پس از حدود یک دهه، در نهایت لایحه حمایت از اطفال و نوجوانان در حال تعیین تکلیف است. اردیبهشتماه سال ۸۸ لایحهای با عنوان حمایت از کودکان و نوجوانان در ۵۴ ماده به دولت ارائه کرد لایحهای که فراز و نشیبهای فراوانی در دولت و مجلس طی کرد. مواد این لایحه در بررسی دولت به ۴۹ ماده کاهش یافت و سپس مردادماه سال ۹۰ در کمیسیون لوایح دولت دهم به تصویب رسید و ۲۸ آبان ماه همان سال، به مجلس ارسال شد. این لایحه در مجلس به خصوص در مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی بررسی شد و بالاخره آذرماه سال ۹۶ در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس تصویب شد و در نوبت صحن قرار گرفت.
این لایحه قدیمی که مشمول زمان و دستخوش تغییراتی در این سالها شد، یک هفتهای هست که در ساختمان قانون گذاری یعنی مجلس شورای اسلامی مطرح شده و موادی از آن مورد بحث و بررسی قرار دارد. اگر چه برخی از فعالان حوزه حقوق کودک معتقدند لایحه حقوق کودکان ونوجوانان تضمین اجرایی ندارد و کلیات آن چند روز پیش در مجلس تصویب شد، اما جزئیاتی از این لایحه امروز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مهمترین موادی که امروز نمایندگان بر سر آن به توافق رسیدند به شرح زیر است:
جرم | مجازات | میزان مجازات در قانون |
انتقال، خرید، فروش یا قاچاق اعضاء و جوارح طفل و نوجوان | حبس درجه سه |
بیش از ده تا پانزده سال |
چنانچه پزشکان یا اشخاص مرتبط با امور پزشکی در ارتکاب جرم نتقال، خرید، فروش یا قاچاق اعضاء معاونت داشته باشند | محرومیتها و ممنوعیتهای درجه پنج+حبس درجه سه | بیش از ده تا پانزده سال و یکی از محرومیت های محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال - ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی - ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی |
فوت طفل یا نوجوان بر اثر بیتوجهی و سهلانگاری اشخاصی غیر از والدین | مجازات حبس درجه ۵+ پرداخت دیه | بیش از دو تا پنج سال |
فقدان یکی از حواس یا منافع، قطع، نص یا از کارافتادگی عضو، زوال عقل یا بروز بیماری صعبالعلاج یا دائمی جسمی یا روانی و یا ایراد جراحت | حبس درجه ۶ | بیش از شش ماه تا دو سال |
نقصان یکی از حواس یا منافع، شکستگی استخوان یا دیگر اعضا و یا بروز بیماری روانی به مجازات | حبس درجه۷ | از نود و یک روز تا شش ماه |
جراحت سر و صورت و یا گردن | حبس درجه ۸ | - حبس تا سه ماه |
آزارجنسی یا عاطفی ناشی از بیتوجهی و سهلانگاری شدید و مستمر | درجه ۸ | حبس تا سه ماه/یا جزای نقدی تا ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال شلاق تا ده ضربه |
هر کس با تهدید، ترغیب یا تشویق موجب فرار طفل یا نوجوان از خانه یا مدرسه یا ترک تحصیل وی شود یا اطفال و نوجوانان را بدین منظور فریب دهد | یک یا چند مجازات درجه شش/برای بار اول با اخطار پلیس ویژه اطفال | حبس بیش از شش ماه تا دو سال /جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال/شلاق ازسی ویک تا هفتادوچهار ضربه و تا نودونه ضربه در جرائم منافی عفت/محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از ششماه تا پنجسال /انتشار حکم قطعی در رسانه ها/ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال/ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال/ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال |
هرگاه رفتار مرتکب، موجب خودکشی منجر به فوت طفل و نوجوان شود | حبس درجه پنج. | بیش از دو تا پنج سال |
در اختیار قرار دادن یا فروش مواد دخانی به اطفال و نوجوانان یا به واسطه آنان | جزای نقدی درجه هشت | جزای نقدی تا ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال |
یکی از نقاط قوت این لایحه توجه به جرائم فضای مجازی است به طوری که در این لایحه آمده است: «برقراری ارتباط با طفل و نوجوان در فضای مجازی به منظور هرگونه آزار جنسی یا ارتباط جنسی نامشروع جرم بوده است و مجرم به یکی از مجازات های درجه شش محکوم می شود. همچنین هرگونه معامله راجع به طفل و نوجوان از جمله خریدوفروش آنان ممنوع و مرتکب به مجازات حبس درجه پنج محکوم می شود، چنانچه این رفتار با هدف فحشا و هرزه نگاری، بهره کشی اقتصادی، برداشت اعضا یا جوارح و یا استفاده از طفل و نوجوان در فعالیت های مجرمانه باشد، مرتکب به مجازات درجه پنج محکوم می شود.
نوع جرم | مجازات مطرح شده | مجازات در قانون |
آزار جنسی تماسی توسط محارم یا با عنف | حبس درجه پنج؛ | بیش از دو تا پنج سال |
سایر آزارهای جنسی تماسی | حبس درجه شش؛ | بیش از شش ماه تا دو سال |
آزار جنسی غیرتماسی توسط محارم یا با عنف | یکی از مجازاتهای درجه هفت؛ | حبس از نود و یک روز تا شش ماه/جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال شلاق از یازده تا سی ضربه محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه |
سایر آزارهای جنسی غیرتماسی | یکی از مجازاتهای درجه هشت | حبس تا سه ماه - جزای نقدی تا ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال - شلاق تا ده ضربه |
بهرهکشی جنسی از طفل و نوجوان از طریق عرضه، در اختیار گرفتن، وادار یا اجیر نمودن برای هرزهنگاری یا سوء استفاده جنسی | حبس درجه پنج | حبس بیش از دو تا پنج سال |
در دسترس قرار دادن یا ارائه محتوا یا اثر مستهجن یا مبتذل به طفل یا نوجوان | یک یا چند مجازات درجه هشت |
حبس تا سه ماه |
استفاده از طفل و نوجوان برای تهیه، تولید، توزیع، تکثیر، نمایش، فروش و نگهداری آثار سمعی و بصری مستهجن یا مبتذل | حسب مورد به میانگین حداقل و حداکثر تا حداکثر مجازات مقرر در قانون مربوط | از شلاق تا حبس |
واردات، صادرات، حمل، تکثیر، انتشار، عرضه، معامله یا بارگذاری محتوا یا اثر مستهجن یا مبتذل که در آنها از اطفال و نوجوانان بهرهگیری شده و یا حمل و نگهداری آنها | یکی از مجازاتهای درجه شش | حبس بیش از شش ماه تا دو سال/جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال/شلاق ازسی ویک تا هفتادوچهار ضربه و تا نودونه ضربه در جرائم منافی عفت/محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از ششماه تا پنجسال - انتشار حکم قطعی در رسانه ها - ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال - ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال - ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال |
برقراری ارتباط با طفل و نوجوان در فضای مجازی بهمنظور هرگونه آزار جنسی یا ارتباط جنسی نامشروع | یکی از مجازاتهای درجه شش | // |
پس از اتمام بررسی این لایحه و تصویب نهایی و تبدیل آن به قانون، از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، موارد مغایرت در سایر قوانین و مقررات مرتبط با موضوع این قانون و قوانین از جمله قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۲۵/ ۹/ ۱۳۸۱ مجلس شورای اسلامی؛ قانون تأمین وسائل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب ۱۳۵۳ با اصلاحات بعدی، تبصره یک ماده ۳ قانون مبارزه با قاچاق انسان، مصوب ۲۸/ ۴/ ۱۳۸۳ ماده ۱۲ قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات، مصوب ۱۵/ ۶/ ۱۳۸۵ ملغی می شود.