یک کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: حتی اگر دموکرات‌ها در انتخابات آتی کنگره اکثریت را در سنا حفظ کنند، باز هم دولت بایدن با همین دست فرمان در مذاکرات احیای برجام جلو می‌رود و تمایل چندانی برای دادن امتیازات بزرگ به ایران نخواهد داشت.
رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به مواضع مقامات آمریکایی درباره اینکه برجام دیگر در اولویت موضوعات سیاست خارجی این کشور نیست و همراهی مقامات اروپایی با این مواضع آمریکا اظهار کرد: به نظرم هنوز نمی‌توان از خاتمه برجام سخن گفت. اما واقعیت این است که هر چه جلوتر می‌رویم اثربخشی و مفید بودن آن کمتر و کمتر می‌شود. همان‌طور که قبلا هم گفته‌ام برجام دیگر اهمیت استراتژیک گذشته خودش را از دست داده است. وقتی توافق هسته‌ای در سال 94 امضا شد، هر دو طرف ایران و آمریکا بر این باور بودند که توافق می‌تواند تحول جدی در سطح روابط ایجاد کند اما الان این تحلیل وجود ندارد و کمتر کسی است که از برجام دفاع کند و معتقد باشد که برجام می‌تواند با شرایط فعلی‌اش عامل تغییر مهم در روندها باشد.
وی ادامه داد: بنا بر این، کلیت موضوع برجام برای هر دو طرف ارزش کمتری پیدا کرده و از دستور کار سیاست گذاری‌ها کنار رفته است. اما متاسفانه روند الان به شکلی است که برجام از اتفاقات و تحولات سیاسی بین‌المللی دیگر تاثیر می‌پذیرد. این تغییرات می‌تواند در روند مثبت یا منفی باشند و به فراخور به همان نسبت هم بر توافق اثر بگذارد اما در کل این توافق دستخوش تحولات شده است. هر دو طرف ایران و آمریکا منتظرند که فرصت مناسبی پیش آید، مثلا رقبای داخلی اعتراض نکنند و شرایط به نفع‌شان باشد تا توافق احیا شود.
این کارشناس مسایل بین‌الملل اظهار کرد: اکنون شکل برجام حفظ شده اما اهمیت و کارآیی و اثرش در امکان ایجاد تغییرات مهم سیاسی و اقتصادی کمتر از گذشته است.
قهرمان‌پور در پاسخ به این پرسش که آمریکا بیش از اروپا بر این مساله که برجام دیگر در دستور کار نیست یا به پایانش نزدیک شده تاکید دارد، دلیل این تفاوت دیدگاه چیست؟ اظهار کرد: به نظرم تفاوت اساسی و استراتژیک در دیدگاه اروپا و آمریکا نیست، بیشتر این تفاوت روشی و تاکتیکی است. جنگ اوکراین موجب شده اروپا ضعیف شود و وابستگی اروپا به آمریکا زیاد شود. اینکه اروپا علنی و صریح درباره پایان برجام صحبت نمی‌کند، یک دلیل فرهنگی دارد چرا که آنها مثل آمریکا شفاف و رک نیستند و سعی می‌کنند قدری پوشیده‌تر حرف بزنند و دلیل دیگر اینکه طرف اصلی برجام در مقابل ایران، آمریکاست و اروپا فکر می‌کند که دلیلی ندارد بیش از حد لازم به برجام بها بدهد.
وی تاکید کرد: اما اروپا همچنان قادر به قطع همه مجاری ارتباطی با ایران نیست. در داخل اتحادیه اروپا یک کشور نیست، جوزپ بورل سعی می کند در سطح اتحادیه منافع مشترک اتحادیه با ایران را دنبال کند.
این کارشناس مسایل بین‌الملل در پاسخ به این پرسش که به نظرتان بعد از انتخابات کنگره و بر فرض که دموکرات‌ها پیروز میدان شوند باز هم آمریکا همین موضع را خواهد داشت؟ گفت: موضع آمریکا عوض نمی‌شود. ارزیابی دولت بایدن از وضعیت کلی ایران این است که ایران دارد ضعیف می شود و این تنها ارزیابی بایدن نیست. به نظر برخی کشورهای اروپایی و منطقه هم این ارزیابی را دارند. منظور کاهش قدرت نظامی ایران نیست بلکه به طور کلی قدرت ایران را در حال کاهش ارزیابی می‌کنند. آنها معتقدند تحریم اثر گذاشته و طبقات متوسط در ایران از این بابت آسیب دیده‌اند و به نظرم حتی اگر دموکرات‌ها اکثریت را در سنا حفظ کنند باز هم دولت بایدن با همین دست فرمان جلو می رود و تمایل چندانی برای دادن امتیازات بزرگ به ایران نخواهد داشت. البته تا الان ارزیابی این است که وضعیت دموکرات‌ها با وجود جهش قیمت سوخت در یک ماه گذشته خوب نیست و این شرایط را برای‌شان سخت کرده است.
قهرمان‌پور خاطرنشان کرد: حرفم این نیست که آمریکایی‌ها پای مذاکره و توافق نمی‌آیند بلکه معتقدم آنها به توافقی باور دارند که در آن امتیاز قابل توجهی به ایران ندهند یا به عبارتی امتیازی که ایران می خواهد را نمی‌دهند و هر چه زمان بگذرد توان ایران برای گرفتن امتیاز مدنظرش نیز کمتر می‌شود. امتیازی که شش ماه قبل حاضر بودند به ایران بدهند، الان نمی دهند و شش ماه دیگر امتیازی که الان حاضرند بدهند را نمی دهند.
وی در پاسخ به اینکه در این روند ممکن است آمریکا پایان برجام را اعلام کند؟ گفت: برجام برای آنها اعتبار می آورد، برای دیپلماسی چند جانبه گرایی. معتقدم پایان برجام اعلام نمی‌شود اما هر دو طرف ایران و آمریکا می‌دانند برجام دیگر به تغییرات بزرگ منجر نخواهد شد.
این کارشناس مسایل بین‌الملل در پاسخ به اینکه وزیر امور خارجه کشورمان اما همچنان در موضع‌گیری‌هایش درباره برجام نگاهی مثبت به برجام و توافق دارد و تاکید دارد که آمریکایی‌ها دنبال توافق هستند؟ با تاکید بر اینکه درباره ارزیابی آقای امیرعبداللهیان قضاوتی ندارم، گفت: شاید ارزیابی او این است که وقتی امتیاز بزرگ را آمریکا نمی‌دهد، برای ایران حفظ وضع موجود بهتر است. بحثی که گفته شد از سوی دولت که زمستان سخت اروپا نزدیک است هم ناشی از این تفکر است که تیم ایران منتظر این است که نقطه ضعفی از اروپا به دست آورد تا مذاکره را با امتیاز مدنظرش پیش ببرد.
قهرمان‌پور گفت: اعلام پایان برجام برای ایران و آمریکا هزینه دارد، دولت بایدن با شعار بازگشت به دیپلماسی سر کار آمده و اگر بخواهد خروج از برجام یا پایان آن را اعلام کند، دست برتر با ایران است و از طرفی ایران هم ضرورتی برای این کار نمی‌بیند چرا که با اعلام آن ممکن است مکانیسم ماشه فعال شود و تحریم ها برگردد.
