلیارد تومان فروش خواهد داشت. من معتقدم هر هفته دو برابر هفته بعد فیلم فروش خواهد داشت. «من سالوادور نیستم» موج جدیدی در سینما راه انداخت که مخاطب به سینما بیاید، برخی معتقدند شبکه جم باعث رونق سینما شد وعده‌ای برجام را باعث رونق سینما می‌دانند اما هیچ کس به این مهم توجه نداشت که شاید تیم سازنده «سالوادور...» که هشت ماه قبل هم اعلام کرد که کل رکورد سینما را جابه جا می‌کند به این مهم توجه داشته است.

در فیلم «سالوادور...» دو گروه به مخاطب سینما اضافه شدند مخاطب معمولی سینما اکثرا جوان‌ها هستند که سقف فروش فیلم‌ها 7 یا 8 میلیارد بود، مخاطب مذهبی و خانواده اگر به این گروه اضافه شوند فروش فیلم از 10 میلیارد عبور می‌کند. فیلم سینمایی «بارکد» یا «نهنگ عنبر» را نمی‌توان با خانواده دید. اما بیشترین فروش فیلم «سالوادور» را در شهرهای مذهبی شاهد بودیم. «زاپاس» فیلم خوبی است من به شخصه از «من سالوادور نیستم» بیشتر دوستش دارم.

«زاپاس» باری از روی دوش مخاطب برمی‌دارد/ مردم مبلغ «زاپاس» هستند

برخی از منتقدین «زاپاس» را در ادامه کارهای تلویزیونی نیک‌نژاد می‌بینند و آن را با یک کار تلویزیونی قیاس می‌کنند.

پروین حسینی: اصلا اینجور نیست. فیلم قبلی آقای نیک نژاد «ناخواسته» بود که در یک ژانر دیگری است. اگر آثار را مستقل بررسی کنیم شاید بتوانیم قضاوت بهتری داشته باشیم. کاری که «زاپاس» کرد این بود که باری را از روی دوش مردم بردارد و لحظات خوبی را برای ایشان فراهم کند و مخاطب خانواده را به سالن سینما بکشاند. 2 میلیارد تومانی که کارشناسان گفتند مخاطب بدون خانواده است من مخاطب خانواده را هم اضافه می‌کنم و می‌توان شاهد فروش 5 میلیاردی فیلم بود.

ما در هفته اول تبلیغ نداشتیم مردم مبلغ ما هستند. امروز سینمای ما در تبلیغات شفاهی موفق است. فیلمی مثل «دراکولا» هر جور تبلیغاتی را در هفته‌های اول فیلم داشت در پردیس کورش بنر فیلم ما پشت فیلم «دراکولا» قرار داشت. به نظر می‌آید مردم گول این تبلیغات را نمی خورند مردم فیلم خوب را توصیه می کنند. علت موفقیت «سالوادور»، «بارکد» یا «ابد و یک روز» همین است. به نظرم تهیه کنندگان به روز نیستند. باید تبلیغات را به سمت   ببریم که مردم می خواهند، بهترین تبلیغ این است که محصول خوب بسازیم.

«زاپاس» را محصول بهتری از «من سالوادور نیستم» می‌دانید؟

پروین حسینی: محصول کاملتری می‌دانم. هر اثر هنری، مستقل است اما فکر می‌کنم «زاپاس» به روحیه من نزدیک‌تر است. «من سالوادورنیستم» فیلم صددرصد تجاری بود «زاپاس» اصلا تجاری نیست. «زاپاس» فیلم بی ادعای خوب و خانوادگی ما است. من تعجب می‌کنم دوستان می‌گویند فیلم تلویزیونی است و سینما نیست.

ترکیب بازیگران که جواب می دهد در همه دنیا مرسوم است

شاید انتخاب بازیگران به این شائبه دامن می‌زند. زوجی را انتخاب کردید که در تلویزیون امتحان‌شان را پس دادند. چرا این زوج را انتخاب کردید؟

نیک نژاد: بازیگران تئاتر، سینما و تلویزیون با یکدیگر فرقی ندارند اما سبک ارایه و اجرای آن‌ها با هم متفاوت است ما در «زاپاس» همه بازیگران تئاتری هستند. ترکیبی که جواب می‌دهد در همه دنیا استفاده می‌شود.

پروین حسینی: به لحاظ ساختار و فنی «زاپاس» کاملا سینما است.

«زاپاس» فیلم ساده بدون پیچیدگی های مرسوم

در «زاپاس» یک زندگی ساده را می‌بینیم بدون هیچ پیچیدگی در فرم که این روزها در سینما شاهد آن هستیم زمانی که فیلمنامه را نوشتید به این فرم توجه داشتید تا یک درام موقعیت و کمدی ساده ارایه بدهید.

نیک نژاد: پلان‌های فیلم بسیار سخت است ما تمام تلاشمان را کردیم بازی، کارگردانی، نورپردازی، حرکت دوربین دیده نشود. دکوپاژ ما کاملا کلاسیک است اما دوربین روی دست است و جای سه پایه از فیلمبردار خواستیم از ایزیریک استفاده کنیم که زندگی در آن جاری شود. معمولا در این نوع سینما دوربین روی ایزیریک می‌بندند اما ما در سخت‌ترین جاها ریل چیدیم. هر دو فیلمی که ساختم استوری برد کامل داشتم. فیلم «زاپاس» فیلم ساده‌ای است و قرار نبود اتفاق پیچیده ای بیافتد.

پتانسیل خنداندن بیشتر مردم وجود داشت

در جشنواره گفتید سوژه فیلم این‌قدر مرا درگیر کرد که نتوانستم آن را کنار بگذارم. فوتبال این قدر شما را درگیر کرد؟

نیک نژاد: فوتبال دستمایه قصه است، روند داستان یک بهانه می خواست که فوتبال این بهانه را فراهم آورد تا به این مفهوم برسیم فرد تا وقتی اهمیت دارد که در این حوزه فعالیت می کند . روزی که کار را شروع  می کردم آقای پروین حسین پرسید به نظرت فیلم چقدر مخاطب خواهد داشت ؟ این پتانسیل وجود داشت که در دو سوم فیلم مردم بخندند اما این کار را نکردیم زیرا احترام به مخاطب گذاشتیم.

پروین حسینی: برای این سوال مخاطب و گیشه را پرسیدم که خطای انسانی را با زحمت زیاد  به حداقل و یا صفر برسانم. تلاش می‌کنم که ای کاش در کار نداشته باشیم برای همین قبل تر با دوستانی که کار می‌کنیم  صحبت می‌کنیم. این سوال را برای این از نیک نژاد پرسیدم که بدانم با یک فیلم هنر برای هنر روبرو هستم یا فیلمی برای مردم می‌سازیم. آقای نیک نژاد گفت برای مردم فیلم را می سازیم. من از ایشان خواستم به بخش تجاری فیلم کار نداشته باشد و توجهش را به بخش هنری کار معطوف کند.

درباره شکل‌گیری داستان و این که از مهرانفر به عنوان فردی که در آثار مختلف در آرزوی ازدواج است یا عزتی و حبیبی که زوج امتحان پس داده هستند یا ریما رامین فر و امیر جعفری استفاده کردید، بفرمایید.

نیک نژاد: من هیچ گاه به سراغ یک داستان نمی‌روم. داستان من را درگیر می‌کند و برای این که راحت بشوم آن را می‌نویسم. خیلی وقت‌ها می‌گویند فیلمنامه دارید می‌گویم نه. باید خود داستان بیاید در نوشتن به تکنیک نگارشی فکر می‌کنم. من یکسری آدم می‌شناسم و آن را در رویدادهای قرار می‌دهیم که درگیر بشوند.

آدم های قصه هایم از پیرامونم می آیند/ در اوج سادگی باید به روابط جذاب برسیم

آدم‌هایی که شما  می‌شناسید از کجا می‌آیند؟

نیک نژاد: آدم های من از پیرامونم می آیند، در جامعه رفت و آمد دارم. در مورد همه کارهایی که نوشتم آدم های آن ها را می شناسم شاید چند فرد را ترکیب کنم و یک آدم در بیاورم اما حتما وجود دارد. به همین دلیل است که کارها از  اول تا امروز ا به خوبی در ذهن مخاطب باقی می ماند. برایم قصه برگ دوم ماجرا بوده اما آدم ها یادتان است. رابطه افراد را در  «زاپاس» به یاد بیاورید. رابطه افراد ارتباط دو تایی یا سه تایی دارند.  در اوج سادگی فیلمنامه درآوردن ارتباط درست بین افراد، بسیار سخت است. قرار است در 90 دقیقه قصه ای ساده روایت کنم و معتقدم سادگی بسیار سخت است . باید  دراین سادگی به روابط و شخصیت های جذاب برسیم و صرفا در «زاپاس» به گونه ای آدم ها را طراحی کنیم که روابط و شخصیت ها برای مردم طناز باشد و رسالت کمدی که حال مخاطب خوب باشد و نشاط داشته باشد، صورت گرفته باشد. وقتی مخاطب از سالن بیرون می رود امیدوار باشد و حس مبارزه ساده با سختی های زندگی بسیار خوب است. کمدی عین زندگی است سختی وجود دارد و تو باید از آن ساده بگذری. کمدی باورپذیر،  فانتزی آنچنانی ندارد درکل دنیا با مخاطب ارتباط بهتری برقرار می کند.

 زندگی در قصه فیلم جاری است

نقطه قوت فیلم از نظر من انسان بودن شخصیت های داستان است.

نیک نژاد: بله همان باورپذیری نقطه قوت فیلم است. بسیاری از سکانس های فیلم را اگر یک بار مرور کنیم خواهیم دید به دلیل این که زندگی را به درستی در قصه جاری کنیم، مجبور بودیم به نوع دیگری کار را روایت کنیم این در شرایطی است که ممکن است بسیار سادهتر و بدون این پیچیدگی ها بتوان کار را دنبال کرد واقعا  باورپذیری و زندگی و اجرای آن بسیار سخت است . من به شخصه بسیار علاقمندم دستیار آقای کیانوش عیاری  باشم زیرا یکی از نبوغ ایشان این است که زندگی را در آثارش می توان مشاهده کرد. «زاپاس» تحمل یک گروه است که سادگی به درستی به نمایش گذاشته شود. من دوست دارم در سینمای من بازیگر بازی کند زیرا توانایی عجیبی به کار اضافه می شود وقتی بازیگر بازی بلد باشد و  لحظه را بشناسد . بازیگری برای شیوه کاری که ما انجام می دهیم بسیار سخت است زیرا بازی نباید دیده شود  و این در همه کارهای ما بوده و این به عنوان نقطه قوت است.

اندازه خنده یک امتیاز در اثر کمدی است

چقدر برای کمدی باید خنده در نظر گرفت بسیاری از آثار دنیا در زمره فیلم های کمدی قرار می گیرند اما آنچنان خنده دار نیستند.

نیک نژاد: کمدی حتما رسالتش بر خنداندن نیست. حجم و اندازه خنده یک امتیاز در آثار کمدی است. به عقیده من «زاپاس» خیلی خنده دار تر از« سالوادور...» است. مردم به زندگی عادی و باورپذیر ایرانی می خندند.

بسیاری معتقدند سادگی درون «زاپاس» از خاستگاه شما که تلویزیون است، می آید.

نیک نژاد: من بخشی از سینمایم را در تلویزیون آوردم. من از تلویزیون به سینما نیامدم. اولین فیلمنامه ای که نوشتم سینمایی بود. سریال «دردسرهای عظیم» را بعد از نامزدی بهترین کارگردانی در جشنواره فیلم فجر برای  فیلم «ناخواسته»  توانستم در تلویزیون کارگردانی کنم. از ابراهیم فروزش باورپذیری و زندگی آموختم تا همه چیز عین زندگی باشد و چیزی به رخ نکشد.

در فیلم یک لایه بیرونی داریم برای خنداندن و فضای مفرح کار و صیانت از خانواده، رسالت این فیلم خانواده است و تمام تلاشش این است که حرمت خانواده را حفظ کند . حتی اگر شوخی ها هم در لفافه انجام می شود. نکته بعد این است که در فیلم های کمدی معمولا هپی‌اند به اتمام می رسند و خنده وجود ندارد اما ما باز هم خنده طراحی می کنیم و با خنده مردم از سالن خارج می شود.

کار بعدی هم فضای خانواده دارد؟

نیک نژاد: درسینما کمدی نمی سازم

برخی معتقدند توانایی شما در ساخت فیلم اجتماعی خوب است.

نیک نژاد: من توانایی ساخت فیلم کمدی را دارم . خیلی سخت است و دردم این است که وقتی در جشنواره می روم می گویند فیلم کمدی است.

فیلمی که در برج میلاد نمایش داده شد فیلم من نبود

چرا هیچ گاه فجر به فیلم کمدی در جشنواره فجر توجه نمی شود نه تنها درباره فیلم شما بلکه درباره بسیاری از آثار در این حوزه توجه نمی شود؟

نیک نژاد:من هم با این مساله مواجه هستم وقتی می گویم چرا فیلم مورد توجه قرار نگرفته می گویند فیلم کمدی است. می گویم اگر نگاه این گونه بود چرا در جشنواره فیلم را پذیرفتید می گویند می خواستیم جشنواره رنگ های مختلف داشته باشد بعد می فهمم ما را به خاطر رنگ متفاوت مان در جشنواره پذیرفتند. فیلم «زاپاس» جزء هفت فیلم مردمی است. به دلیل اکران بد فیلم در برج میلاد است و اگرنه فیلم چهارم یا سوم می شد . من به شخصه در اکران برج میلاد تنها تا  دقیقه 26 در سالن باقی ماندم به احترام تماشاچی ماندم. نه صدای خوبی داشت، نه رنگ درستی داشت آن فیلمی که در برج میلاد پخش شد را من نساختم و به همین دلیل است که در انتخاب مردمی هفتم شد.

فرم سینمای «زاپاس» طنزپردازی دارد و متکی به یک کمدین نیست. طنزپردازی در اجرا وجود دارد این مدلی که متاسفانه رایج شده یک کاری اش کن که بخندیم در «زاپاس» وجود ندارد باید به این نوع کمدی در ایران احترام بگذارند.

«زاپاس» و «سالوداور» فیلم های دینی هستند

اکران توقعات شما را برآورده کرده است

پروین حسینی:برنامه ای برای ده هفته فیلم داشتیم که طبق برنامه پیش می رویم . ما دو سه هفته ابتدایی مطمئن بودیم که فروش خوبی نداریم چون سالن به ما داده نمی شد اما در حال حاضر تحت فشار مردم به ما سالن و سانس می دهند. در علم بازاریابی دو استراتژی وجود دارد کشش و فشار. فشار کاری است که الان انجام می شود حجم تبلیغات  و سالن های زیاد و... من به کشش اعتقاد دارم و ما از ابتدا سالن های کوچک و تک سانس زیاد داشتیم اشکالی هم نداشت ما محدویت سالن داریم .

همکاران نگران بودند اما گفتم کار را ده هفته ای ببینید و احساس کنید هفته های اول اکران هزینه تبلیغ فیلم را می دهید. ما معمولا در آثارمان افت نداشتیم و همان که اعلام کردیم هر هفته دو برابر هفته قبل فروش خواهیم داشت همین طور پیش رفتیم. به عقیده من «زاپاس» و «سالوداور» فیلم های انسانی هستند و از نظر  من انسانی یعنی فیلم دینی . من سابقه فیلمسازی به شدت دینی دارم، بعد دفاع مقدس  کار کردم  از یک جا فکر کردم سخت‌ترین و مهمترین کار دنیا کار کردن در کمدی است. درسالوادور به من گفتند چرا کاری نمی سازی که رکوردها را بشکند. بعد از فرمول های امتحان پس داده شده در سینما استفاده کردیم اما محتوا را ما در آن قراردادیم. ما برای همه چیز برنامه داریم. فیلمنامه را براساس استراتژی تعریف شده می نویسم و بعد کارگردان را انتخاب می کنیم .

برای «زاپاس» هم همین اتفاق افتاد؟

پروین حسینی: زاپاس استثنا است. زاپاس زمان مناسب فیلم ساختن من نبود. قرار بود با نیک نژاد کار کنیم . طرحی که به من داد خوب بود اما گفتم الان زمان اکران فیلم من نیست باید فیلمم اکران شود و بفروشد بعد یک فیلم دیگر بسازم. برزو نیک نژاد را اعتقاد دارم  و با ایشان کار کردیم سریال ساخت ایران را نصف کار را به برزو دادم گرفت و بعد دودکش و کارهای دیگر را انجام دادم . فیلم «ناخواسته» را نشان داد فیلم را دیدم بعد گفتم بساز.