به گواه تاریخ اختراع چرخ تحولات زیادی را در زندگی بشر پدید آورده و از مهم‌ترین اختراعات انسان محسوب می‌شود، چرخی که بدون استثنا زندگی تمام انسان‌ها روی کره‌زمین را راحت‌تر کرده است و البته گاهی تجمع این چرخ‌ها در کنار هم خطرناک هم شده ، مانند دوچرخی که اساس حرکت موتورسیکلت را ایجاد کرده است. موتورسیکلت‌ها کمتر از دو قرن پیش با نام دوچرخه موتوری در میان مردم شناخته می‌شدند و آلمان اولین کشوری بود که این وسیله را به‌کار گرفت و خیلی زود اختراعش را در سراسر جهان فراگیر کرد. 

 

موتورسیکلت طی کمتر از دو قرن تغییرات زیادی کرد و از بدنه‌ای چوبی با سرعتی حداکثر ۲۰ کیلومتر بر ساعت به انواع مختلفی رسید که سرعت‌های سرسام آوری دارند. این وسیله اما در کشور ما روایت دیگری دارد و تنها عده معدودی از سر علاقه به موتورسیکلت و سرعت به سراغ آن می‌روند و البته قبلش هم باید هفت خوان رستم را برای دریافت مجوز طی کنند. عمده استفاده کنندگان از موتورسیکلت در ایران به دلایلی مانند عدم محدودیت برای ورود به محدوده طرح‌های ترافیکی، کم بودن نظارت بر موتورها، امکان تردد سریع‌تر در ترافیک، ارزان بودن و ... به سراغ این وسیله رفته‌اند و همین دلایل هم مشکلات زیادی را در جامعه ایجاد کرده است که عبور از پیاده‌رو، آلودگی‌هوا، آلودگی صوتی، عبور در خلاف جهت و مسیرهای ممنوعه و ... از جمله آنهاست و البته مهم‌ترین خطر که زنگ خطرش برای موتورسیکلت سواران هم به صدا درآمده، خطری است به نام خطر مرگ!

 

 

برابر آمارها حدود یک سوم تصادفات در کشور مربوط به موتورسیکلت‌هاست، موضوعی که سردار تقی مهری، رییس پیشین پلیس راهور ناجا نیز آن را تایید کرده و گفته بود:‌ «حدود یک سوم تصادف‌های در سطح کشور مربوط به موتور سیکلت است و به همین دلیل باید برای ارتقا فرهنگ استفاده صحیح از این وسیله تلاش و با اجرا و رعایت دقیق مقررات از آسیب‌های مختلف در این حوزه جلوگیری شود.»

 

در این میان همانطور که قابل پیش‌بینی هم هست، تعداد موتورسیکلت‌ها در کلانشهرهای کشور بیشتر هم هست تا جایی که به گفته رییس مرکز شماره گذاری و تعویض پلاک پلیس راهور ناجا در سال جاری تعداد شماره‌گذاری موتورسیکلت‌های نوشماره ۳۵ درصد افزایش داشته و برابر آمارها ۵۶ درصد از کل موتورسیکلت‌های کشور به ترتیب در تهران بزرگ، خراسان رضوی، اصفهان، فارس و خوزستان تردد می‌کنند که در این میان حدود ۲۱ درصد از کل موتورسیکلت‌های کشور هم مربوط به پایتخت است.

 

آمار دقیق‌تر موتورسیکلت‌ها را پلیس راهور ناجا اینطور اعلام کرده است:‌ «تهران بزرگ با حدود دو میلیون دستگاه موتورسیکلت، خراسان رضوی یک میلیون و ۳۰۰هزار  دستگاه، اصفهان یک میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه، فارس ۹۱۶ هزار دستگاه و خوزستان ۵۶۴ هزار دستگاه». استفاده از این موتورسیکلت‌ها نیز همانطور که گفته شد، ریشه اجتماعی و اقتصادی هم دارد، موضوعی که پلیس نیز به آن اذعان دارد و سردار حسین رحیمی، رییس پلیس پایتخت نیز همزمان با اجرای طرح ساماندهی موتورسیکلت سواران درباره‌اش گفته بود:« هدف پلیس از اجرای طرح ساماندهی، برخورد با موتورسواران نیست بلکه برخورد با تخلفاتی است که برای خود آنان و دیگر شهروندان مشکلاتی را ایجاد می‌کند. موتورسواران برای ما محترم و قابل احترامند و پلیس هیچ مخالفتی برای استفاده از موتورسیکلت ندارد. کما اینکه این وسیله، وسیله امرار معاش بسیاری از شهروندان است اما آنچه که مهم است رعایت قانون و مقررات است، بنابراین موتورسیکلت سواران به هیچ عنوان نباید به قانون و مقررات بی احترامی کنند.»

 

تاکید پلیس بر امرارمعاش بسیاری از افراد با موتورسیکلت همان موضوعی که باید در ساماندهی موتورسیکلت سواران مدنظر قرار بگیرد، موتورسیکلت سوارانی که از قشر اقتصادی ضعیف جامعه هستند و موتور را برای گذران زندگی انتخاب کرده‌اند، متاسفانه درصد قابل توجهی از قربانیان تصادفات ناشی از موتور را نیز شامل می‌شوند و همین موضوع پیامدهای ثانویه اجتماعی بسیاری هم در جامعه دارد.»

 

سرهنگ احسان مومنی، رییس اداره تصادفات پلیس راهنمایی و رانندگی پایتخت است، شهری که بیشترین موتورسیکلت‌های کشور در آن تردد دارند. او به تشریح تصادفات موتورسیکلت سواران پرداخته و می‌گوید: ۳۶ درصد متوفیان حوادث رانندگی پایتخت در سال جاری مربوط به موتورسیکلت سواران است که از نظر ما آمار زیادی است.

 

او با بیان اینکه استفاده از موتورسیکلت در سطح شهر تهران بسیار افزایش پیدا کرده است، گفت: موتورسیکلت یک وسیله نقلیه ارزان قیمت با قدرت مانور بالا و نیازمند به اشغال فضای کم در هنگام پارک و توقف است که همین مساله موتور سیکلت را مورد استقبال شهروندان قرار داده و برخی از شهروندان به دلیل محدودیت تردد مثل طرح ترافیک به استفاده از موتورسیکلت گرایش پیدا کرده‌اند.

 

مومنی با بیان اینکه در گذشته موتورسیکلت به عنوان یک وسیله نقلیه تفریحی کاربرد داشت، گفت: اما این وسیله در سال‌های اخیر به عنوان یک وسیله نقلیه کاری و برای درآمدزایی مورد استفاده قرار گرفته است و عده‌ای از شهروندان از این طریق کسب درآمد می کنند.

 

رئیس اداره تصادفات پلیس راهنمائی و رانندگی تهران بزرگ ادامه داد: گرچه موتورسیکلت یک وسیله نقلیه سریع و کارآمد هست اما ایمنی لازم را برای راننده و سرنشین ندارد و کوچکترین ضربه‌ای به موتورسیکلت، باعث واژگونی آن و مصدوم شدن راننده و سرنشین می شود. به طوری که حدود ۵۸ درصد مصدومان حوادث رانندگی مربوط به موتورسیکلت است.

 

او با بیان اینکه تخلفات رانندگی یکی از عمده دلایل تصادفات موتورسیکلت سواران است، گفت: بیشترین تخلفاتی که رانندگان در سطح معابر مرتکب می شوند عدم استفاده از کلاه ایمنی، عبور از محل‌های ممنوع، عبور از خط ویژه اتوبوسرانی، عبور از پیاده‌روها، عبوراز چراغ قرمز، حمل بارهای حجیم و سنگین، انجام حرکات نمایشی و ... است. موضوعی که پلیس ملزم به برخورد با آن است و هدف از آن هم در درجه اول حفظ جان موتورسیکلت سواران و شهروندان است.

 

مومنی افزود:‌ به عنوان مثال زمانی که ما تاکید می‌کنیم که باید از کلاه ایمنی استفاده شود، دلیلش این است که ضربه‌به سر یکی از شایع‌ترین دلایل مرگ و میر موتورسواران است. همچنین عبور از چراغ قرمز نیز در موارد متعددی مرگ  موتورسواران را رقم زده است. اما متاسفانه موتورسیکلت بخاطر اینکه سریع تر به مقصد برسند از مقررات تخطی می کنند.

 

 

رئیس اداره تصادفات پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ درباره بازه سنی موتورسیکلت سواران متخلف نیز گفت: افرادی که مرتکب تخلف از مقررات می شوند عموماً بین ۱۸ تا ۳۰ سال سن دارند، بازه سنی غالب موتورسیکلت سواران نیز تقریبا همین است و شما ببینید که اگر خدای ناکرده برای این افراد اتفاقی رخ دهد، در سن جوانی و یک نیروی انسانی کارآمد برای جامعه را از دست می‌دهیم و متاسفانه حدود یک سوم درصد متوفیان موتورسیکلت نیز در همین سن هستند.

 

او با اشاره به تاثیر تخلفات بر وقوع تصادفات موتورسیکلت سواران نیز گفت: ممکن است در مواردی موتورسیکلت سوار مقصر نباشد، اما در همین موارد نیز گاهی نداشتن کلاه جان فرد را به خطر می‌اندازد. اما به طورکلی در بیش از ۶۰درصد تصادفات مربوط به موتورسیکلت‌ها، موتوسواران خود مقصر و بیشترین علت وقوع هم سرعت بالا، تغییر مسیرهای ناگهانی و عدم توجه به جلو است.

 

رئیس اداره تصادفات پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ در مورد اجرای طرح ساماندهی موتورسیکلت سواران نیز گفت:‌ باید تمام دستگاه‌ها در این زمینه اقدام کنند، مدتی است که پویش «موتورسوارخوب» در شهر تهران در حال اجرا است و به همین منظور نیز تلاش کردیم که رفتار یک موتورسوار خوب را توصیف و تشریح کنیم؛  بر اساس آن از موتورسواران بخواهیم که خود را ملزم به رعایت قوانین و مقررات کنند. اقدامات دیگری نیز درحال انجام است و  موتورسوار خوب کسی است که قوانین و مقررات راهنمائی را  آموخته باشد و البته رعایت هم کند.

 

مساله موتورسیکلت سواران درحالی به یکی از معضلات ترافیکی بدل شده که به‌نظر می‌رسد باید عزمی جدی میان دستگاه‌های مختلف و البته دستگاه‌های قانونگذار ایجاد شود، در شرایط فعلی عدم نظارت کافی بر آموزش موتورسیکلت سواران، کم‌کاری برخی دستگاه‌ها در ارتقای استاندارد موتورسیکلت‌ها و نظارت بر تخلفات موتورسیکلت سواران و نیز عدم مناسب‌ و محدودسازی برخی از معابر و تونل‌های شهری از جمله مواردی است که در وقوع تصادفات رانندگی موتورسیکلت سواران موثر است. موضوعی که البته تنها پلیس در آن مسئولیت ندارد و خلا قانونی و کم کاری دیگر دستگاه‌ها را نباید در آن نادیده گرفت.