روزنامه شهروند: اتاق بازرگانی ایران و ترکیه از کاهش ۹۹درصدی صادرات نفتی ایران به ترکیه خبر می‌دهد. حجم مبادلات تجاری دو کشور به‌شدت کاهش یافته است. ترکیه با وجود تبلیغ برای صنعت گردشگری خود مایل به پذیرش شهروندان ایران نیست.
تجارت با چین، اتحادیه اروپا و ترکیه در گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران مورد ارزیابی قرار گرفته است. این ارزیابی نشان می‌دهد تجارت با ترکیه بیشترین افت را در بازه زمانی مورد بررسی به ثبت رسانده است. پس از آن چین و سپس اتحادیه اروپا افت تجارت را در نیمه نخست ۲۰۲۰ تجربه کرده‌اند. نکته جالب در این آمار، صادرات نفت ایران به این سه مقصد بود.
ارقام صادرات نفت به چین، اتحادیه اروپا و ترکیه حکایت از آن دارد که چین و ترکیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، نفت کمتری از ایران خریداری کرده‌اند، اما اتحادیه اروپا خرید نفت از ایران را افزایش داده است. البته آمار اعلام‌شده از صادرات نفت ایران نشان می‌دهد ارزش صادرات این کالا چندان قابل توجه نیست. فروش نفت ایران پس از تحریم‌های آمریکا با کاهش قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو شده است. مشتریان نفت ایران به واسطه تحریم‌ها و هراس از جرایم ناشی از خرید نفت ایران تمایلی به خرید این کالای ایرانی نشان ندادند. البته این تنها دلیل افت صادرات نفت ایران در این دوره نیست. در ٦ ماه نخست ۲۰۲۰ شیوع ویروس کرونا نیز تجارت نفت در سراسر جهان را تحت‌تأثیر قرار داد.
قیمت نفت در بازار جهانی با افت قابل ملاحظه‌ای به‌ویژه در ماه‌های ابتدایی شیوع این بیماری روبه‌رو شد و حتی در مقطعی نیز منفی شد، بنابراین تجارت این کالا نه‌تنها در ایران که در تمام دنیا کاهش یافت. دو دلیل عمده کاهش صادرات نفت ایران در این بازه زمانی به تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا برمی‌گردد.مهرداد سعادت، رئیس اتاق بازرگانی ایران و ترکیه می‌گوید شیوع بیماری کرونا صادرات ایران به ترکیه را در مجموع حدود ۸۵درصد کاهش داده است.
اتاق بازرگانی ایران و ترکیه علت کاهش چشمگیر این مبادلات را کاهش ارزش صادرات کالایی ایران به ترکیه دانسته و مهم‌ترین عامل آن را افت بیش از ۹۹درصدی صادرات کالاهای نفتی ایران به این کشور عنوان کرده است.روشن نیست که آیا توقف صادرات گاز ایران به ترکیه نیز در این محاسبه منظور شده است یا خیر. صدور گاز ایران به ترکیه دوازدهم فروردین‌ماه پس از انفجار خط لوله انتقال گاز در خاک ترکیه متوقف شد و سه ماه بعد پس از تعمیرات این خط لوله در تیرماه از سرگرفته شد.
در ٦ ماه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی (بهمن تا تیر ماه) حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه نسبت به مدت مشابه سال پیش ۷۳درصد کاهش داشته است. بیشترین ارزش صادرات کالایی ایران به ترکیه مربوط به صادرات پلاستیک و اجزای آن بوده است. ایران در مجموع ۴۱۷میلیون دلار از کل صادرات خود به ترکیه درآمد داشته است. این درحالی است که ارزش صادرات ایران به ترکیه در مدت مشابه سال قبل ماهانه حدود ۴۰۳میلیون دلار بود. ترکیه که یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری ایران به شمار می‌رود، سال ۹۸ در مجموع ۶میلیارد و ۴۶میلیون دلار از ایران کالا وارد کرده بود.
نکته جالب توجه این است که واردات کالایی ایران از ترکیه در ٦ماه نخست سال‌جاری میلادی تنها ۴۵درصد کاهش داشته است. ایران کالاهایی ازجمله دیگ‌‌های بخار آب گرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزا و قطعات آن را از ترکیه وارد کرده است.اما رئیس اتاق بازرگانی ایران و ترکیه می‌گوید پس از بازگشایی مجدد مرزها، تجارت دو کشور «افزایش شدیدی داشته و بازرگانان سعی می‌کنند تا کاهش حجم تجارت ناشی از کرونا را جبران‌کنند». ترکیه پس از شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران مرزهای خود با ایران را بست. درحالی‌که مرز هوایی دو کشور هنوز گشوده نشده است، گذرگاه زمینی بازرگان پانزدهم خرداد بازشد.
گمرک بازرگان در شمال آذربایجان‌غربی یکی از مبادی سه‌گانه تجارت مرزی ایران و ترکیه است که به صورت شبانه‌روزی فعال‌است. این گذرگاه دروازه ورود ایران به کشورهای اروپایی به شمار می‌رود و در فاصله یک کیلومتری شهر بازرگان از توابع شهرستان ماکو در آذربایجان‌غربی قرار دارد. با گذشت دو ماه از بازگشایی مرز بازرگان، كامیون‌های ایرانی همچنان روزها و گاه یک هفته در صف‌های طولانی پشت این گذرگاه منتظر ورود به خاک ترکیه می‌مانند. ایران خواستار افزایش تعداد ساعات کاری گمرک ترکیه برای تسهیل ورود کامیون‌های باری این کشور به خاک ترکیه است. مرز هوایی دو کشور نیز هنوز باز نشده است.
جلال ابراهیمی، رئیس خانه اقتصاد ایران و ترکیه به خبرگزاری ایسنا گفته است صنعت توریسم و گردشگری ترکیه یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تأثیرگذار اقتصاد این کشور است و ترکیه حتی با وجود شیوع کرونا تلاش کرد در کوتاه‌ترین زمان ممکن شرایط بازگشت توریست‌ها به این کشور را فراهم کند، اما مسافران ایرانی هنوز اجازه ندارند وارد ترکیه شوند.ترکیه سال گذشته میلادی حدود ۴۵میلیون گردشگر خارجی داشت و از صنعت توریسم بیش از ۲۴میلیارد دلار درآمد ارزی کسب کرد. وزارت گردشگری ترکیه گردشگران ایرانی را دومین گروه بزرگ گردشگران خارجی شهر استانبول معرفی کرده بود.
اما حالا جلال ابراهیمی به ایسنا گفته است: «تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی یا افرادی که شغل یا سرمایه‌گذاری در ترکیه دارند، در هفته‌های گذشته با مشکل جدی مواجه شده‌اند تا جایی که تنها راه رفت‌وآمد آنها هواپیمایی قطر بوده که این شرکت نیز اصرار به فروش رفت و برگشت بلیت دارد و همین امر در کنار افزایش ساعت پروازها، هزینه‌ای جدی برای ایرانی‌ها به وجود آورده است.»با وجود رایزنی‌های ایران مرز هوایی دو کشور هنوز بسته است. رسانه‌های ایران که احتمال ازسرگیری پروازهای ایران−ترکیه را از بیست‌وپنجم مرداد مطرح کرده بودند، حال اخبار تأییدنشده‌ای از احتمال ازسرگیری این پروازها از یازدهم شهریور منتشر کرده‌اند.
رئیس خانه اقتصاد ایران و ترکیه می‌گوید فراهم‌کردن شرایط سفر شهروندان ایرانی به ترکیه نیازمند مذاکرات جدی میان مقامات ایران و ترکیه است تا همان‌طور که شهروندان بسیاری از کشورهای درگیر با کرونا به ترکیه سفر می‌کنند، شرایط برای شهروندان ایران نیز فراهم شود.
