کاوش‌های باستان‌شناسان در یکی از بزرگترین مراکز آغاز شهرنشینی در فلات ایران از حدود ۵۲۰۰ سال پیش، انشان (تل ملیان) که پایتخت عیلامی‌ها بود، آغاز شده است. انگیزه بازگشت باستان‌شناسان پس از وقفه‌های طولانی که در کاوش‌ها پیش آمده بود، یافتن شواهد سکونت در دوران عیلام میانی و همچنین ردیابی و نمایان‌سازی بخش‌هایی از بارو و دیوار بزرگ شهر و لایه‌های زیرین آن است.
به گزارش ایسنا، مرحله جدید کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه باستانی مَلیان در شهرستان بیضا استان فارس به سرپرستی مشترک کامیار عبدی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و علیرضا سرداری، عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی آغاز شده است.
کامیار عبدی، سرپرست هیئت باستان‌شناسی در شهر تاریخی اَنشان (تل مَلیان) درباره این پروژه گفت: این محوطه باستانی، یکی از بزرگترین مراکز آغاز شهرنشینی در فلات ایران از حدود ۵۲۰۰ سال پیش بوده است.
او افزود: براساس کاوش‌های باستان‌شناسی در دهه ۱۳۵۰ و بقایای آجرها و لوحه‌های مکتوبی که از این محوطه به دست آمده، مشخص شده همان شهر باستانی اَنشان (پایتخت عیلامی‌ها) بوده است. این شهر در سرزمین‌های مرتفع جنوب فلات ایران (فارس) همراه با شهر شوش در دشت‌های پست خوزستان، دو مرکز اصلی قلمرو بزرگ عیلامی در هزاره‌های سوم و دوم پیش از میلاد به حساب می‌آید.
این باستان‌شناس اضافه کرد: علاوه براین، ملیان جزو نخستین شهرهای بارودار و حصارکشی شده ایران از اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد به شمار می‌آید که وسعتی حدود ۲۰۰ هکتار دربرمی‌گرفته و یکی از کانون‌های اولیه پیدایش خط و نگارش در ایران بوده است.
شهر ۵۲۰۰ سالۀ ایران زیر کلنگ باستان‌شناسان رفت
عبدی اظهار کرد: با آغاز پژوهش‌های باستان‌شناسی در این محوطه توسط هیأت آمریکایی در پیش از انقلاب اسلامی، قرار بود تل ملیان یکی از پروژه‌های شاخص و دامنه‌دار در زمینه شناخت خاستگاه‌های تاریخ، فرهنگ و هویت ایران بر مبنای تمدن‌های آغاز عیلامی و عیلام تا آستانه ظهور شاهنشاهی بزرگ هخامنشی در فارس باشد. با وجود این بعد از سه دهه، در سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۹۶ نیز تحت پژوهش‌های باستان‌شناسی قرار گرفت اما دوباره متوقف شد.
علیرضا سرداری، سرپرست هیأت باستان‌شناسی شهر تاریخی اَنشان گفت: هدف از پژوهش‌های جدید در سال ۱۴۰۴، کاوش و گمانه‌زنی در هسته اصلی شهر و شواهد سکونت در آن در دوران عیلام میانی و همچنین ردیابی و نمایان‌سازی بخش‌هایی از بارو و دیوار بزرگ شهر و لایه‌های زیرین آن است.
این باستان‌شناس گفت: علاوه‌بر این، کاوش‌های این فصل، می‌تواند سرآغازی جهت شکل‌گیری و تداوم برنامه جامع و بلندمدت مطالعات باستان‌شناسی و میراث فرهنگی، حفاظت اساسی از محوطه، آثار و بقایای معماری و یافته‌های تاریخی آن باشد و به عنوان مرکز فرهنگی و قطب گردشگری شمال فارس با سابقه‌ای بسیار قدیمی‌تر از پاسارگاد، تخت جمشید، استخر و شهرهای دیگر ساسانی این منطقه قرار گیرد.
