ایران: همزمان با انتشار اخبار امیدوارکننده ای چون آغاز واکسیناسیون علیه کووید19 معلمان و خبرنگاران از روز عید غدیر خم و اعلام اثر بخشی چشمگیر واکسن تولید مشترک ایران و کوبا در برابر واریانت دلتا و همچنین نتایج موفقیت‌آمیز آزمون بالینی واکسن کرونای نورا ساخت سپاه پاسداران اخبار نگران کننده‌ای نیز از وضعیت قرمز پایتخت به‌دلیل آنچه که پروتکل شکنی عنوان می‌شود، به گوش می‌رسد.
طبق دستور وزیر بهداشت گروه‌های جدید هدف همزمان با عید سعید غدیر شامل رانندگان ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهری، ریلی، جاده‌ای، دریایی و هوایی، زندانیان سراسر کشور، معلمین، خبرنگاران و بیماران دیابتی که در سامانه مربوطه ثبت شده‌‌اند و همچنین باقیمانده بیماران صعب‌العلاج و بیماران خاص و نادر واکسینه می شوند.
از طرفی با توجه به اینکه تزریق واکسن کرونا به مرز11 میلیون نفر نزدیک شده است اما رؤسای بیمارستان‌ها همچنان از طغیان موج پنجم کرونا در رسانه‌ها ابراز نگرانی کردند به طوری که وضعیت تهران در برابر موج بیماری کرونا خیلی وخیم است.
پیک پنجم لحظه به‌لحظه سخت‌تر می‌شود و زمزمه‌های اشباع کامل تخت‌های بستری، کمبودهای دارویی، معطلی‌های چند ساعته در اورژانس و تریاژ بیمارستان‌ها و احتمال خوابیدن مریض‌ها پشت درهای بیمارستان‌ها از سوی رؤسای بیمارستان‌ها آژیر قرمز را در پایتخت ایران به صدا در آورده است.
بستری تهران از مرز 10 هزار نفر گذشت
نادر توکلی معاون درمان ستاد کرونا در تهران به «ایران» می‌گوید: «شاخص‌ها در حوزه مراجعات سرپایی، بستری و بیماران بدحال نیازمند به دستگاه‌های ونتیلاتور بشدت افزایشی است. با وجود آنکه هنوز به قله موج پنجم کرونا نرسیده‌ایم تعداد بستری‌ها از مرز 10 هزار نفر در تهران عبور کرده است، برای همین تأکید داریم چنانچه استفاده از ظرفیت مراکز درمانی تأمین اجتماعی و نیروهای مسلح پاسخگو نباشد به‌سمت برپایی بیمارستان‌های صحرایی می‌رویم.» رئیس بیمارستان بقیة‌الله(عج) نیز از پر شدن ظرفیت بیش از 350 تخت این مرکز درمانی خبر داده و اعلام کرده که روزانه بیش از 600 بیمار کرونایی را بعد از 6 ساعت بستری برای ادامه درمان به منزل می‌فرستیم.»
وخیم شدن اوضاع تهران واکنش رئیس شورای شهر تهران را هم به‌دنبال داشته است. محسن هاشمی گفته است تعداد فوتی‌های روزانه کرونا در پایتخت از مرز 150 نفر عبور کرده و متأسفانه تعطیلات 6 روزه اثر بخشی نداشته که هیچ اثر منفی و عکس داشته است. او اعلام کرده است، ستاد کرونا در تهران با همکاری شهرداری آن باید هر چه سریعتر جلسه ویژه‌ای برای مقابله با این وضعیت تشکیل دهد. از چند روز گذشته تقاضا برای ورود مراکز ارتشی و شهرداری و سازمان‌های دیگر برای کمک به بیمارستان‌ها بالا گرفته است.
فرسودگی و خستگی مزمن کادر درمان در مقابله با کرونا
حمیـــد ســـوری رئیـــس کمیتـــه اپیدمیولوژی کشور می‌گوید: منابع و تجهیزات و وسایل مورد نیاز برای رسیدگی به بیماران کرونایی روبه پایان است و کادر درمان بخش‌های عفونی با فرسودگی و خستگی مزمنی در حال ارائه خدمات به بیماران کرونایی هستند. او به «ایران» می‌گوید؛ تنها ابلاغ پروتکل‌های بهداشتی در استان تهران کفایت نمی‌کند، سازمان‌های دیگر در یک و نیم سال گذشته یا تعطیل بوده‌اند یا دور کار! وقت آن رسیده پای کار بیایند و به حوزه پیشگیری، مداخله و حتی تهیه تجهیزات درمانی از جمله ایجاد تخت‌های بستری موقت، منابع اکسیژن و... به مراکز درمان کمک کنند.»
در همین زمینه دیروز رئیس بیمارستان سینا در تهران نیز به خبرگزاری ایسنا گفت: «من تقاضا دارم مراکز دیگر مانند مراکز ارتشی، شهرداری و... هم به داد بیماران و بیمارستان‌ها برسند. اگر تعداد بیماران مقداری بیشتر شود دیگر پشت در بیمارستان می‌مانند. «شرایط فعلی بیمارستان‌ها از هفته‌های قبل قابل پیش‌بینی بود. محمد طالب‌پور دوشنبه هفته گذشته به «ایران» اعلام کرده بود روزانه بیش از 180 بیمار کرونایی بستری داریم، اغلب این بیماران مریض‌های بدحال هستند و گاهی ساعت‌های طولانی در اوژانس و تریاژ برای خالی شدن تخت‌ها منتظر می‌مانند. برای همین به ناچار عمده درمان را به بخش سرپایی ارجاع دادیم و تزریق داروهای رمدسیویر را در کلینیک‌های سرپایی انجام می‌دهند.»
طالب‌پور درباره اینکه آیا تعطیلی ۶ روزه تهران تأثیری در کاهش بار مراجعات داشته است یا خیر؟ به ایسنا گفته است: فعلاً نمی‌توانیم قضاوت کنیم اما تعداد مریض‌هایی که در این روزهای تعطیل مراجعه کردند هر روز بیشتر از روز قبل بوده است. ما هنوز به قله پیک پنجم نرسیدیم و تعطیلی توانسته یک مقدار آن را عقب بیندازد، ولی نیاز به ارزیابی اپیدمیولوژیک دارد.
ضرورت بازبینی پروتکل‌های بهداشتی در مورد تهران
حمید سوری رئیس کمیته اپیدمیولوژی کرونا درباره وضعیت اپیدمیولوژیکی ویروس دلتا در تهران به «ایران» می‌گوید: وضعیت اپیدمی در تهران به شرایط نگران کننده‌ای رسیده و اغلب شهرهای استان وضعیت نامناسبی دارند. چرخش سریع ویروس کرونا با واریانت جهش یافته جدید منجربه این شده آمار مراجعه به بیمارستان‌ها بشدت بالا برود و فراوانی مرگ‌ها بیشتر شود. نگرانی‌ها به حدی رسیده که ما مجبور هستیم با اقدامات سریع و مداخلات اثرگذار بار را کم کنیم.
سوری در پاسخ به اینکه تعطیلی چند روزه تهران در کاهش بار ناشی از اپیدمی چه تأثیری دارد؟ عنوان می‌کند: این تعطیلی‌ها مسکن موقتی خواهد بود و نمی‌تواند آثار دراز مدت داشته باشد. اگر برنامه خاصی برای بعد از تعطیلات و به اجرا در آوردن تمام و کمال قواعد مربوط به تعطیلات نداشته باشیم اثربخشی آن بشدت پایین خواهد بود و هزینه هنگفتی به جامعه تحمیل می‌شود.
ما می‌بینیم با وجود پیک فزاینده جاده‌های منتهی به شمال انباشته از خودرو است، بزرگراه‌ها و خیابان‌ها پر ازدحام و تجمع بسیار بالایی در مراکز خرید شاهد هستیم. تعطیلی ادارات هم نه تنها کمکی به اپیدمی نمی‌کند بلکه این نوع فراغت برای کارمندان فرصتی را فراهم می‌کند که در خارج از فضای فیزیکی اداره دنبال کارهای عقب مانده‌شان بروند. بنابراین اینکه تهران را با شیوه هفته گذشته تعطیل کنیم اقدام هوشمندانه‌ای نیست و قطعاً فقط آسیب اجتماعی به جامعه می‌رساند و آتش اپیدمی همچنان خاموش نخواهد شد.
وی درباره اینکه چه عواملی موجب شد تهران با این شدت موج پنجم را تجربه کند، می‌گوید: رویکردهایی که برای کنترل اپیدمی داشتیم با مزمن شدن شرایط اثر بخشی‌شان روز‌به‌روز کم رنگ شده. نیاز است رویکردها و مداخلات دیگری را با حفظ اصول علمی پیاده کنیم. تنوع فرهنگی، تراکم جمعیت و رفت و آمد‌های متعدد در تهران باعث شده کنترل جمعیت در آن سخت باشد. اپیدمی به‌دلیل اینکه با رفتار و شیوه زندگی جامعه سر و کار دارد به‌دلیل مزمن شدن و خستگی مردم موجب شده اهمیت مسأله و حساسیت نسبت به اپیدمی در جامعه پایین بیاید.
وی در ادامه می‌افزاید: لازم است با اقدامات ضربتی مناسب فضای توأم با فرسودگی مزمن و خسته جامعه را به فضایی جدید تبدیل کرد، باید در سیاست‌ها و مداخلات و برنامه‌های پیشگیری از کرونا تجدید نظر جامعی داشته باشیم. مهم‌ترین آن بازبینی پروتکل‌های فعلی است که باید بازبینی شوند حتی نوشتن پروتکل یکدست کشوری برای کشور ما با این تنوع جغرافیایی و اجتماعی نمی‌تواند پاسخگو باشد و باید متناسب با شرایط هر استان و منطقه اصلاح شوند. اگر این اصلاحات صورت نگیرد همین پروتکل‌ها می‌توانند دست و پا گیر باشند و روند مدیریت و کنترل اپیدمی را کاهش دهند یا حتی اثر معکوس داشته باشند. استان‌ها باید متناسب با شرایط فرهنگی‌شان پروتکل‌ها را اصلاح کنند.»
تزریق واکسن احتمال مرگ را بسیار کاهش می‌دهد
سوری واکسیناسیون را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مداخلات فعال در کنترل اپیدمی می‌داند و تأکید می‌کند: تزریق واکسن احتمال مرگ را بسیار کاهش می‌دهد. نیاز است از پویش‌های مناسبی برای افزایش ظرفیت واکسیناسیون عمومی استفاده کنیم. نکته بعدی مشارکت بین بخشی است، وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی مستقر در تهران با توجه به شرایط موجود، خستگی پرسنل، فرسودگی شغلی و فشار یک و نیم ساله بخصوص افراد خط مقدم، به تنهایی قادر نیستند اپیدمی را مدیریت کنند؛ نه امکانات و تجهیزات مورد نیاز را دارند و نه کارکنان‌شان کفایت می‌کند.
سازمان‌هایی که از منابع ملی استفاده می‌کنند به‌دلیل دورکاری و تعطیلات کارایی زیادی در این مدت نداشتند، بنابراین با برنامه‌ریزی مناسب باید وارد شوند و بتوانند نقش مؤثری را در کنترل اپیدمی داشته باشند. تصور اینکه حوزه وزارت بهداشت همه کارهایش تخصصی است غلط است، کمتر از دوسوم خدمات بیماریابی و واکسیناسیون و سایر اقدامات پیشگیرانه غیر فنی است و نیاز به نیروی انسانی، خدمات اداری و اپراتور و... دارد که از عهده سایر کارکنان دولت هم برمی‌آید و باید با برنامه‌ریزی مناسب از رویکرد انفعالی یک و نیم ساله خارج شوند.
او با بیان اینکه اپیدمی و شرایط تهران قابل کنترل است به شرط آنکه لوازم و ابراز کافی برای این مدیریت اپیدمی حاصل شود، عنوان می‌کند: ما برای واکسیناسیون خانه‌به خانه در محلات نیاز به وسایل نقلیه داریم، نیاز داریم پایگاه‌های محلی برای دسترسی آسان مردم ایجاد کنیم و در کنار اینها با افزایش واکسیناسیون به سطحی از ایمنی در جامعه برسیم. تصور نکنیم مسأله مدیریت اپیدمی به شکل مزمن باید توسط وزارت بهداشت انجام شود، این مسأله ملی است و همه سازمان‌ها باید به داد وزارت بهداشت برسند.
وقت آن نیست سایر سازمان‌ها با دورکاری و تعطیلی کار کنند، وقتش رسیده که وارد این عرصه شوند و بتوانند با یک هماهنگی و همکاری مشترک اپیدمی را کنترل کنند. تجربه‌ای که در استان سیستان در تیرماه داشتیم که ارتش و سپاه و سایر سازمان‌ها وارد کار شدند نشان می‌دهد اگر همراهی شکل بگیرد قطعاً می‌توانیم بار اپیدمی را تا حد زیادی کاهش دهیم.
ما جزو 10 کشور دنیا از لحاظ بار ناشی از بیماری هستیم در حالی‌که برنامه و ابزار داریم ولی باید از ظرفیت سایر سازمان‌ها استفاده مطلوب شود. لازم است ضمن اینکه دستور‌العمل‌ها را تجدید نظر می‌کنیم در اجرا و نظارت بر مقررات هم کوشا باشیم. تعطیل کردن به تنهایی پاسخگوی مشکلات نیست. ابلاغ پروتکل‌ها کفایت نمی‌کند. تلاشی که متناسب با مدیریت علمی درست نباشد هدر دادن انرژی و عدم گرفتن نتیجه مناسب خواهد بود. نسخه‌های قبلی در شرایط حاضر برای مدیریت اپیدمی جوابگو نیست.
تأثیر صددرصدی واکسن «پاستوکووک» در پیشگیری از فوتی‌های کرونا
روز گذشته همچنین رئیس انستیتو پاستور ایران با رئیس انستیتو فینلای کوبا در نشست مشترکی به ابهامات موجود حول و حوش واکسن تولید مشترک ایران و کوبا پاسخ دادند. پروفسور ویسنته ورز بنکومو رئیس انستیتو فینلای کوبا در این نشست به صراحت اعلام کرد که با وجود شرایط سخت سفر به ایران آمده است که به شبهات پاسخ دهد و این پیام را به مردم بدهد که همکاری‌های ایران و کوبا بخوبی در حال پیشرفت است.
در این جلسه علیرضا بیگلری رئیس انستیتوپاستور ایران، گفت: کارآزمایی واکسن در کوبا در مقابل واریانت‌های واکسن گریز نشان داد که اگر جهش‌های قابل توجه داشته باشیم کافی است تا دوز یادآور تزریق شود تا کارایی واکسن به ۹۱.۲ درصد برسد و در ۷۵ درصد موارد جلوی انتقال را گرفته و در ۱۰۰ درصد موارد از مرگ و میر جلوگیری می‌کند و اکنون توجه جهانی معطوف این واکسن است.
رئیس انستیتوپاستور ایران با بیان اینکه در حدود ۱۲۰ هزار دوز واکسن تحویل وزارت بهداشت دادیم که طی این روزها تزریق آن در کشور آغاز می‌شود، گفت: اواخر این ماه یا اوایل شهریور که نتایج کارآزمایی بالینی ایران هم تحلیل شود، ما مجموعاً اطلاعاتمان را به سازمان بهداشت جهانی ارائه می‌دهیم تا تأییدیه سازمان بهداشت جهانی را بگیریم. مسلماً اولویت اول تأمین نیاز واکسن در دو کشور است.
بیگلری ادامه داد: برنامه‌ریزی نصب خط صنعتی اولمان نیز در شهریورماه تمام می‌شود و از اوایل پاییز بتوانیم از این خط که ظرفیت اسمی تولید ماهی ۳ میلیون دوز دارد، استفاده کنیم و در انتهای پاییز هم امیدواریم خط دوم به بهره‌برداری برسد که آن هم ظرفیت مشابه دارد. در این بین اگر به واکسن نیاز داشته باشیم چون جمعیت کوبا از ما کمتر است؛ هرچه در کوبا تولید شود نصفش به ایران تعلق می‌گیرد تا وقتی که خودمان ظرفیت تولیدمان کفاف نیازمان را بدهد.
رئیس انستیتوفینلای کوبا گفت: این همکاری مشترک بر پایه واکسنی است که در کوبا «سوبرانا۲» تولید و نامیده می‌شود و «پاستوکووک» که در ایران تولید و استفاده می‌شود و هدفگذاری این واکسن پیشگیری از بیماری و حتی پیشگیری از انتقال عفونت است.
الان خوشحالم بگویم که توانستیم فاز سه کارآزمایی بالینی در کوبا را با موفقیت به پایان برسانیم و خیلی خوشحالم که اثربخشی واکسن در کشور کوبا و در کارآزمایی بالینی سوم ۹۱.۲ درصد نشان داده شده است. ۹۱.۲ درصد پیشگیری از فرم‌های علامتدار بیماری است و خوشحالم که این واکسن تا ۷۵ درصد در پیشگیری از عفونت و انتقال بیماری اثر داشته است.
وی در ادامه تأکید کرد: چیزی که انتظار داشتیم این بود که واکسن بی‌خطر باشد که نتایج فعلی ما هم این را نشان می‌دهد. از این نظر که ما واکسن کونژوگه را که پلتفرم تولید واکسن است به‌صورت معمول در کودکان هم استفاده می‌کنیم که نشان می‌دهد واکسن بی‌خطری است.
به همین دلیل هم ما فاز یک و دو این واکسن را در کودکان در کشور کوبا آغاز کردیم و خوشبین هستیم که تا آخر تابستان بتوانیم نتایج مطالعه روی کودکان را هم داشته باشیم و این برای افرادی مثل من که پدربزرگ هستم خوشحال کننده است که بتوانیم بچه‌های خود را از پاییز به مدرسه بفرستیم.
ویسنته گفت: خیلی خوشحال هستم که بگویم بعد از انجام فاز یک و دو کارآزمایی بالینی در استفاده از تک دوز سوبرانا پلاس در افرادی که سابقه ابتلای قبلی به بیماری داشتند افزایش معناداری دارد و ۱۰۰ برابر افزایش آنتی بادی در بدن این افراد اتفاق می افتد.
