خبرگزاری فارس: با گشت و گذاری در سطح شهر یا بازار محله‌های تهران با پدیده‌های عجیب و غریب زیادی مواجه می‌شویم، یکی در گوشه بازار بساط فروختن آب انار راه انداخته و دیگری تبلیغ فروش آب پرتقال تازه را می‌کند!
همین واژه «طبیعی» بودن بهانه‌ای شده تا بسیاری از مغازه‌ها و سبزی‌فروشی‌های سطح شهر هم برای افزایش درآمد خود با تهیه یک دستگاه ساده آبمیوه گیری اقدام به فروش انواع آبمیوه کنند، از آب هویج گرفته تا آب کرفس و پرتقال!
وارد مغازه می‌شوی نگاهی به لیست قیمت‌ها می‌اندازی و یک لیوان آب میوه سفارش می‌دهی، لکه‌های رنگی آب میوه روی لباسش نگاهت را جلب می‌کند، در حالی که با موبایلش مشغول صحبت کردن است میوه‌ها را از یک سطل پلاستیکی که ظاهر مناسبی ندارد خارج می‌کند و در آب میوه گیری می‌ریزد.
چند دقیقه‌ای نگذشته که مشتری دیگری وارد مغازه می‌شود و سفارش می‌دهد، در عرض چند ثانیه آب‌میوه‌هایی را که از قبل آماده شده است را از یخچال برمی‌دارد، در لیوانی می‌ریزد و تحویل مشتری می‌دهد؛ به انتهای مغازه که نگاه می‌اندازی سبد‌های میوه را می‌بینی که بر روی زمین چیده شده‌اند و پارچه‌ای روی آن‌ها کشیده شده است...
شاید در نگاه اول قیمت پایین این ماده غذایی هرکدام از مارا ترغیب کند که دست به خرید شویم، اما از آنجا که آب میوه به عنوان یک کالای مهم و اساسی در آشپزخانه‌ها و سبد مصرفی خانواده‌ها بشمار می‌رود باید در خصوص سالم و بهداشتی بودن این مواد غذایی نیز اطمینان خاطر داشت.
متأسفانه با مراجعه به برخی از آبمیوه فروشی‌های سطح شهر مشاهده می‌کنیم که کارکنان این اماکن نه تنها رعایت بهداشت محیط و پوشش خود را رعایت نمی‌کنند بلکه در مواقعی می‌بینیم که در این مکان‌ها به آسانی استعمال دخانیات صورت می‌گیرد.
عده‌ای از کارشناسان و متخصصین این حوزه بر این باورند که تولید آبمیوه به صورت دستی در فضای آلوده شهر، به دلیل رعایت نکردن نکات مهم بهداشتی در هنگام آبگیری و نگهداری از کیفیت مناسب برخوردار نیست. از طرفی شائبه‌های همیشگی در مورد چگونگی تولید آبمیوههای صنعتی و ترکیبات استفاده شده در آن‌ها مصرف این کالا را تحت‌الشعاع قرار داده است.
مراکزی که نظارت ندارند
محمدحسین عزیزی رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران در این خصوص به خبرنگار فارس می‌گوید: عرضه محصولاتی مانند آبمیوهها در مکان‌هایی که به صورت متفرقه و با برند‌های متفرقه عرضه می‌شوند مشکوک به استفاده از میوه و سبزی‌های نامرغوب هستند.
در برخی مواقع نیز شاهد هستیم این آبمیوهها در مراکزی تهیه می‌شوند که هیچ‌گونه نظارتی بهداشتی بر تولید آن‌ها صورت نمی‌گیرد و به همین دلیل ممکن است این مواد حاوی آلودگی باشند به دلیل اینکه مصرف کننده نیز طرز تهیه این مواد غذایی را ندیده است.
مصرف این‌گونه مواد غذایی و آب‌میوه‌هایی که در مکان‌هایی مشکوک تولید می‌شوند ممکن است باعث بروز بیماری‌های گوارشی شود.
عزیزی در مقایسه آبمیوههای طبیعی و صنعتی توضیح می‌دهد: آبمیوههای صنعتی تحت کنترل هستند و از لحاظ بهداشتی مشکلی ندارند به دلیل اینکه پاستوریزه و سپس بسته می‌شوند و سازمان غذا و دارو و استاندارد بر کیفیت آن‌ها نظارت دارند، اما این آب میوه‌ها نیز به دلیل داشتن قند ممکن است باعث چاقی افراد شوند.
وی توصیه کرد: بهتر است به جای مصرف آبمیوههای تولید شده در مکان‌هایی که نظارت بهداشتی بر آن‌ها صورت نمی‌گیرد و یا استفاده از آبمیوههای صنعتی از میوه‌های طبیعی استفاده کنیم.
نکات بهداشتی که باید مد نظر قرار گیرد
از سوی دیگر کاوه خیرخواه کارشناس بهداشت محیط و مدیر آموزشگاه اصناف سیب سلامت در خصوص نکات بهداشتی که آبمیوه‌فروشِ‌ها باید در محیط کاری خود رعایت کنند، توضیح می‌دهد: بهداشت کار در حوزه تولید آبمیوه و بستنی در چهار حیطه تقسیم بندی می‌شود که بهداشت کارکنان در اولویت این دسته‌بندی قرار دارد.
تمام کارکنان فروشگاه‌های آبمیوه و بستنی باید از روپوش‌های مناسب استفاده کنند که بر روی آن‌ها لک یا پارگی وجود نداشته باشد و ترجیحا این لباس‌ها باید به رنگ‌های روشن تهیه شوند، همچنین استفاده از لباس‌های تیره‌رنگ از نظر کارشناسان بهداشت قابل قبول نیست.
تمام کارکنان باید در زمان فعالیت با توجه به کاری که انجام می‌دهند روپوش مناسب را بر تن داشته باشند.
این کارشناس بهداشت محیط ادامه می‌دهد: کارکنان این محیط‌ها باید توجه کنند که اگر روی پوست دست آن‌ها زخم، بریدگی یا سوختگی وجود داشته باشد، باید دست‌های خود را با بتادین ضدعفونی کرده و تا حد امکان از دستکش مناسب برای فعالیت استفاده کنند.
توجه داشته باشید که اگر کارکنان این فروشگاه‌ها دچار بیماری‌های انگلی باشند، نباید به هیچ وجه در این محیط فعالیت کنند، به دلیل اینکه ممکن است بیماری‌های آن‌ها به سایر افراد منتقل شود
وی درخصوص رعایت نظافت دست‌های کارکنان نیز عنوان می‌کند: کارکنان باید بلافاصله پس از نظافت مکان، دست‌های خود را با آب و صابون مناسب شستشو دهند و باید از شستشوی دست‌ها در سینک دستشویی خودداری شود.
وی افزود: یکی از نکاتی که باید در این مغازه‌ها رعایت شود، نصب پوستر چگونگی شستشوی دست‌ها در کنار روشویی است که این موضوع می‌تواند کمک زیادی به بهداشت فردی کارکنان و مشتریان کند.
استفاده از زیور آلات در محیط‌های کار ممنوع
این کارشناس بهداشت محیط با بیان اینکه کارکنان نباید به هیچ وجه در زمان کار از زیورآلات و دستبند ا. ستفاده کنند، می‌گوید:خانم‌ها نیز اگر در چنین محیط‌هایی فعالیت می‌کنند نباید از لاک و ناخن مصنوعی استفاده کنند، از لحاظ بهداشتی روپوش کارکنان باید دارای آستین بلند باشد تا از ریختن مو‌های دست در مواد غذایی پیشگیری به عمل آید.
استفاده از دخانیات، قلیان و سیگار در این مکان‌ها ممنوع است که متأسفانه در برخی موارد مشاهده می‌کنیم کارکنان فروشگاه‌ها در این محیط‌ها اقدام به استعمال دخانیات می‌کنند، در صورتی که باید پوستر استعمال دخانیات ممنوع در این مکان‌ها نصب شود تا حتی مشتریان با سیگار وارد مغازه نشوند.
کارکنان به هیچ عنوان نباید وسایل شخصی خود مانند کفش یا جوراب‌ها را بر روی یخچال یا نزدیک میوه‌ها قرار دهند بلکه این لباس‌ها در کمد‌های مخصوص به خود قرار گیرند.
مدیر آموزشگاه اصناف سیب سلامت با بیان اینکه تمام کارکنان باید گواهینامه تحت عنوان «گواهینامه آموزشگاه اصناف» را داشته باشند تاکید دارد، این افراد با گذراندن کلاس‌ها و آزمون می‌توانند این مدرک را دریافت کنند.
۴ اصل برای ضدعفونی کردن میوه‌ها
خیرخواه ادامه می‌دهد: تمام سبزی‌ها مانند کرفس، هویج و همچنین میوه‌های زمینی مثل توت فرنگی باید با شیوه درست طی چهار مرحله سالم‌سازی شوند، در مرحله اول باید میوه‌های خراب و گندیده از سایر میوه‌ها جدا شوند، سپس میوه‌های سالم را در ظرف مخصوص قرار داده و به ازای هر یک لیتر آب، ۳ تا ۵ قطره مایع ظرفشویی در ظرف ریخته شود و به مدت پنج دقیقه این میوه‌ها شستشو داده شوند تا انگل‌ها و باکتری‌هایی که در روی سطح آن‌ها قرار دارد از بین بروند، پس از آن باید میوه‌ها را در ظرف دیگری قرار داده و توسط محلول‌های گندزدا ضدعفونی شوند و سپس آن‌ها را با آب فشار قوی آبکشی کنیم.
این متخصص بهداشت محیط ادامه می‌دهد: برخی از افراد در این مکان‌ها از محلول نمک و سرکه برای ضدعفونی کردن میوه‌ها استفاده می‌کنند که این موضوع به هیچ وجه مورد تأیید وزارت بهداشت نیست و نمک هیچ ت. أثیری بر میکروب‌زدایی میوه‌ها ندارد، همچنین سرکه باعث پلاسیده شدن میوه‌ها می‌شود.
دمای تمام یخچال‌های این امکان باید بین صفر تا چهار درجه سانتیگراد قرار داشته باشد، همچنین دمای سردخانه‌ها باید بین منفی ۱۸ تا منفی ۲۴ درجه سانتیگراد قرار گیرد و توجه داشته باشیم که درزها، شکاف‌های یخچال گرفته شود و نظافت داخل یخچال نیز رعایت شده باشد.
استفاده از رنگ و طعم دهنده‌های شیمیایی ممنوع
خیرخواه می‌گوید: مواد شوینده و شیمیایی را نباید به هیچ عنوان در کنار مواد غذایی قرار داد، همچنین استفاده از طعم‌دهنده‌ها، اسانس‌ها و شیرین‌کننده‌های شیمیایی در بستنی‌ها و آبمیوهها ممنوع است.
در مواقعی مشاهده می‌کنیم از تزئیناتی مانند عروسک یا گل‌ها برای آبمیوه یا بستنی استفاده می‌شود که می‌تواند باعث بروز بیماری شوند.
موارد غذایی باید در ظروف استیل یا شیشه‌ای نگهداری شوند، در مواقعی مشاهده می‌کنیم که آبمیوههای دست‌ساز چندین روز در یخچال باقی مانده، در صورتی که این آبمیوهها باید در همان لحظه و به درخواست مشتری تهیه شوند.
مواد غذایی مانند آبمیوهها که زود فاسد می‌شوند را باید در ظروف دردار یا سلفون‌کشیده بهداشتی در طبقه بالای یخچال نگهداری کرد.
رعایت نور و دمای واحد صنفی نیز باید مدنظر قرار گیرد، همچنین میوه‌ها را نباید بر روی زمین قرار داد بلکه باید از پالت‌های فلزی و پلاستیکی برای نگهداری آن‌ها استفاده کرد.
خطر ابتلا به سرطان با مصرف میوه‌های فاسد
در این خصوص نظر متخصص تغذیه را نیز جویا شدیم؛ سیدضیاءالدین مظهری متخصص تغذیه به خبرنگار فارس در این خصوص می‌گوید: اگر آب میوه‌ها در محیط‌های غیربهداشتی تهیه شود، احتمال آلودگی آن‌ها به مراتب افزایش خواهد یافت، همچنین ممکن است این میوه‌ها در لیوان‌های آلوده به دست مشتری برسد و بیماری را به افراد منتقل کند.
مصرف میوه طبیعی به عنوان یکی از عوامل پیشگیری از بیماری‌ها به شمار می‌شود، اما در مواقعی مشاهده می‌کنیم که مرکز تهیه آبمیوه غیرمجاز میوه‌های خراب را استفاده می‌کنند که اگر این میوه‌ها به رنگ قهوه‌ای باشند ممکن است باعث بروز بیمار سرطان شود.
همچنین برخی میوه‌های شیرین و دارای قند پس از خراب شدن خاصیت الکلی به خود می‌گیرند که مصرف آن‌ها نیز عوارض زیادی برای فرد در پی دارد.
اکنون با توجه به مباحث مطرح شده در این گزارش، با توجه به گرم شدن روز افزون هوا و مراجعه بیشتر مردم به این اماکن، آنچه واضح و مبرهن است نقش اساسی و ویژه وزارت بهداشت بعنوان متولی اصلی سلامت مردم جامعه در ارکان روحی و جسمی است، در نتیجه نظارت بر چنین اماکنی در سطح شهر و نظارت بر بهداشت فردی کارکنان این مراکز باید با قوت بیشتری صورت گرفته تا سلامت مردم جامعه به بهای ناچیزی مورد تهدید واقع نشود.
