مهتاب جودکی در روزنامه شهروند نوشت: مسئولان کاخ می‌گویند آلبوم سرقت نشده و فقط گم شده است.
عکس‌های ناصرالدین‌شاه گم شده و هیچ‌کس نمی‌داند کجاست. این اتفاق اواخر اسفند ٩٨ رخ داده و مسئولان تازه از آن حرف زده‌اند. خبر چنان غیرقابل باور است که از دو روز پیش همه در انتظار تکذیب آن یا پیداشدن آلبوم ناصرالدین‌شاه قاجارند اما مدیر مجموعه جهانی کاخ گلستان ماجرا را تأیید کرده: «اواخر اسفند سال ۹۸ امیناموال آلبوم‌خانه کاخ گلستان در آخرین انبارگردانی خود متوجه شد یک آلبوم ناصری حاوی ۱۰۰ قطعه عکس کوچک در قفسه نیست.»
این آلبوم که حاوی اولین تصاویر ثبت‌شده در ایران است، درحالی گم شده که آلبوم‌خانه سلطنتی از بخش‌های غیرقابل بازدید عموم کاخ گلستان بوده و ورود به آن حتما باید با مجوز از سوی سازمان میراث فرهنگی و مدیریت مجموعه صورت بگیرد.
پای پلیس اینترپل و قوه‌قضائیه هم به قضیه باز شده اما به گفته مسئولان کاخ آلبوم سرقت نشده و فقط گم شده است. این نخستین‌بار نیست که اشیای ارزشمند کاخ جهانی ناپدید می‌شوند و از بین می‌روند، چنانکه ١٠سال پیش قدیمی‌ترین ظرف انیمیشن جهان گم شد و دست‌آخر در گوشه دیگری از فضای موزه‌ای پیدا شد و ٥سال قبل، دو گلدان نفیس در جریان یک فیلمبرداری در کاخ گم شدند، هیچ‌وقت پیدا نشدند و مسئولان هیچ توضیحی درباره آنها ندادند.
سوال این است: چطور ممکن است یک یا چند آلبوم نفیس بزرگ در ساختمانی که هرشب بعد از پایان کار موزه پلمپ می‌شود، زیرنظر دوربین‌های امنیتی و پیش چشم یگان حفاظت، ناگهان غیب شود؟ هیچ‌یک از مسئولان پاسخ درستی به «شهروند» نمی‌دهند؛ معاون میراث فرهنگی تا پاسی از شب در جلسه است، مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی می‌گوید موضوع را باید از خود مدیریت کاخ پیگیری کرد، مدیر کاخ هم گفت‌وگو را به فردا موکول می‌کند و مدیر پیشین هم حاضر به صحبت درباره وضع آشفته مخزن نیست.
شاید ٣ آلبوم گم شده باشد
روز دوشنبه ایسنا خبر داد که «به تازگی مسئولان مجموعه جهانی کاخ موزه گلستان متوجه شده‌اند یکی از آلبوم‌های تاریخی کاخ گلستان که از آلبوم‌های غنی این مجموعه و متعلق به دوره ناصری (قاجار) بوده، مفقود شده است.» آفرین امامی، مدیرمجموعه جهانی کاخ گلستان هم تأیید کرد و گفت که «احتمالا آلبوم لابه‌لای اشیای دیگر قرار دارد.» با اینکه اصل موضوع تأیید شده بود، مدیر کاخ اعلام کرد ماجرا برای رسیدن به جزئیات در دست بررسی است و از میان مسئولان کسی به‌طور رسمی تأیید نکرد که در کاخ بزرگ چیزی گم شده است. درنهایت صبح دیروز امامی در گفت‌وگو با شبکه خبر این موضوع را تأیید کرد و معلوم شد آلبوم گمشده، مجموعه شخصی ناصرالدین‌شاه قاجار است که بخشی از آنها تا به‌حال به نمایش درنیامده‌اند.
مدیرمجموعه میراث جهانی کاخ گلستان در آخرین اظهاراتش چنین توضیحی درباره ماجرا داده است: «اواخر اسفند سال ۹۸ امیناموال آلبوم‌خانه کاخ گلستان در آخرین انبارگردانی خود متوجه شد یک آلبوم ناصری حاوی ۱۰۰ قطعه عکس کوچک در قفسه نیست، این موضوع را به من اعلام کرد. بلافاصله برای پیشگیری از موضوعات سوء‌بعدی، اقدامات حقوقی انجام شد. با واحدهای ذی‌صلاح وزارتخانه، پلیس اینترپل و قوه‌قضائیه نیز در این زمینه مکاتباتی انجام دادیم، حتی مشخصات و تصاویر اثر نیز برای پلیس اینترپل ارسال شد.»
به گفته او، با بررسی یگان حفاظت میراث فرهنگی مشخص شد هیچ نشانه‌ای مبنی بر سرقت اثر وجود ندارد و برای بررسی موضوع، کمیته‌ای متشکل از اداره کل موزه‌ها، نماینده مدیریت کاخ گلستان، یگان حفاظت میراث فرهنگی و نماینده ذی‌حسابی و اداره کل امور مالی وزارتخانه به منظور انبارگردانی رسمی تشکیل شده و انبارگردانی آغاز شده است: «با توجه به اینکه حجم آثار زیاد است، انجام این کار زمان‌بر است و ما نمی‌توانیم درباره مفقود شدن اثر تا پایان انجام آن نظر قطعی اعلام کنیم.» بر این اساس نظر قطعی درباره مفقود شدن آلبوم ناصری که تاکنون برای نمایش در هیچ نمایشگاهی از مخزن خارج نشده بعد از پایان انبارگردانی رسمی اعلام می‌شود.
همه مدیران کاخ مقصرند
فرزانه ابراهیم‌زاده، پژوهشگر تاریخ معتقد است نه فقط مدیر فعلی بلکه تمامی مدیران کاخ گلستان مقصرند، چراکه در تمام این سال‌ها هیچ‌وقت کاری اساسی برای مستندسازی داشته‌های مجموعه نکرده‌اند و سوء مدیریت همیشه ادامه داشته است. او می‌پرسد: «اصلا چرا باید یک آلبوم گم شود؟ آن هم با این همه دوربین امنیتی با استاندارد یک مجموعه ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو. مگر به همین راحتی است؟ اصلا نمی‌توان باور کرد.»
این پژوهشگر تهران توضیح می‌دهد: «موضوع این است که از اسفند تا مرداد که خبر درز پیدا کرده حتما مجوز انبارگردانی از کاخ موزه گلستان صادر شده و این اتفاق در چند ماه گذشته رخ داده است و به نظر نمی‌رسد با حجم انبارهای مربوط به آلبوم‌خانه این موضوع تا الان به پایان نرسیده باشد اما علت خودداری سازمان میراث فرهنگی و مجموعه جهانی کاخ گلستان از اعلام قطعی آن مشخص نیست.»
او با گله از پنهانکاری‌ها می‌گوید: «یک گلدان نفیس هم چند وقت پیش شکسته و آنها صدایش را در نیاورده‌اند و حالا ماجرای گم شدن آلبوم پیش آمده. با اینکه ممکن است طبق حرف مدیریت کاخ این آلبوم پیدا شود اما مخزن کاخ آن‌قدر آشفته است که این ماجرا مدام تکرار می‌شود. مثل اتفاق گم شدن قدیمی‌ترین ظرف انیمیشن جهان که از کاوش‌های شهرسوخته به دست آمده بود. با این حال آلبومی به آن بزرگی که دیده بودم، به راحتی نمی‌تواند از کاخ بیرون بیاید. به علاوه که لایه‌های امنیتی کاخ بسیار قوی است و حتی محققان هم با چندین امضا و مجوز می‌توانند به آلبوم‌خانه بروند. با همه اینها این اتفاق بسیار تأسف‌آمیز است.»
درباره آلبوم گمشده
صحبت از گم‌شدن یکی از نفیس‌ترین مجموعه‌های عکاسی سراسر جهان است که طبق گفته مدیران کاخ گلستان باید دوباره در آلبوم‌خانه پیدا شود. این‌طور که ابراهیم‌زاده توضیح می‌دهد این بخش از کاخ گلستان که بیشتر جنبه پژوهشی دارد، غیرقابل بازدید عموم است و ورود به آن تنها با مجوز سازمان میراث فرهنگی و مدیریت مجموعه ممکن است. به گفته این پژوهشگر در دوره‌ای حتی اگر مدیریت مجموعه صلاح نمی‌دانست می‌توانست اجازه ورود سازمان را هم لغو کند.
آلبوم‌خانه سلطنتی کاخ گلستان یکی از بزرگ‌ترین آلبوم‌خانه‌های سلطنتی در جهان و از نوادر میراث فرهنگی ایران است که در دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار شکل گرفت. در این آلبوم‌خانه، ٤٢هزار و ٥٠٠ قطعه عکس تاریخی و چند‌هزار نگاتیو شیشه‌ای از دوره قاجار نگهداری می‌شود که تنها بخش کمی از آنها در سال‌های دور و به صورت محدود منتشر شده‌اند. بخشی از این عکس‌ها متعلق به آلبوم اختصاصی ناصرالدین‌شاه بوده که تصاویری است که خود او از خود و اعضای حرم گرفته است. در میان عکس‌ها یک مجموعه عکس اختصاصی قرارداشته که ناصرالدین‌شاه شخصا آنها را گرفته بود.
ساختمان این آلبوم‌خانه در یکی از ساختمان‌هایی که در دوره پهلوی ساخته شده است قراردارد که پیش از این ورودی کاخ معروف نارنجستان خوابگاه اصلی ناصرالدین‌شاه بود. این کاخ که محل اتصال بخش رسمی کاخ گلستان با اندرون سلطنتی بود به نوشته بسیاری چون اعتمادالسلطنه بسیار زیبا و نفیس بود. مظفرالدین‌شاه نیز در دی ۱۲۸۵ در همین کاخ درگذشت. نارنجستان در اوایل دوره پهلوی اول تخریب شد و محل آن را بخشی از باغچه گلستان کردند. در‌سال ۱۳۳۹ به دلیل سفر ملکه الیزابت دوم، ملکه انگلستان ساختمانی را ساختند که به ساختمان الیزابت معروف شد. بعد از انقلاب و با ساماندهی کاخ محل آلبوم‌خانه سلطنتی به اینجا منتقل شد.
