نوداد: شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان تنها یکی از مناطق حاشیه‌ای کویر مرکزی ایران است که زیادتر گستره ۶۱۰ هزار هکتاری آن را کویر و بیابان در بر گرفته و در این میان کژدم پای ثابت موجودات زنده در چنین اقلیم گرم و خشکی است.
این بخش از کویر مرکزی ایران در کنار مناطقی مانند کرمان و مشهد چند وقتی است به جولانگاه افرادی سودجو تبدیل شده که برای یافتن یا خرید و فروش این بندپای مفید در چرخه محیط زیست تلاش می‌کنند.
کژدم یا عقرب نام یکی از گونه‌های بندپایان رده عنکبوتیان با رنگ‌های زرد مایل به قهوه ای، قهوه ای، خاکستری و سیاه دارای هشت پا و نیشی با زهر کشنده است که در قسمت نوک دم آن قرار دارد.
این گونه با اندازه ۵.۱ تا ۱۸ سانتیمتر که زیادتر در آب و هوایی گرم فعال است و با چنگال‌های خارداری که قسمتی از دهانش محسوب می‌شود، می‌تواند ماده زهرآلود خطرناکی به سوی مهاجمان بپاشد.
۲۰۰ گونه متفاوت کژدم در سراسر دنیا پراکنده هستند، اما تنها نزدیک به ۲۰ گونه سمی وجود دارد؛ ۲ گونه ایرانوس و خوزستانوس در ایران کشف و با نام کژدم ایرانی به ثبت رسیدند و سه گونه کژدم خطرناک هم وجود دارد.
یکی از دانش آموختگان دوره دکترای نانو شیمی گفت: برخی افراد ناآگاه در مناطق کویری ایران همگام با سوداگران در این روز‌ها اقدام به شکار یا خرید و فروش کژدم‌ها می‌کنند، بی خبر از آن که اثر این رفتار بی رحمانه برای منطقه چقدر می‌تواند خطرناک باشد.
زینب خانی افزود: کژدم‌ها جزئی از زیست سازگان نقاط کویری مانند آران و بیدگل هستند که از حشره‌ها و جانورانی مانند سوسمارها، مارمولک ها، عنکبوت‌ها و موش‌ها تغذیه می‌کنند.
وی اضافه کرد: حذف یا کاهش محسوس تعداد کژدم‌ها در چرخه زیستی به افزایش تعداد سایر گونه‌هایی منجر می‌شود که پیش‌تر خوراک آن‌ها بودند و این تغییر غیر قابل بازگشت بر محیط زیست و زندگی جامعه انسانی ساکن در آن محدوده به طور قطع اثرگذار است.
این متخصص نانو شیمی ادامه داد: زهر کژدم‌ها در زمینه پزشکی نیز برای انواع بیماری‌ها از سرطان، نقص سیستم ایمنی و ام اس گرفته تا دیابت، لوپوس، بیماری کورن، پسوروزیازیس، آرتریت روماتوئید، کولیت زخم دار، بیماری التهاب روده بزرگ و سیروز صفراوی مورد توجه است.
این کارشناس افزود: یکی از موثرترین کاربرد‌های زهر کژدم نابودی حشره‌ها و آفت‌ها در بخش کشاورزی و بهداشت است.
وی ادامه داد: به طور میانگین از هر نمونه کژدم (که البته بسته گونه متفاوت است) ۰.۰۱ تا ۲ میلی گرم زهر خشک با روش الکتروشوک به دست می‌آید و به عبارتی برای تولید یک گرم زهر خشک باید بین ۵۰۰ تا ۱۰۰ هزار نمونه داشته باشیم.
این متخصص نانو شیمی افزود: بهره برداری بهینه از کژدم‌ها تاکنون در ایران صورت نگرفته و استفاده از آن تنها به تولید پاد زهر محدود است، اما به هر روی نباید این گونه را با اندک صدقه‌ای در اختیار دلالان و کلاهبرداران قرار داد و به محیط زیست آسیب زد.
بازار سیاه تجارت کژدمگرچه هر از چندی خبر‌هایی جسته و گریخته از پرورش یا خرید و فروش حیواناتی عجیب در گوشه و کنار دنیا به گوش می‌رسد، اما شاید کمتر شنیده باشیم که عده‌ای در برخی کشور‌ها دست کم چندین سالی است که به تجارت کژدم روی آوردند.
موضوع به صورت محدود در برخی رسانه‌های منطقه بازتاب داشته و گزارش‌هایی از بازار سیاه شکار و خرید و فروش کژدم در برخی کشور‌های واقع در منطقه جنوب غربی آسیا و حاشیه خلیج فارس و رواج مصرف تدخینی کژدم در همین کشور‌ها خبر دادند که به طور مستقل قابل تایید نیست و صحت و سقم موضوع نیازمند بررسی‌های زیادتر است.
این مخدر عجیب، به ظاهر زمان نشئگی طولانی‌تر دارد، اما به همان میزان شدت تخریبش هم بالاست و موجب از دست رفتن حافظه بلند مدت و کوتاه مدت، اختلال خواب، کم اشتهایی، توهم دائمی فرد و در نهایت حتی مرگ مصرف کننده می‌شود. هنوز مسئولان امر حاضر به اظهار نظر در این زمینه نشدند، اما گویا این داستان شگفت انگیز و در عین حال تاسف بار چند وجهی تنها به آن کشور‌ها محدود نیست.
به نظر می‌رسد بعضی یافته‌های علمی در کنار برخی مسائل دیگر دلالان و سودجویان در نقاط کویری ایران را هم مانند کشور‌های همسایه مجاب کرده تا برای ایجاد بازار سیاه خرید و فروش شکارچیان کویر دست به کار شوند.
همچنان که گشت و گذاری در فضای مجازی، خبرنگار ایرنا را در نهایت به سوی چند کاربر سودجو و برخی افراد ناآگاه رهنمون می‌کند که این روز‌ها بدون توجه به آسیب‌های زیانبار این تجارت کثیف بر محیط زیست و زندگی انسان‌ها به خرید و فروش کژدم روی آوردند.
شایعه‌ها از فروش یک کژدم به مبلغ ۲۰ هزار ریال تا سه میلیون ریال بسته به گونه، اندازه و وزن آن‌ها در این بازار سیاه حکایت دارد. یکی از خریداران عقرب در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: تنها کژدم‌هایی با مشخصات خاص (وزن بالای ۱۵ گرم) از شکارچیان خریداری و به ازای هر عدد نزدیک به ۲۰ هزار ریال پرداخت می‌شود.
وی افزود: بازار شایعه در شهرستان آران و بیدگل و کاشان داغ شده مبنی بر این که برای هر کژدم چند میلیون ریال پرداخت می‌شود، اما این قیمت‌ها حقیقت ندارد و به هیچ وجه چنین پول‌هایی برای خرید هیچ گونه‌ای پرداخت نشده است.
او با تلاش برای پنهان کاری در مورد مشتریانش در نهایت استفاده تدخینی از کژدم‌ها را تایید و بیان کرد: امروز به چند نفر از جمله اتباع خارجی فروش داشتم.
یک شکارچی عقرب به ایرنا گفت: ماه گذشته از روی ناآگاهی از ممنوع بودن شکار کژدم، فریب تبلیغ کلاهبرداران را خورده و اقدام به شکار ده‌ها عقرب کردم.
وی اضافه کرد: پس از شکار برای فروش عقرب‌ها با بهایی گزاف به دنبال نشانی خریداران گشتم، اما کسی ریالی برای خرید عقرب‌ها پرداخت نکرد.
برخی نیز در این میان با شنیدن خبر خرید و فروش کژدم با قیمت‌های نجومی پیشگام شدند تا با واسطه گری بین شکارچیان و خریداران اصلی، پولی به جیب زده و سهمی از این بازار ببرند.
یکی از این دلالان به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به تبلیغات فراوان مبنی بر ارزش بالای کژدم، با فردی در یکی از شهر‌های اطراف تماس گرفتم که وی قول خرید و همکاری داد.
او افزود: با توجه به این گفته‌ها اقدام به خرید ده‌ها عقرب با قیمت ۳۰۰ هزار ریال از چند شکارچی کردم، اما تماس هایم با فرد مورد نظر به جایی نرسید و شماره مورد نظر پاسخ نداد.
شکار کژدم ممنوع رئیس اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل در گفت و گویی به رواج خرید و فروش کژدم در این شهرستان اشاره داشته و بر عزم راسخ یگان حفاظت برای برخورد قاطع با متخلفان تاکید کرد.
الهیار دولتخواه گفت: شکار و خرید و فروش کژدم یا هر نوع خزنده دیگر جرم محسوب می‌شود و پیگرد قضائی دارد.
وی بیان کرد: گزارش‌های زیادی مبنی بر شکار بی رویه کژدم‌ها در نقاط کویری شهرستان آران و بیدگل به دست ما رسیده که موجب نگرانی سازمان حفاظت محیط زیست و فعالان این حوزه شده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل اضافه کرد: افراد سودجو و کلاهبردار با رواج شایعه‌هایی در این شهرستان مبنی بر ارزش بالای کژدم و خرید میلیونی آن، موجب شدند تا برخی افراد ناآگاه با رویای کسب درآمد‌های نجومی نسبت به شکار بی رویه این گونه اقدام کنند. او با بیان اینکه تاکنون ۲ نفر متخلف در ارتباط با شکار کژدم در شهرستان آران و بیدگل احضار شدند، گفت: پیگرد قضائی متخلفان در دستور کار است و با افزایش گشت‌های یگان حفاظت محیط زیست به شدت با هر گونه شکار و خرید و فروش کژدم و سایر حیوانات وحشی برخورد خواهد شد.
اما داستان به اینجا محدود نیست و حمزه ابراهیمی رئیس اداره حفاظت محیط زیست ریگان نیز پیش‌تر به ایرنای کرمان از دستگیری ۲ شکارچی کژدم در این شهرستان خبر داده بود که به دنبال انتقال آن‌ها به تهران بودند.
همچنین جواد علیپور رئیس اداره حفاظت محیط زیست تایباد ایرنا در مشهد از دستگیری دو قاچاقچی از سوی نیرو‌های مرزبانی پاسگاه ۱۷ شهریور مرز دوغارون خبر داده بود که قصد داشتند ۱۳ نمونه کژدم بومی استان‌های جنوبی ایران را به مقصد افغانستان حمل کنند.
وی در این زمینه عنوان کرده بود: کژدم‌ها با هدف پرورش، تولید زهر و خواص دارویی زنده گیری شده و برای انتقال به برخی کشور‌های عربی منطقه قرار بود به شهر هرات منتقل شوند.
تحقیقات، تولید دارو، تدخین یا تفریح علت شکار کژدم‌ها هر چه که باشد در نهایت غیر قانونی بوده و اثر یکسانی بر محیط زیست مناطق مختلف ایران دارد و نیازمند ورود جدی مسئولان متولی برای مقابله با سودجویان، دلالان و قاچاقچیان است.
گرچه سودجویان و قاچاقچیان از گذشته‌های دور تا کنون در هر زمینه سودآوری ورود می‌کردند، اما رونق این روز‌های شبکه‌های اجتماعی موجب شده تا آن‌ها هم از این فضا برای هدف‌های شوم خود از جمله شکار کژدم بهره برداری کنند که در این راستا باید احتمال رواج مصرف تدخینی نیز به طور ویژه بررسی شود.
