بیش از یک ماه است که بورس اوراق بهادار چندان با رنگ سبز میانه خوشی ندارد و در این روزها سبزی را فراموش کرده و قرمزپوش شده است. شاخص بورس که از ابتدای سال جاری با یک شروع توفانی طی چهار ماه از شاخص 500 هزار واحدی از شاخص دو میلیون واحدی عبور کرده بود، حالا و طی یک ماه گذشته به کمتر از یک میلیون و 600 هزار واحد رسیده است.

 

بازاری که تا دیروز 16 میلیون مشتری پروپاقرص داشت حالا کم‌کم با نگرانی‌های ایجاد شده در حال انفعال مشتری‌های فعالش است. سهامدارانی که البته خیلی‌های آنها تا همین چند ماه قبل به گواهی آمار نه تنها هرگز در بازار سرمایه داد و ستدی نکرده بودند که شاید حتی فکرش را هم نمی‌کردند روزگاری بخش قابل توجهی از نقدینگی خود را در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کنند. حالا این سهامداران احساس می‌کنند به اصطلاح بورس‌بازها بازار روی خرسی خود را به آنها نشان داده و حالا سهامداران تازه‌وارد هم کمی نگرانند و البته شاید کمی عصبی.

 

در این میان اخباری از دولتی‌ها و مجلسی‌ها به گوش می‌رسد که نشان از اتفاقاتی مثبت برای بازار سرمایه دارد. علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری روز گذشته خود گفت: قرار است یک درصد از دارایی‌های صندوق توسعه ملی در جهت پایداری بازار بورس قرار گیرد. از سوی دیگر روز گذشته زمانی که خبرنگار جام‌جم برای پیگیری وضعیت بازار سرمایه با مسؤولان این سازمان تماس گرفت اکثر آنها یا پاسخگوی تلفن‌های خود نبوده یا همگی در جلسه مجلس حضور داشتند؛ موضوعی که نشان می‌دهد مجلس به موضوع بورس ورود کرده و در پی یافتن راهکارهایی برای اصلاح وضع موجود است.

 

رونق حضور مردم در بازار سرمایه برای هر اقتصادی از منظر افزایش مشارکت مردم در مالکیت بنگاه‌ها و به جریان‌افتادن نقدینگی در بازار سرمایه، به جای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های غیرمولدی مانند ارز و سکه نه تنها ایراد نیست بلکه باید موجب خوشحالی و امیدواری باشد. اما این موضوع زمانی همراه با نگرانی می‌شود که مسائل جانبی و غیراقتصادی در این بازار افزایش یافته و پررنگ شود. در این شرایط بازگرداندن آرامش به بازار سهام که حالا دیگر به دلیل افزایش سهامداران از دایره محدود فعالان حرفه‌ای بازار سرمایه خارج شده و بخش مهمی از جامعه را دربرگرفته است، اهمیت بسزایی دارد.

 

با این حال تجربه بورس‌های مختلف در دوره‌ها و مقاطع زمانی متفاوت در ایران و جهان نشان می‌دهد هرگاه نظارت بر بازار سهام دقیق و البته حرفه‌ای و با رعایت اصول این بازار صورت گرفته و نااطمینانی‌ها در بازار کاهش یافته است، فعالان بازار نیز حرفه‌ای‌تر عمل کرده و در این میان، میدانی برای یکه‌تازی شایعه‌سازانی که صرفا به دنبال کسب سود خود و مجموعه فعال در آن هستند، نخواهد ماند. یعنی هر چقدر تعداد ورود دروغ‌پردازان و افراد بی‌اطلاعی که مدعی آگاهی هستند به این بازار بیشتر شود تردیدها نیز افزایش خواهد یافت.

 

بااین‌حال به نظر می‌رسد رفته‌رفته سهامداران بازار سرمایه که سن حضور بخش قابل‌توجهی از آنها از چند ماه هم تجاوز نمی‌کند در حال کسب تجربه بوده و روزهایی بهتر در انتظار سهامداران ایرانی خواهد بود. جام‌جم در گفت‌وگویی با کارشناسان به دنبال پاسخ به سه سوال بوده است:

دلیل ریزش بازار در یک ماه اخیر چه بود؟

 

چندی پیش شاخص بازار سرمایه مانند یک فواره قدرتمند بالا می‌رفت و مردم یک‌باره وارد این بازار شدند. اغلب مردم با این فرض که می‌توانند از بورس درآمد زیادی کسب کنند، وارد این بازار شدند و کد بورسی دریافت کردند، اما در آن زمان متوجه نبودند این حرکت فواره‌ای صعود به‌زودی نزول را هم تجربه خواهد کرد. به نظر می‌رسد نقدینگی زیادی که در جامعه وجود دارد، عامل اصلی نوسان در هر بازاری است. نقدینگی‌ای که وارد بورس شده بود و توانسته بود این بخش را رونق دهد، حالا به سمت بازارهای دیگر حرکت کرده است.

 

اگر دولت از قیمت‌گذاری دستوری فاصله بگیرد و عرضه سهام در بازار بورس را بیشتر کند، آینده خوشی در انتظار سهامداران خواهد بود. به‌بیان‌دیگر اکنون بهترین فرصت تأمین مالی شرکت‌هاست و دولت می‌تواند در بخش‌های پالایشی، پتروشیمی، مخابرات و خودروسازی که برای انجام طرح‌های خود نیازمند نقدینگی است، این نقدینگی را از طریق بازار سرمایه تأمین کند. اگر دولت بخواهد با اعمال قیمت‌های دستوری و پایین نگه‌داشتن نرخ ارز، قیمت‌ها را مدیریت کند جهش فنر قیمتی با سرعت بیشتری پرتاب خواهد شد.

 

به افرادی که قصد دارند وارد بازار سرمایه شوند، پیشنهاد می‌شود از پس‌انداز خود برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس استفاده کنند. بورس ذاتا یک بازار کاملا نوسان محور است و افراد نباید با فروش خانه و دارایی خود به‌منظور کسب سود بیشتر به این بازار ورود کنند.

 

متاسفانه تبلیغات نادرست و تشویق مردم برای ورود به بورس باعث شد افراد زیادی که تجربه کافی در این زمینه ندارند وارد این بازار شوند. ورود این افراد باعث شد خریدهای هیجانی به اوج خود برسد و برخی افراد از سرمایه اصلی ضرر کنند. به نظر می‌رسد بی‌مدیریتی و بی‌تصمیمی عامل اصلی ریزش شاخص کل در بازار سرمایه باشد.

 

به نظر می‌رسد در نیمه دوم سال به دلیل نوسانات ارزی بازار سرمایه با رشد شاخص همراه شده و بازار روند صعودی داشته‌باشد.

 

اکنون بورس، بازار بسیار ارزنده‌ای است اما این به آن معنا نیست که افراد غیرمتخصص بتوانند با هر دانشی وارد آن شوند و سود کسب کنند. به این افراد پیشنهاد می‌شود اگر اطلاعات کافی ندارند وارد این بازار نشوند و اگر سهامدار در این بازار هستند با باز شدن نمادها اقدام به فروش هیجانی به منظور تامین نقدینگی نکنند و به سرمایه‌های خود چوب حراج نزنند.

 

 

​​​​​​​ذات بازار سرمایه نوسان پذیر است و صعود و نزول باشتاب آن دوامی نخواهد داشت. رشد، اصلاح، صعود و نزول در هر بازاری وجود دارد و به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک بازار سرمایه به ثبات برسد. با توجه به افزایش نرخ دلار و سایر فاکتورهای دیگر اقتصادی، زمانی که گزارش‌های شش‌ماهه و 9 ماهه شرکت‌ها منتشر شود با توجه به این شرایط بازار دوباره روند خود را پیدا خواهد کرد.

 

به نظر می‌رسد بازار به تعادل خواهد رسید و از رفتارهای پرشتاب صعودی و نزولی فاصله بگیرد. همان‌طور که صعود در چند ماه پیش باشتاب بود، نزول‌هایی هم که اکنون اتفاق می‌افتد، جنبه ادامه‌دار ندارد و بازار در آینده‌ای نزدیک جایگاه خود را پیدا خواهد کرد.

 

هر بازاری به تخصص نیاز دارد. اگر مردم در زمینه بازار سرمایه تخصص ندارند، حتما باید از طریق شرکت‌های سبدگردان و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وارد شوند. اقدامی که دولت در این زمینه باید انجام دهد، این است که در همه سطوح به آموزش و فرهنگ‌سازی اقدام کرده و مردم را با ریسک بازار آشنا کند.