بیماری‌های آمبولی لخته خون، یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر و معلولیت در کشورهای توسعه‌یافته بوده و در کشورهای با درآمد کم و متوسط نیز به‌طور چشمگیری در حال افزایش هستند. محققان کشور با توجه به اهمیت این نوع از بیماری‌ها، به مرور جدیدترین داروهای ضدانعقاد پرداخته‌اند.
به گزارش ایسنا، لخته‌های شریانی که غنی از پلاکت و با میزان کم فیبرین هستند، لخته سفید نامیده می‌شوند که معمولاً در حاشیه‌های عروق آسیب‌دیده تشکیل‌شده و عامل سکته‌های قلبی و مغزی هستند، درحالی‌که لخته‌های وریدی غنی از فیبرین و گلبول قرمز با میزان کم پلاکت، لخته قرمز نامیده می‌شوند. لخته‌های قرمز، عامل آمبولی لخته خون وریدی هستند که شامل ترومبوز وریدهای عمقی یا DVT و آمبولی ریه یا PE هستند.
به بیان محققان، مهم‌ترین روش برای رهایی از چنین مشکلاتی، پیشگیری اولیه است که خود شامل مداخلاتی در سبک زندگی و تعدیل عوامل خطری چون سیگارکشیدن، پرفشاری خون، چاقی شکمی، کم‌تحرکی و عادات غذایی نادرست است. اما علیرغم نتایج مثبت این اقدامات، بسیاری از افراد با علائم بالینی بیماری‌های آمبولی لخته خون نیاز به استفاده از دارودرمانی برای پیشگیری و درمان دارند تا عوارض و مرگ‌ومیر ناشی از آن را کاهش دهند.
تمایل ذاتی خون به لخته شدن نقش محوری در ایجاد لخته دارد و ازاین‌رو، عوامل ضدلخته باید به‌عنوان ابزار ضروری در مدیریت و درمان این بیماران در نظر گرفته شوند و شناخت داروهای موجود در این زمینه، اهمیت بسیاری دارد.
در همین رابطه، پژوهشگران دانشـگاه علـوم پزشـکی بقیه‌الله (عـج) در یک مطالعه تحقیقاتی و در قالب پژوهشی مروری، به بررسی داروهای ضدانعقاد جدید پرداخته‌اند.
بدین منظور، پژوهشگران فوق با استفاده از کلمات کلیدی مشخص، به جستجو در نمایه‌های بین‌المللی Web of Science،Google Scholar ، Scopus و PubMed به‌عنوان مهم‌ترین پایگاه بین‌المللی دانش پرداخته‌اند.
بر این اساس، محققان فوق از هپارین و هپارین با وزن مولکولی کم، آنتاگونیست های ویتامین کا و ضدانعقادهای دیگری مثل فونداپارینوکس، بیوالیرودین و آرگاتروبان به‌عنوان عوامل ضدانعقادی متعارف نام برده‌اند و همچنین، داروهای ضدانعقاد جدید خوراکی نظیر مهارکننده‌های مستقیم ترومبین و مهارکننده‌های فاکتور ۱۰ را برشمرده‌اند.
در این خصوص، مهدی مشهدی اکبر بوجار، استادیار گروه فارماکولـوژی و سم‌شناسی دانشـکده داروسـازی دانشـگاه علـوم پزشـکی بقیه‌الله (عـج) و دیگر همکارش در این تحقیق، اظهار کردند: «برای حدود ۷۰ سال هپارین، هپارین با وزن مولکولی کم و آنتاگونیست های ویتامین کا از گزینه‌های پرکاربرد دارویی برای پیشگیری و درمان اختلالات ترومبوآمبولی بوده‌اند. بااین‌حال، بسیاری از محدودیت‌های این ضدانعقادهای سنتی منجر به جستجو و تلاش برای معرفی عوامل دارویی مناسب‌تر طی ۱۵ سال گذشته شده است و از این طریق، گروهی جدید از ضدانعقادهای خوراکی که به‌طور خاص مؤثر بر فاکتور ۱۰ و ترومبین هستند معرفی شده‌اند که در حال حاضر نیز در دسترس هستند».
به گفته این محققان، «علاوه بر مزایای غیرقابل‌انکار داروهای تجویزی خوراکی در دوزهای ثابت و همچنین نیاز کمتر به پایش آزمایش‌ها، نتایج مطالعات وسیع نشان دادند که ضد لخته‌های خوراکی با اثر مستقیم نسبت به آنتاگونیست های ویتامین کا، در پیشگیری و درمان ترومبوآمبولی مؤثرترند و نتایج قابل پیش‌بینی‌تری نیز در مطالعات مشابه در سراسر جهان از خود نشان داده‌اند. هرچند که قبل از معرفی ضد لخته‌های خوراکی با اثر مستقیم می‌بایست مشکلات مهم آن‌ها ازجمله استفاده در بیماران سالمند با سن ۸۰ سال یا پیرتر، افراد مبتلابه نارسایی کلیه، تشکیل لخته مرتبط با سرطان، بیماران با افزایش وزن شدید و یا تحت درمان با دو نوع داروی ضد پلاکت مورد توجه قرار گیرد».
طبق یافته‌های این پژوهش مروری که در مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده‌اند، «اگرچه نتایج حاصله در مراحل ابتدایی درمان بسیار امیدوارکننده هستند، ولی تحقیقات طولانی‌مدت و بیشتری جهت ارزیابی ایمنی و اثربخشی آن‌ها جهت جایگزین شدن با آنتاگونیست های ویتامین کا مورد نیاز است».
بوجار و همکارش در این خصوص می‌گویند: «مشکل دیگر، بررسی و پایش آزمایشگاهی اثرات ضدلخته داروی تجویزی است. اگرچه ضد لخته‌های خوراکی مهارکننده مستقیم ترومبین نیاز کمتری به پایش دارند ولی همچنان تنظیم دوز درمانی در برخی شرایط خاص نظیر بیماران با اختلال عملکرد کلیه و کبد و یا بیماران با خونریزی و ترومبوز ناگهانی یا ناسازگاری در درمان و همچنین تجویز همزمان با برخی داروها مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، نیاز به پایش انعقاد خون و بررسی‌های ثانویه دارد».
