خبرگزاری مهر: عملیات بازار باز امروز در مجمع سالیانه بانک مرکزی با حضور رئیس جمهور و با رونمایی از سامانه معاملاتی آغاز به کار خواهد کرد.

هدف از راه اندازی عملیات بازار باز، اجرای چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی با هدف مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی و نهایتاً کنترل نقدینگی و مهار تورم و فراهم کردن بستر لازم برای سیاست پولی مبتنی بر هدف‌گذاری تورم با استفاده از ابزار‌های کوتاه‌مدت غیرمستقیم سیاست پولی است.

کمیته اجرایی عملیات بازار باز در تاریخ ۳۱ شهریور سال ۱۳۹۸ به دستور رئیس کل بانک مرکزی با فراهم‌سازی بستر‌ها و الزامات مورد نیاز تشکیل شده است. طی ماه‌های اخیر با همکاری دستگاه‌های مربوطه بستر‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز اجرای عملیات به همراه تدارک ابزار‌های موردنیاز فراهم شد.

استفاده از «عملیات بازار باز» و همچنین برقراری دامنه نرخ سود (کریدور نرخ سود) از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی محسوب می‌شوند. ابزار‌های عملیاتی پیش‌بینی شده جهت جذب یا تزریق نقدینگی به بازار بین بانکی با هدف پیگیری موضع سیاست پولی بانک مرکزی در چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی، شامل خرید و فروش قطعی اوراق بهادار دولتی، توافق بازخرید منطبق با شریعت بر مبنای دارایی پایه اوراق بهادار دولتی و ارز، اعطای اعتبار در قبال وثیقه (اوراق بهادار دولتی، طلا و ارز) و همچنین سپرده‌پذیری بانک مرکزی از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی (منطبق با شریعت) است.

با آغاز به کار عملیات بازار باز، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری می‌توانند حسب اعلام قریب الوقوع بانک مرکزی در خصوص انجام عملیات بازار باز نسبت به مدیریت نقدینگی (کمبود یا مازاد) خود در بازار بین‌بانکی اقدام کنند. از آنجا که بانک مرکزی در چارچوب جدید سیاست‌گذاری پولی، مدیریت نقدینگی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی را برمبنای اوراق بهادار اسلامی منتشر شده توسط خزانه‌داری کل وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام می‌دهد، ضروری است بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی نسبت به اختصاص بخشی از دارایی‌های خود به اوراق مزبور اقدام کنند.

عملیات بازار باز، از جمله ابزار‌های سیاست پولی غیرمستقیمی است که نقش تنظیم‌کننده مقدار ذخایر بانکی از طریق نرخ بهره را بر عهده دارد. بانک‌های مرکزی از طریق این ابزار با خرید و فروش اوراق بهادار دولتی، اوراق قرضه دولتی، توافق‌های بازخرید و اسناد خزانه در قبض و بسط پول دخالت کرده و از این طریق مبادرت به کنترل نرخ بهره، نقدینگی و تورم می‌کنند.

بانک مرکزی با خرید و فروش اوراق کوتاه مدت با ریسک بسیار پایین و درجه نقدشوندگی بسیار بالا، نرخ بهره را در کریدور مطابق با سیاست پولی خود هدف گذاری می‌کند.

بانک مرکزی؛ تنظیم گر بازار بین بانکی

پیش از این، مجید شاکری، تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگارمهر در این زمینه گفته بود: عملیات بازار باز به نوعی انتظارات و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی در کل مجموعه اقتصاد را مدیریت کرده و فرض بر این است که در بازار بین بانکی، از این پس تنظیم‌گری بر روی اوراق دولت انجام می‌شود؛ به نحوی که بانک مرکزی با خریدن و فروختن این اوراق و نگه داشتن نرخ آن‌ها در یک کریدور مشخص، اقدام مناسبی را در جهت سیگنال‌دهی نرخ سود به بازار به ثمر می‌رساند؛ به نحوی که مشخص می‌کند که در هر مقطعی، نرخ بازار بین بانکی باید چقدر باشد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا این امکان وجود دارد که به صورت ناگهانی، به سمت هدف‌گذاری نرخ بهره حرکت کنیم، گفته بود: در این رابطه چند محدودیت وجود دارد؛ یکی از آن‌ها این است که ما هنوز بازار اوراق عمیقی نداریم و باید مدت زمانی سپری شود تا بتوان به این هدف دست یافت، اما مداخلات پولی بانک مرکزی به دلایل متعدد، نسبت به کل بازار اوراق ما و معاملات یک روزه، بسیار بزرگ‌تر است و خود عملیات بازار باز به این موضوع کمک می‌کند که بتوان هدف‌گذاری نرخ بهره را به تدریج پیش برد.